Dodatek za wysługę lat. Komu przysługuje i jak go wyliczyć?

Wysługa lat jest potocznym określeniem dodatku stażowego. Bonusowe wynagrodzenie nie jest przyznawane w każdej branży. Jeżeli jesteś zatrudniony w prywatnej firmie, to pracodawca decyduje o przyznaniu tego honorarium. Dowiedz się, które zawody mogą liczyć na dodatek za wysługę lat i jak obliczyć wysokość tego świadczenia.

W czasach, gdy pracownicy mają duży wybór ofert pracy, pracodawcy starają się dbać o swój employer branding, by przyciągnąć jak najlepszych kandydatów. Oprócz wynagrodzenia pracownicy mogą liczyć na benefity pracownicze w postaci kart sportowych, karnetów do kina, czy paczek świątecznych. Stanowi to zachętę dla kandydatów, jak i sposób motywacji obecnych pracowników. Inne sposoby na zatrzymanie w pracowników w strukturach firmy obejmują także premie, czy dodatki za wysługę lat. W organizacjach państwowych (mowa tu o m.in. pracownikach urzędów państwowych) dodatek przyznawany jest odgórnie, w innych – prywatnych przedsiębiorstwach – pracodawca sam decyduje, czy chce go wprowadzić.

Wysługa lat – komu przysługuje dodatek stażowy?

Dodatek za wysługę lat przede wszystkim przysługuje pracownikom sfery budżetowej. Należy się osobom po przepracowaniu określonego czasu na danym stanowisku lub w konkretnym zawodzie. O przyznaniu tego świadczenia decyduje praca, jaką wykonujemy i zatrudnienie w sektorze publicznym. To od rodzaju spółki pracodawcy zależy czy pracownikowi przysługuje wysługa lat, a Kodeks pracy nie zawiera regulacji na temat tego dodatku pracowniczego. Warto jednak zaznaczyć, że dodatek ten jest zależny od stażu pracy, w którym pracownikowi przysługiwały uprawnienia pracownicze (nie liczą się umowy cywilnoprawne). W pewien sposób można powiedzieć, że jest to podziękowanie za wieloletnią pracę.

Wysługa lat – jak obliczyć wysokość dodatku stażowego?

W obliczeniu wartości tego przychodu pomocny będzie kalkulator wysługi lat, który uwzględni wszystkie okresy zatrudnienia pracownika. Aby obliczyć swój dodatek stażowy, należy przygotować dwie daty: termin rozpoczęcia współpracy oraz dzień jej zakończenia lub konkretną datę, w której przystąpiliśmy do obliczenia stażu pracy. Następnie dostaniemy wynik w postaci przepracowanych 12-miesięcznych okresów, które są traktowane jako wysługa lat. Kalkulator jest dostępny w internecie i z łatwością obliczy nasz staż pracy.

Dodatek za wysługę lat w budżetówce

Najczęściej jest on przyznawany osobom zatrudnionym na stanowiskach urzędowych oraz nauczycielom, policjantom i pracownikom sądowym. W państwowej sferze budżetowej dodatek za wysługę lat jest obowiązkowy. Jeżeli jesteś zatrudniony w spółce prywatnej, to wysługa lat w pracy nie jest obowiązkowa i tylko od Twojego pracodawcy zależy czy wypłaci Ci dodatkowe środki. Należy pamiętać, że dodatek stażowy to nie premia! Wypłacany on jest razem z wynagrodzeniem zasadniczym co miesiąc. Jest on przyznawany za staż pracy, a nie za osiągane w niej efekty. Wysługa lat w budżetówce jest obliczana na podstawie kilku procent pensji zasadniczej i wypłacana co miesiąc razem z poborami.

Wysługa lat – co się wlicza?

Od konkretnej kwoty wypłacanej pensji dla osób zatrudnionych w sektorze publicznym zależy czy wysługa lat wlicza się do najniższej krajowej. Rząd zdecydował, że zgodnie z uchwałą z początku 2020 roku, dodatek stażowy nie ma wpływu na wysokość minimalnego wynagrodzenia.

