Co można robić na L4 chodzącym, aby nie stracić zasiłku?

Co można robić a zwolnieniu lekarskim chodzącym? To pytanie zadaje sobie wiele osób przebywających na tzw. L4. Czasem nie możemy wykonywać pracy, choć jesteśmy zdolni chodzić i wykonywać niezbędne czynności. Sprawdź, czego pod żadnym pozorem nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim, a na co możesz sobie pozwolić. Jak nie podpaść pracodawcy i ZUS? Do zasiłku chorobowego mamy prawo tylko wtedy, gdy będziemy przestrzegać poniższych zasad.

W czasie epidemii koronawirusa odnotowano wzrost lewych zwolnień lekarskich. Jest to powód między innymi wprowadzenia teleporad, przez które lekarz nie jest w stanie stuprocentowo ocenić faktycznego stanu zdrowia swojego pacjenta. Mimo że pandemie mamy już za sobą, popularność konsultacji telefonicznych się utrzymała i do dziś niektórym łatwiej jest uzyskać zwolnienie lekarskie. Czego nie można robić na zwolnieniu lekarskim? Za przebywanie na fałszywym L4 grożą nieprzyjemne konsekwencje, a pracownik w każdej chwili może zostać skontrolowany przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Istnieją jednak czynności dopuszczalne, które mają zagwarantować choremu odpowiednie warunki życia. Wszystko zależy od tego, czy pracownik ma tzw. L4 chodzące, czy leżące. Czy na L4 można iść do sklepu?

Co można robić na L4? To zależy od oznaczenia

Choć w artykule używamy określenia L4, to warto pamiętać, że od 1 grudnia 2018 roku w Polsce obowiązuje e-zwolnienie (e-ZLA). Zwolnienie wystawione jest w formie elektronicznej, a pracownik może udać się do domu na odpoczynek, zamiast dostarczać do zakładu pracy osobiście dokument papierowy. Gdy lekarz zaakceptuje zwolnienie w systemie, zostaje ono automatycznie wysłane na profil pracodawcy na platformie PUE ZUS

Popularne L4, czyli zwolnienie lekarskie to zarazem przywilej jak i obowiązek każdego ubezpieczonego pracownika zatrudnionego na umowę o pracę. Ze zwolnienia lekarskiego powinno skorzystać się w momencie choroby lub uszczerbku zdrowotnego spowodowane np. operacją, które uniemożliwiają wykonywanie obowiązków zawodowych. W trakcie zwolnienia lekarskiego pracownik powinien poświęcić czas na dochodzenie do zdrowia umożliwiający szybki powrót do wykonywania pracy.

Zwolnienie lekarskie może zostać wystawione przez każdego lekarza podczas wizyty lekarskiej, po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną lub podczas teleporady. Na L4 lekarz musi wpisać odpowiednie oznaczenie, które określa przyczynę niezdolności wykonywania pracy (przyczynę niedyspozycji pracownika). Na zwolnieniu lekarskim wyszczególnione są dane zakładu pracy, dane osobowe chorego, termin obowiązywania zwolnienia lekarskiego, a także zalecenia. Lekarz podczas wystawiania zwolnienia korzysta także z dwóch rodzajów kodów. Kodu 1 oznaczającego tzw. zwolnienie leżące oraz kodu 2, czyli zwolnienia chodzącego, na którym pracownikowi wolno trochę więcej. Kod ten widnieje na zwolnieniu lekarskim. 

Co można, a co nie na zwolnieniu lekarskim?

Warto pamiętać, że wszelkie informacje dotyczące konieczności dopełnienia obowiązku informacyjnego w stosunku do pracodawcy znajdziemy w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Pracownik zawsze powinien powiadomić pracodawcę o powodzie swojej nieobecności (np. choroba, nie trzeba wymieniać konkretnego schorzenia) oraz o prawdopodobnym czasie zwolnienia lekarskiego.

Czynności, których nie wolno wykonywać w czasie zwolnienia lekarskiego określa ustawa z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tzw. ustawa zasiłkowa. Natomiast ustawa o świadczeniach pieniężnych zawiera wszystkie konieczne informacje dotyczące długości L4.

Czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim?

Zwolnienie lekarskie to czas, który mamy poświęcić na odpoczynek i regenerację, aby móc jak najszybciej wrócić do pełni zdrowia. Niestety zdarza się, że pracownicy wykorzystują go na realizację zupełnie innych czynności.

