Reklama

System 4-brygadowy w pracy. Na czym polega?

System czterobrygadowy można spotkać w zakładach pracy, które wymagają ciągłej obecności pracowników. Dlatego czterobrygadówka jest szczególnie popularna w pracy przy produkcji, gdzie linia produkcyjna stale musi funkcjonować, ponieważ jej zatrzymanie przyniosłoby straty. Jak wygląda system czterobrygadowy? Poznaj wady i zalety.

System 4-brygadowy - zegar na peronie
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_49558297_zegar-w-budynku-biurowym.html

Nie każda praca odbywa się od poniedziałku do piątku w godzinach od rana do popołudnia. Niektóre zakłady pracy wymagają ciągłej obecności pracownika. Dlatego też pracodawcy decydują się wprowadzić zmianowy system pracy. Istnieją różne modele pracy zmianowej. Jednym z nich jest praca w systemie czterobrygadowym, czyli sposób na zwiększenie wydajności produkcji.

Praca w systemie 4-brygadowym

Powszechnie znanym i najczęściej praktykowanym jest system 3-zmianowy (tzw. półciągły), który polega na pracy w czasie jednej z trzech tur godzinowych w ciągu doby. Najczęściej w podstawowym systemie czasu pracy pracownik wykonuje swoje obowiązki w godzinach 6-14, 14-22 i 22-6, przy czym wypoczynek przypada na koniec tygodnia pracy oraz zachowana pozostaje przerwa weekendowa.

Natomiast system 4-brygadowy to zmianowy system czasu pracy w ruchu ciągłym. To oznacza, że weekendy także są pracujące. Dla pracowników dniami pracy są również niedziele i święta. Jest to system, który umożliwia zapewnienie prawidłowej działalności urządzeń produkcyjnych praktycznie cały czas. Jak w takim razie jest zorganizowana praca 4-brygadowa?

System 4-brygadowy: co to? Jak wygląda system 4-brygadowy?

Praca 4-brygadowa polega na wzajemnym zastępowaniu się pracowników na tym samym stanowisku pracy. Dzięki temu o każdej porze dnia i nocy jest ono obsadzone. To co innego niż system czterozmianowy, bo wykonywanie pracy odbywa się w sposób ciągły. W zakładzie pracy wykorzystującym taki system zatrudnieni są dzieleni na 4 grupy osób (brygady), a każda z nich działa w ramach jednego grafiku.

W tym systemie zmianowym pracownicy pracują w ramach brygad najczęściej na trzy zmiany: poranną, popołudniową i nocną. Gdy trzy grupy wymieniają się na danym stanowisku pracy w ciągu doby, czwarta brygada odpoczywa. Należy pamiętać, by zaplanować harmonogram pracy z zachowaniem norm odpoczynku, które zapewnia Kodeks pracy. Minimalny tygodniowy odpoczynek od pracy zgodnie z art. 133 Kp wynosi co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.

System ten bywa często poddawany krytyce ze względu na wpływ, jaki wywiera na zdrowie. Organizm nie ma stałego rytmu dobowego, lecz co 4 dni pracy musi dostosowywać się do zmiany rytmu.

System czterobrygadowy – grafik przykładowy

Grafik pracy w systemie zmianowym 4-brygadowym powinien być przekazywany pracownikom firmy przynajmniej z tygodniowym wyprzedzeniem. Każda brygada otrzymuje własny, indywidualny grafik. Jest on skonstruowany w taki sposób, by każdego dnia o każdej godzinie stanowisko było obsadzone. Częstym rozwiązaniem jest system 3-zmianowy czterobrygadowy. Wówczas pracownicy pracują od wczesnego rana do popołudnia, od popołudnia do wieczora i w porze nocnej. Dzięki temu stanowiska pracy w firmie zawsze są obsadzone niezależnie od pory dnia, czy świąt.

