Ile może dorobić emeryt? Limity regularnie się zmieniają. Dowiedz się, na jakie zarobki może sobie pozwolić emeryt, jeśli nie chce stracić części lub całego świadczenia.
Choć emerytura kojarzy się głównie z odpoczynkiem, to wielu emerytów wciąż pozostaje aktywnych zawodowo. Jeśli jednak nie chcą stracić świadczenia, ich zarobki nie mogą przekroczyć pewnej kwoty. Przy czym warto zaznaczyć, że limity dotyczą emerytów znajdujących się na tzw. wcześniejszej emeryturze. Prawo do zmniejszania lub zawieszenia emerytury nadaje ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Na mocy ustawy świadczenie można zmniejszyć, jeśli emeryt uzyska przychód powyżej progu uprawniającego do świadczenia. Zatem dorabianie do emerytury nie zawsze okazuje się korzystne. Świadczeniobiorca przebywający na wcześniejszej emeryturze powinien więc stale monitorować wysokość swoich przychodów. Podobne zasady dotyczą renty (także rent rodzinnych po uprawnionych do świadczeń członkach rodziny).
Spis treści
Ile może dorobić emeryt jeśli nie osiągnął wieku emerytalnego?
Przypomnijmy, że wiek emerytalny w Polsce wynosi 65 lat dla mężczyzn i 60 lat dla kobiet. Istnieje jednak możliwość wcześniejszego udania się na emeryturę. Aby móc ubiegać się o takie rozwiązanie, mężczyzna musi mieć ukończone przynajmniej 60 lat, a kobieta 55 lat. Ponadto należy wykazać odpowiednio długi staż ubezpieczeniowy, czyli 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Przy czym do stażu nie wlicza się czas pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia ani okres prowadzenia własnej działalności gospodarczej. O wcześniejszą emeryturę mogą się także starać osoby pracujące w ciężkich warunkach lub wykonujące zawód o szczególnym charakterze. Mimo udania się na wcześniejszą emeryturę świadczeniobiorca ma prawo do niej dorobić. Jednak obowiązują go ograniczenia, jakie nie obejmują emerytów, którzy osiągnęli wymagany wiek emerytalny. Wysokość wcześniejszej emerytury zostanie:
- Pomniejszona, jeśli świadczeniobiorca osiąga przychód brutto w wysokości powyżej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za kwartał kalendarzowy przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
- Zawieszona, gdy emeryt osiągnie przychód brutto w wysokości większej niż 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Ile może dorobić emeryt w 2022?
Wiemy już, że na wysokość świadczenia wpływ ma przeciętne miesięczne wynagrodzenie. Jego wysokość co kwartał ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego. Zgodnie z danymi GUS przeciętne wynagrodzenie w I kwartale 2022 r. wyniosło 6235,22 zł. Wzrosło zatem o ponad 240 zł w stosunku do poprzedniego kwartału, gdy wyniosło 5995,09 zł. To dobra wiadomość dla emerytów, ponieważ wpływa na limity dorabiania.
W czerwcu, lipcu i sierpniu 2022 emeryt może dorobić do emerytury maksymalnie 4364,70 zł brutto. Jeśli przekroczy tę kwotę, to wypłacane świadczenie ulegnie zmniejszeniu. Natomiast jeśli jego zarobki przekroczą 8105,80 zł, to emerytura zostanie zawieszona.
Natomiast do końca maja obowiązywały limity w wysokości:
- 4196,60 zł (powyżej emerytura została zmniejszona);
- 7793,70 zł (powyżej emerytura została zawieszona).
Ile może dorobić emeryt mundurowy?
Mundurowi mogą przejść na emeryturę znacznie wcześniej. Również mają prawo dorabiania do emerytury, lecz ich także obowiązują limity. O tych możemy przeczytać w treści ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.
Zgodnie z Art. 41. 1.:
W razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, emerytura lub renta inwalidzka ulega zmniejszeniu na zasadach określonych w przepisach art. 104 ust. 1a–6, ust. 8 pkt 1 i 2 oraz ust. 9 i 10 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, nie więcej jednak niż o 25% wysokości tej emerytury lub renty inwalidzkiej, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
Także emerytura mundurowych może zostać pomniejszona maksymalnie o 25% wysokości. Taka wysokość zmniejszenia znajduje zastosowania w przypadku, gdy mundurowy dorobi do emerytury kwotę w wysokości 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy.