Poniżej wyjaśniamy, czego nie można robić podczas zwolnienia lekarskiego i jak uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. Co jest zabronione? Przykłady:

• praca u innego pracodawcy;
• podróżowanie czy wyjeżdżanie na wypoczynek bez poinformowania o tym swojego pracodawcy;
• robienie remontu i innych prac domowych;
• wychodzenie z domu w celach rozrywkowych.

Co grozi za dopuszczanie się wszelkich aktywności niezgodnych z L4?

Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z celem zwolnienia może doprowadzić do natychmiastowego rozwiązania stosunku pracy oraz pozbawieniem zasiłku. Szczególnie istotny jest fakt, że pracownik nie może wykonywać pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy.

Pracownik musi się więc powstrzymać od wszelkich aktywności, które naruszają cel zwolnienia lekarskiego. Chodzi o działania, które mogłyby przyczynić się do pogorszenia jego stanu zdrowia. To z kolei przedłużyłoby powrót do zdrowia i w konsekwencji także do pracy. 

Czego nie wolno robić na zwolnieniu lekarskim? Kontrola ZUS

Zarówno sam pracodawca, jak i Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo przeprowadzić niezapowiedzianą kontrolę pracownikowi, który jest w trakcie zwolnienia lekarskiego.

W czasie pobierania zasiłku chorobowego, w każdej chwili może zapukać do naszych drzwi lekarz orzecznik z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, który jest uprawniony do tego, aby przeprowadzić kontrolę zwolnień lekarskich. Dlatego jeśli już wiemy, czego nie wolno robić na L4, lepiej nie ryzykować. W innym wypadku może grozić nam odebranie praw do zasiłku chorobowego, a nawet zwolnienie dyscyplinarne.

Ile można stracić?

Wynagrodzenie i zasiłek chorobowy przysługuje w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru wynagrodzenia. Wyjątkiem są kobiety w ciąży, wypadek w pracy, w drodze lub po pracy oraz wtedy, gdy pracownik podda się badaniom lub zabiegom związanym z oddaniem komórek, tkanek lub narządów. Wszelkie dodatkowe informacje dotyczące wysokości i wypłacania zasiłku chorobowego znajdują się w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Czy na L4 można iść do sklepu?

Wiele osób nurtuje w szczególności to, czy na L4 można iść do sklepu. Lekarz, wystawiając zwolnienie chorobowe, zobowiązany jest do wpisania odpowiedniego kodu. Kod “1” określa chorego jako osobę, która musi bezwzględnie leżeć w łóżku. Natomiast kod “2” oznacza osobę, która może się poruszać. Nie oznacza to jednak, że może chodzić na spacery. W obu przypadkach dopuszczalne jest wykonywanie pewnych czynności w sposób ograniczony.

I właśnie od tego oznakowania zależy to, czy na zwolnieniu lekarskim można robić zakupy. Jeśli chory musi leżeć, może poruszać się wyłącznie po miejscu zamieszkania. Naruszyć tę zasadę mogą jedynie osoby samotne, które same muszą sobie zapewnić środki niezbędne do życia. Osoby leżące mogą więc usprawiedliwić swoją nieobecność, jedynie będąc na wizycie lekarskiej, w szpitalu lub w aptece.

Co można robić na L4 chodzącym?

Mając L4 chodzące z symbolem “2” chory może wyjść nie tylko do apteki, lecz np. po zakupy spożywcze. Dopuszczalna jest oczywiście wizyta u lekarza, czy nawet pójście spacerem na rehabilitację. W razie kontroli zwolnień lekarskich warto jednak mieć zaświadczenie od lekarza, czy rehabilitanta w celu potwierdzenia uzasadnionej nieobecności. Warto także zachować paragony ze sklepów i aptek. To, co można na zwolnieniu lekarskim ściśle zależy od zaleceń lekarza. Jeśli obejmują one aktywność fizyczną na świeżym powietrzu, czy kilkudniowy wyjazd, to również te czynności będą uzasadnione. Dokumentacja medyczna musi je jednak uwzględniać.

Co wolno robić na L4 w razie kontroli ZUS?