Istnieją różne harmonogramy czasu pracy. Rozkład czasu pracy w systemie 4-brygadowym może być 8-godzinny lub 12-godzinny. Grafik miesięczny dla jednej z brygad w systemie 8 godzin może wyglądać następująco:

Pierwsza brygadaPoniedziałekWtorekŚrodaCzwartekPiątekSobotaNiedziela
Dni miesiąca 1-7IIIIWIIIIIIIIIIII
Dni miesiąca 8-14WWIIIIW
Dni miesiąca 15-21IIIIIIIIWIIIIII
Dni miesiąca 22-28IIIIIIWWIII
Dni miesiąca 29-31IWII

Przykładowy harmonogram pracy ciągłej w systemie zmianowym (trzy zmiany)

  • I – pierwsza zmiana (pracownicy zaczynają pracę o 6.00 i kończą o 14.00)
  • II – druga zmiana (14.00 – 22.00)
  • III – trzecia zmiana (22.00 – 6.00)
  • W – dzień wolny

System 4-brygadowy 12-godzinny

W ogólnym wymiarze czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym, normy czasu pracy wynoszą 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień. System równoważonego czasu pracy umożliwia jednak wydłużenie pracy w danym dniu lub tygodniu przy równoważnym skróceniu pracy w innym dniu, lub tygodniu. Innym rozwiązaniem jest po prostu dołożenie dni wolnych.

Należy jednak pilnować przestrzegania czasu pracy dopuszczalnego w danym okresie rozliczeniowym. W ten sposób można pracować do 12 godzin dziennie, a w niektórych wyjątkowych sytuacjach nawet 16 godzin.  Niektóre zakłady pracy wykorzystują rozwiązanie systemu czterobrygadowego 12-godzinnego. W pracy w trybie równoważnym tworząc grafik, pracownikowi należy zapewnić 35-godzinny ciągły odpoczynek w tygodniu.

System 4-brygadowy pracy zmianowej a Kodeks pracy

Jeszcze do 2003 roku w Kodeksie pracy znajdował się termin czterobrygadówki. Choć obecnie już go nie ma, to czterobrygadowy system pracy jest zgodny z Kodeksem pracy, a co za tym idzie – również z prawem. Ważne jest, by w takim modelu pracy pracodawca ustalał godziny pracy zgodnie z limitem 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy pracownika. Takie są przeciętne normy czasu pracy. Pamiętać przy tym należy, że zgodnie z art. 138. § 1. możliwe jest wydłużenie tygodniowego czasu pracy, przy czym okres rozliczeniowy systemu powinien wynosić maksymalnie 4 tygodnie.

Art. 138. § 1. Przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), może być stosowany system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje dodatek do wynagrodzenia, o którym mowa w art. 151(1) § 1 pkt 1.

System 4-brygadowy a święta

Czterobrygadówka polega na pracy zarówno w tygodniu, jak i w weekendy, a także w dni ustawowo wolne od pracy. Jeśli pracownikowi jednej z brygad przypadnie praca w święto, to pracodawca ma obowiązek zapewnić mu w zamian dzień wolny w terminie sześciu dni poprzedzających święto lub w ciągu 6 dni po nim. W przypadku święta wypadającego w sobotę to pracodawca ustala dzień wolnego. W razie pracującej niedzieli pracodawca powinien zagwarantować pracownikowi przynajmniej jedną wolną niedzielę w miesiącu (art. 151 KP).

Ile jest dni wolnych od pracy?

Jeśli pracownik nie może wziąć wolnego za święto w wyznaczonym terminie, przysługuje mu dodatek za każdą godzinę pracy nadliczbowej w wysokości 100% wynagrodzenia. Art. 147 Kodeksu pracy mówi o tym, że należy przyjąć liczbę dni wolnych na dany system pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel i świąt.

Art. 147. W każdym systemie czasu pracy, jeżeli przewiduje on rozkład czasu pracy obejmujący pracę w niedziele i święta, pracownikom zapewnia się łączną liczbę dni wolnych od pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym odpowiadającą co najmniej liczbie niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy przypadających w tym okresie.


Oferty pracy w Lublinie, a także z innych miast Polski znajdziesz na GoWork.pl


Dodatek za system 4-brygadowy. Czy się należy?

W wielu firmach, w których występuje 4-brygadówka, pracownikom wykonującym pracę w tym systemie przysługuje dodatek do wynagrodzenia, jednak należy mieć na uwadze, że nie jest on obowiązkiem pracodawcy i ma stanowić jedynie zachętę dla pracowników i kandydatów do pracy, ponieważ system pracy 4-brygadowy jest szczególny i budzi wątpliwości wielu pracowników.

Tam, gdzie nie obowiązuje dodatek do systemu 4-brygadowego, zatrudnieni pracujący w godzinach nocnych mogą liczyć na dodatek w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Czterobrygadówka. Wady i zalety

Choć praca w systemie 4-brygadowym może przerażać kandydatów, to warto zaznaczyć, że taki tryb ma również wiele zalet. Przede wszystkim tak elastyczny rozkład godzin pracy sprawia, że zatrudniony nie musi wykorzystywać dwóch dni wolnego na załatwienie urzędowych spraw, a nie w każdym systemie czasu pracy jest to możliwe.