Jeśli jednak zarobiona kwota nie przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, wówczas świadczenie jest proporcjonalnie pomniejszone o kwotę przekroczenia limitu. Jednak ograniczenie do maksymalnie 25% uszczuplenia emerytury stawia mundurowych w korzystniejszej sytuacji niż cywili. Pełne świadczenie zostanie odebrane, jeśli emeryt ponownie dołączy do służby np. w policji, CBA, czy Straży Granicznej lub zostanie powołany do zawodowej służby wojskowej.
Komu ZUS nie pomniejszy świadczenia?
O limit przychodów nie muszą się martwić:
- osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, oprócz świadczeniobiorców objętych emeryturą podwyższoną, dla których ZUS podwyższył wyliczoną emeryturę do kwoty świadczenia minimalnego;
- osoby z prawem do emerytury częściowej;
- świadczeniobiorcy z prawem do renty inwalidy wojennego;
- osoby pobierające rentę rodzinną po świadczeniobiorcach.
Zmniejszone świadczenie emerytalne z ZUS
To, że otrzymamy prawo do określonych świadczeń, nie sprawia, że możemy być pewni ich stałości. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo pomniejszyć nie tylko wcześniejszą emeryturę, lecz także emeryturę pomostową, świadczenie kompensacyjne, a także różnego rodzaju renty (renty socjalnej), również te przyznane z tytułu częściowej niezdolności do pracy, jak i tytułu całkowitej niezdolności.
Co zmniejsza emeryturę?
Jak mówi Art. 104 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, na przychód zmniejszający wypłatę świadczenia wpływ ma działalność objęta obowiązkowymi składkami na ubezpieczenie społeczne.
Art. 104. 1.
Prawo do emerytury lub renty ulega zawieszeniu lub świadczenia te ulegają zmniejszeniu, na zasadach określonych w ust. 3–8 oraz w art. 105, w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 2 oraz z tytułu służby wymienionej w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6.
Na zmniejszenie świadczenia emerytalnego ma zatem wpływ przychód osiągany z:
- umowy o pracę;
- umowy zlecenia, umowy agencyjnej, a także współpracy z tych umów;
- umowy o świadczenie usług z zastosowaniem przepisów zlecenia;
- umowy o dzieło zawartej z obecnym pracodawcą lub wykonywaną na jego rzecz;
- z działalności pozarolniczej, w tym współpracy przy niej;
- pracy nakładczej;
- pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej i spółdzielni kółek rolniczych;
- pracy odpłatnej wykonywanej w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, a także aresztowania, jeśli osoba została do pracy skierowana;
- stypendium sportowego;
- wykonywania mandatu posła i posła do Parlamentu Europejskiego oraz senatora;
- bycia członkiem rady nadzorczej;
- pełnienia służby mundurowej;
- działalności za granicą;
- zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku opiekuńczego;
- świadczenia rehabilitacyjnego, wyrównawczego;
- z zasiłku i dodatku wyrównawczego;
- pensji wypłaconej z tytułu niezdolności do pracy.
O ile ZUS może maksymalnie zmniejszyć świadczenie emerytalne?
Kwoty maksymalnego zmniejszenia emerytur ustalane są w czasie waloryzacji. Emerytura po przekroczeniu przychodów w kwocie do 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia jest pomniejszana o kwotę przekroczenia progu 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Przy czym dopuszczalnie o kwotę maksymalnego zmniejszenia, która w przypadku emerytury wynosi 691,94 zł.
Praca na emeryturze a ZUS
Aby nie dopuścić do konieczności zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, emeryt powinien przekazać do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych informację o prognozowanych przychodach. Termin na poinformowanie od ZUS-u mija pod koniec lutego roku następnego, zatem dorabiający sobie emeryci powinni dopilnować obowiązku do końca lutego 2023 roku. Warto także dokonać wyboru systemu rozliczeniowego, gdyż emeryt ma do wyboru system miesięczny lub roczny. W zależności od zarobków świadczeniobiorca może w jednym miesiącu przekroczyć limit dorabiania, a w kolejnym już nie, przy czym rozliczenie roczne może się zatem okazać korzystniejsze. Jeśli emeryt nie dokona wyboru systemu, to Zakład Ubezpieczeń Społecznych zrobi to za niego, wybierając korzystniejszą dla świadczeniobiorcy opcję. Osoby opłacające składki same, czyli prowadzące działalność gospodarczą rozliczane są w oparciu o oświadczenie o wysokości przychodu.
Przypomnijmy, że limity obowiązują emerytów, którzy nie osiągnęli powszechnego wieku emerytalnego, a zatem pełnoprawni emeryci mogą dorabiać do świadczenia bez ograniczeń.