Na zwolnieniu lekarskim podaje się adres pobytu osoby chorej. Na podstawie adresu, Zakład Ubezpieczeń Społecznych ma prawo skontrolować stosowanie się do zaleceń przez chorego. Każda zmiana pobytu powinna więc być zgłoszona bezpośrednio do ZUS lub pracodawcy. Można zmienić miejsce pobytu, jeśli wymaga tego stan zdrowia chorego i zmieniając miejsce, będzie np. bliżej rodziny, która się nim zajmie. Nie są wymagane ku temu wskazania lekarskie, a jedynie zgłoszenie płatnikowi. Pracownik musi poinformować pracodawcę o zmianie miejsca pobytu w czasie choroby w ciągu trzech dni od przeniesienia się. 

Co można robić na zwolnieniu lekarskim od psychiatry?

Osoba, która przebywa na zwolnieniu lekarskim wystawionym przez psychiatrę, najczęściej może się poruszać. Z tego tytułu też chory będzie mógł wykonywać czynności niezbędne do zapewnienia sobie zdrowego bytu w mieszkaniu. Osoba na L4 psychiatrycznym powinna poprosić lekarza o szczegółowe zalecenia. Wówczas, jeśli spacer będzie do nich należeć, chory będzie mógł sobie na niego pozwolić.

Co wolno, a czego nie na zwolnieniu lekarskim w ciąży?

Zwolnienie lekarskie wystawione w czasie ciąży podlega tym samym zasadom co w innym przypadku. Treść zwolnienia, zalecenia i właściwy kod decydują o tym, co wolno na zwolnieniu lekarskim kobiecie w ciąży. Warto pamiętać, że nie sama ciąża stanowi podstawę do wystawienia zwolnienia lekarskiego, a dolegliwości i choroby dotykające kobietę. Dlatego tak jak w przypadku każdego innego zwolnienia, kobieta w ciąży powinna się sugerować wystawionym kodem.

Realizacja podstawowych potrzeb na L4

Niezależnie od tego, czy pracownik ma L4 z kodem 1, czy kodem 2 w celu realizacji potrzeb życiowych może opuścić miejsce zamieszkania. Jednak warto zadbać o to, by w razie kontroli mieć dowód na realizację tych potrzeb. Przykładowo, jeśli pracownik uda się do apteki, a w tym czasie do jego drzwi zapuka kontroler, to może on udowodnić, że był w aptece, okazując paragon. 

Wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem może poskutkować utratą prawa do zasiłku, ale i mieć znacznie gorsze konsekwencje. Pracodawca może uznać to za ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. To może się finalnie zakończyć zerwaniem współpracy. Jeśli ZUS odmówi wypłaty zasiłku, podejrzewając, że zwolnienie było wykorzystywane niezgodnie z jego celem, a mimo to pracownik sprzeciwia się takiemu stwierdzeniu, może odwołać się od decyzji ZUS. Jednak takie odwołania rzadko zostają uznane.

Zachowanie pracownika na zwolnieniu lekarskim – kluczowe zasady

Zwolnienie lekarskie, jako dokument potwierdzający niezdolność pracownika do wykonywania obowiązków zawodowych, nakłada pewne istotne obowiązki. Przede wszystkim, od momentu otrzymania zwolnienia, należy przestrzegać określonych reguł, które mają na celu szybki powrót do zdrowia. Zachowanie pracownika podczas okresu chorobowego powinno być zgodne z zaleceniami lekarza i podporządkowane przede wszystkim procesowi leczenia. Pracownik powinien unikać aktywności, które mogą pogorszyć stan zdrowia lub wydłużyć okres rekonwalescencji.

Niezastosowanie się do powyższych zasad może prowadzić do poważnych konsekwencji. Przykładem niewłaściwego zachowania jest podejmowanie dodatkowej pracy, udział w imprezach towarzyskich czy podróże, które nie są związane z leczeniem. Pracodawca ma prawo skontrolować, czy pracownik rzeczywiście przestrzega warunków zwolnienia. Kontroli prawidłowości orzekania dokonuje również Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), który może sprawdzić, czy zwolnienie lekarskie jest wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem. W przypadku wykrycia nadużyć, pracownik może stracić prawo do świadczeń chorobowych.

Częstym problemem, z jakim borykają się pracownicy, jest niewłaściwe zrozumienie, jak powinno wyglądać zachowanie pracownika na zwolnieniu lekarskim. Ważne jest, by każda aktywność podejmowana w trakcie zwolnienia była uzasadniona stanem zdrowia i zgodna z zaleceniami lekarza. Pracownik ma prawo do odpoczynku i regeneracji, jednak podjęcie działań sprzecznych z celem zwolnienia może zostać surowo ocenione zarówno przez pracodawcę, jak i instytucje kontrolujące.