System czterobrygadowy to także dobre rozwiązanie dla rodziców, którzy chcą odprowadzać i odbierać dzieci ze szkoły. Na pracę w takim trybie mogą sobie pozwolić również studenci.

Inną zaletą nieregularnych godzin pracy jest możliwość ominięcia godzin szczytu. To może być istotny element dla pracowników dojeżdżających z daleka lub dla mieszkańców dużych miast.

Wady systemu 4-brygadowego mogą być dla niektórych na tyle uciążliwe, że przesądzają o rezygnacji z zatrudnienia. Nieregularny tryb dni wolnych od pracy sprawia, że ciężko zaplanować sobie najbliższe dni czy znaleźć czas dla bliskich i znajomych, którzy pracują w standardowych godzinach. Zatrudniony bowiem pracuje wtedy, gdy inni mają dzień wolny.

Praca czterobrygadowa jest również obciążeniem dla zdrowia. Nieregularne godziny pracy prowadzą m.in. do zmiennego przyjmowania posiłków i problemów ze snem.

Jak radzić sobie z pracą w systemie 4-brygadowym?

System czterobrygadowy to rozwiązanie, które jest niezbędne dla działania licznych firm. Dlatego wielu pracowników musi mierzyć się z trudami pracy w tym systemie. Bardzo ważne jest to, aby prowadzić zdrowy styl życia. Należy tak zagospodarować czas, aby mieć możliwość regularnych ćwiczeń i mieć czas na odpowiednio długi sen. Ważne są również zdrowe nawyki żywieniowe.

W praktyce model zmianowy oparty na systemie czterobrygadowym jest bardzo uciążliwy dla organizmu, choć wielu pracowników ceni sobie czterobrygadówkę i pracuje tak od lat. Odpowiednia dla zdrowia nie jest żadna praca obejmująca trzy zmiany, lecz to właśnie system czterobrygadowy dereguluje organizm najbardziej. 

Przy ciągłym wykonywaniu pracy w tym systemie warto planować czas z wyprzedzeniem znając swój grafik tak, aby znaleźć w nim miejsce dla rodziny, spotkań ze znajomymi, relaksu i regeneracji. Osoby pracujące w systemie czterobrygadowym powinny współpracować ze sobą i zadbać o dobrą komunikację, ponieważ praca ta potrafi być obciążająca psychicznie, a wsparcie we współpracownikach potrafi podnieść komfort pracy.

Pracujesz w systemie 4-brygadowym? Zadbaj o swoje zdrowie

Praca zmianowa, zwłaszcza w systemie 4-brygadowym, może być wyzwaniem dla zdrowia, dlatego tak ważne jest, aby aktywnie dbać o swoje samopoczucie fizyczne i psychiczne. Pierwszym krokiem jest utrzymanie regularnych godzin snu, nawet jeśli grafiki są niestandardowe. Kluczowe jest stworzenie zdrowych nawyków związanych z jedzeniem i ruchem. W miarę możliwości warto dbać o zbilansowaną dietę, bogatą w witaminy i minerały, co pomoże utrzymać energię na odpowiednim poziomie podczas intensywnych zmian nocnych.

Kolejną ważną rzeczą jest unikanie przewlekłego stresu. Pracując w systemie zmianowym, dobrze jest wprowadzić techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, czy regularne spacery na świeżym powietrzu. Pamiętaj również, że planowanie czasu wolnego i dbanie o kontakty towarzyskie mogą być równie ważne jak dbanie o fizyczne zdrowie. Odpowiednia równowaga między pracą a życiem prywatnym pomoże Ci lepiej radzić sobie z wyzwaniami pracy w systemie 4-brygadowym.

Dlaczego pracodawcy stosują system 4-brygadowy?

Praca w systemie 4-brygadowym ma swoje liczne korzyści, zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Jednym z głównych atutów jest ciągłość produkcji, która pozwala firmom na pracę przez całą dobę, 365 dni w roku, co znacząco zwiększa efektywność przedsiębiorstw. Pracownicy mogą liczyć na atrakcyjne dodatki za pracę w godzinach nocnych, weekendowych oraz święta, co często podnosi ich miesięczne wynagrodzenie. Zyskują także większą liczbę dni wolnych od pracy, które mogą lepiej zaplanować.

Oceń artykuł
2.9/5 (45)