Nie wszędzie jednak dodatek za wysługę lat jest liczony jako procent płacy zasadniczej. W niektórych sektorach sposób otrzymania dodatku stażowego ma formę odznaki. Tak jest np. w Ochotniczej Straży Pożarnej. Strażakom, którzy co najmniej od 5 lat należą do tej jednostki ratowniczej, wręcza się odznaczenie, które jest traktowane jako wysługa lat. OSP ma charakter ochotniczy, w związku z tym jego członkom nie jest wręczane comiesięczne uposażenie zasadnicze, gdzie decydujący wpływ na wysokość tego dodatku ma staż pracy, a wysługa lat jest wypłacana w zależności od przepracowanego okresu.

Należy pamiętać, że okres brany pod uwagę w wyliczeniu wysługi lat to nie tylko czas, gdy pracownik był obecny w pracy, ale również czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy z powodu choroby, konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub członkiem rodziny, gdy pracownik pobiera zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Dodatek stażowy nie jest jednak wypłacany podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Dodatek stażowy – jak się liczy dla pracowników samorządowych?

Osoby zatrudnione w sektorze samorządowym są zobligowane do pobierania dodatku za wysługę lat. Jak liczyć wartość przyznawanej z tego tytułu kwoty? Uchwalona w tym celu ustawa, mówi, że dodatek stażowy jest przyznawany po 5 latach pracowniczego stażu pracy i liczy 5% wynagrodzenia. Co roku wartość jest zwiększana o kolejny 1%, aż do momentu, w którym maksymalny poziom wynosi 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

Podwyżka dodatku za staż pracy jest obliczana każdego roku automatycznie i zwiększana o 1%. Nie trzeba składać wniosku, aby ją dostać. Ustawa z dnia 21 listopada 2008 roku reguluje warunki wypłaty dodatku za wysługę lat pracowników samorządowych. Ponadto zgodnie z art. 38 ust. 2 ustawy o pracownikach samorządowych pracownicy otrzymują nagrody jubileuszowe w wysokości:

• po 20 latach pracy – 75% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 25 latach pracy – 100% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 30 latach pracy – 150% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 35 latach pracy – 200% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 40 latach pracy – 300% wynagrodzenia miesięcznego;
• po 45 latach pracy – 400% wynagrodzenia miesięcznego.

Wysługa lat – nauczyciel

Karta Nauczyciela (art. 33) określa, jak dla tego zawodu liczona jest wysługa lat. Nauczyciel powinien dostawać dodatek stażowy w wysokości 1% pensji zasadniczej. Kolejny procent jest dodawany za każdy przepracowany rok i wypłacany w okresach miesięcznych poczynając już po czterech latach pracy. Tak jak w przypadku pracowników samorządowych, maksymalny próg dodatku stażowego to 20% wynagrodzenia zasadniczego.

W przypadku gdy osoba zatrudniona na stanowisku nauczyciela podjęła pracę w kilku zakładach, to wysługa lat jest obliczana indywidualnie dla każdego z nich. Zarobki nauczycieli decydują o tym, ile wynosi 1% dodatku stażowego, wliczonego do miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Zastanawiasz się, czy wysługa lat jest opodatkowana? Dodatek stażowy jest przychodem objętym składkami ZUS. W związku z tym jest on opodatkowany. Odprowadzane są od niego składki do ZUS, z wyjątkiem okresów niezdolności do pracy bądź pobierania zasiłków.

Dodatek za wysługę lat nauczyciela: warunki

Szczególne przypadki zaliczania okresów zatrudnienia oraz innych okresów uprawniających do dodatku za wysługę lat określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2005 r. w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy. Zgodnie z §  7:

1. Do okresów pracy uprawniających do dodatku za wysługę lat wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

2. Nauczycielowi pozostającemu jednocześnie w więcej niż jednym stosunku pracy okresy uprawniające do dodatku za wysługę lat ustala się odrębnie dla każdego stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4. Do okresu zatrudnienia uprawniającego do dodatku za wysługę lat nie wlicza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony. Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.

Wysługa lat w policji

Praca w zawodzie policjanta również upoważnia do pobierania dodatku stażowego. Wysługa lat w policji jest wliczana do uposażenia zasadniczego. Dodatek stażowy w wysokości 2% pensji zasadniczej jest przyznawany po dwóch latach pracy na służbie i co roku zwiększany o kolejny 1%. Po 20 latach pracy w policji następuje kolejny wzrost o 2% wynagrodzenia zasadniczego, wypłacany za każde kolejne przepracowane dwa lata, aż do maksymalnie 32%  uposażenia zasadniczego.

To daje łącznie 35% po odbyciu 35 lat służby. Wiele zależy od tego, ile zarabia policjant i jaki posiada stopień służbowy. 1% wartości pensji zasadniczej co roku przedstawia się jako wysługa lat. Co się wlicza poza okresem służby? Do oszacowania jej wysokości bierze się pod uwagę także poprzednie zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin.

Szczegóły w zakresie ustalania wysługi lat określa Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 6 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad otrzymywania i wysokości uposażenia zasadniczego policjantów, dodatków do uposażenia oraz ustalania wysługi lat, od której jest uzależniony wzrost uposażenia zasadniczego.

Ponadto od marca 2023 roku policjanci po przepracowaniu 15 lat służby mogą liczyć na nowe miesięczne świadczenie w wysokości 5% uposażenia. Świadczenie co roku ma rosnąć o 1% aż do 15% po 25 latach pracy.

Wysługa lat w wojsku od 2025 roku

Od 1 stycznia 2025 roku żołnierze zawodowi otrzymują dodatek stażowy już po dwóch latach służby, co jest istotną zmianą w porównaniu do wcześniejszych zasad. Początkowa stawka za określony staż pracy wynosi 2% wynagrodzenia zasadniczego, a następnie wzrasta o 1% z każdym rokiem służby, aż do maksymalnych 35% po 35 latach.

Dotychczasowe regulacje przewidywały wzrost dodatku co trzy lata, co szczególnie niekorzystnie wpływało na mniej doświadczonych żołnierzy. Nowe zasady mają zachęcić do pozostania w armii, ponieważ w 2023 roku aż 9168 wojskowych zrezygnowało ze służby, z czego ponad połowa to szeregowi. Reforma dodatku stażowego ma poprawić stabilność kadrową oraz zwiększyć atrakcyjność służby wojskowej.

Dodatek za wysługę lat dla funkcjonariuszy Służby Więziennej

Ustawa o Służbie Więziennej przyznaje również dodatki za wysługę lat funkcjonariuszom SW. Zgodnie z art. 58 dodatek wynosi nie mniej niż:
a) 5 % uposażenia zasadniczego – po 2 latach służby,
b) 10 % uposażenia zasadniczego – po 5 latach służby,
c) 15 % uposażenia zasadniczego – po 10 latach służby,
d) 20 % uposażenia zasadniczego – po 15 latach służby,
e) 25 % uposażenia zasadniczego – po 20 latach służby,
f) 30 % uposażenia zasadniczego – po 25 latach służby,
g) 35 % uposażenia zasadniczego – po 30 latach służby.

Wysługa lat pracy w prywatnej firmie

Wprowadzenie dodatku stażowego w prywatnej firmie może przynieść korzyści zarówno pracodawcy, jak i pracownikom. Choć nie jest to obowiązek, wprowadzenie takiego benefitu może być doskonałym narzędziem motywacyjnym i lojalnościowym. Regularne wynagradzanie za wysługę lat buduje zaufanie w firmie, a pracownicy czują się bardziej docenieni za swoją długoletnią pracę. W dłuższej perspektywie dodatek ten może przyczynić się do zwiększenia retencji w firmie, co jest szczególnie ważne w czasach, gdy konkurencja na rynku pracy jest duża.

Z punktu widzenia pracodawcy, dodatek stażowy może być także sposobem na budowanie silniejszego employer brandingu. Jeśli firma zdecyduje się na wprowadzenie takiego rozwiązania, warto wprowadzić zasady do regulaminy pracy lub zakładowego układu zbiorowego pracy.