Renta chorobowa z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie finansowe przyznawane pracownikom z ubezpieczenia rentowego lub wypadkowego. Dowiedz się, komu przysługuje renta chorobowa i na jakie wsparcie pieniężne można liczyć w przypadku częściowej lub całkowitej niezdolności do pracy.
Renta chorobowa, czyli renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom, które w sposób całkowity lub częściowy nie mogą wykonywać pracy zarobkowej. Nosi ona również nazwę renty inwalidzkiej, która przyznawana jest na wniosek ubezpieczonego. Prośbę można złożyć przez platformę ZUS (PUE), osobiście w oddziale lub za pomocą przesyłki pocztowej. Poziom inwalidztwa jest określany przez lekarza orzecznika zatrudnionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który na podstawie obserwacji i badań wydaje stosowne orzeczenie. Dopiero wtedy można ubiegać się o przyznanie renty chorobowej z tytułu całkowitej niezdolności lub niezdolności częściowej.
Kto według prawa może się o nią ubiegać? Czy renta chorobowa pozwala na poszukiwanie nowych ofert pracy i zatrudnienia? Sprawdź!
Spis treści
Renta chorobowa: dla kogo?
Aby renta z tytułu niezdolności do pracy została przyznana, należy spełniać pewne warunki określone w przepisach. W zależności od stopnia inwalidztwa i źródła utraty zdrowia stosuje się wypłatę świadczeń z różnych ubezpieczeń. Jeśli doszło do trwałej utraty sprawności, to długotrwałe zwolnienie lekarskie w tym przypadku jest tylko częściowym rozwiązaniem.
Zarówno wynagrodzenie chorobowe, jak i zasiłek chorobowy mają swoje ograniczenia czasowe. Po upływie maksymalnego czasu otrzymywania świadczeń z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych osobę niezdolną do pracy może uratować renta chorobowa. Co ważne, ustawowa niezdolność do pracy powstaje na podstawie decyzji lekarza orzecznika ZUS. Bez takiego orzeczenia nie można otrzymać świadczenia.
Jak rozumieć niezdolność do pracy?
Osobą niezdolną do pracy jest wnioskodawca, który całkowicie lub częściowo utracił możliwość wykonywania pracy zarobkowej. Za osobę częściowo niezdolną do pracy uznaje się kandydata, który nie ma możliwości wykonywania pracy zgodnej z jego kwalifikacjami. Całkowita niezdolność dotyczy osób, które nie są zdolne do wykonywania jakiejkolwiek pracy, niezależnie od stanowiska.
Renta chorobowa z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – podstawa prawna
Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy lub niezdolności częściowej, została opisana w Ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. W ustawie znajdziesz szczególne przepisy dotyczące wymaganego okresu składkowego, oceny całkowitej niezdolności do pracy, opis czynności związanych ze zgłoszeniem wniosku, a także wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy.
Renta inwalidzka z ubezpieczenia wypadkowego
Jeśli całkowita lub częściowa niezdolność do pracy powstała na skutek wypadku podczas drogi do pracy, lub w związku z chorobą zawodową – pieniądze wypłaca się z ubezpieczenia wypadkowego. Warto pamiętać, że wypłata świadczeń wypadkowych dotyczy tylko tych osób, które uległy wypadkowi w sposób nieumyślny.
Jeśli pracownik celowo targnął się na swoje zdrowie w celu otrzymania świadczeń, nie będzie przyznana mu renta chorobowa. ZUS sprawdzi, czy skutek wypadku przy pracy nie nastąpił w wyniku rażącego ignorowania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy lub niedbalstwa. Jego niezdolność do pracy nie może wynikać też z ignorowania wyraźnych poleceń przełożonego.
Renta inwalidzka z ubezpieczenia rentowego
Jeśli całkowita lub częściowa niezdolność do pracy powstała w związku z innym zdarzeniem niż wypadek, lub choroba zawodowa – renta z tytułu niezdolności do pracy będzie przekazywana ze środków ubezpieczenia rentowego. O czym trzeba pamiętać przed złożeniem wniosku? Aby móc złożyć wniosek o przyznanie renty chorobowej, trzeba spełnić następujące warunki:
- być niezdolnym do wykonywania pracy;
- niezdolność do pracy powstała w okresach ściśle określonych w ustawie, gdy wnioskodawca był: w okresie ubezpieczenia, w czasie pobierania zasiłku z ubezpieczenia społecznego, gdy wnioskodawca był zatrudniony, w czasie pobierania zasiłków (macierzyńskiego, dla bezrobotnych), był pracownikiem służb mundurowych (wojskowa renta inwalidzka);
- przed dniem powstania niezdolności spełnić warunek posiadania wystarczająco długiego okresu składkowego (staż ubezpieczenia).
W konkretnych przypadkach wyżej wymienione okresy składkowe i nieskładkowe muszą wynosić łącznie:
- 1 rok, gdy niezdolność do pracy zaistniała przed ukończeniem 20 roku życia;
- 2 lata, jeśli niezdolność do pracy powstała między 20. a 22. rokiem życia;
- 3 lata, gdy inwalidztwo powstało w wieku od 22 do 25 lat;
- 4 lata, jeżeli niezdolność do pracy wynikła w wieku od 25 do 30 lat;
- 5 lat, gdy niezdolność całkowita lub częściowa zaistniała po 30. roku życia.
Renta chorobowa: ile wynosi?
Tak samo, jak dla osób osiągających powszechny wiek emerytalny – wysokość renty inwalidzkiej zależy od corocznej waloryzacji. Od marca 2023 roku najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1588,44 zł. W przypadku osób częściowo niezdolnych do pracy wysokość renty chorobowej to 1191,33 zł miesięcznie.
Jeżeli niezdolność do pracy powstała w wyniku wypadku w drodze do pracy lub choroby zawodowej, to osoba uprawniona nie może otrzymać mniej, niż 1429,60 zł (częściowa niezdolność) lub 1906,13 złotych miesięcznie (w przypadku całkowitej niezdolności do pracy).
Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy a stopień niepełnosprawności
Renta chorobowa przyznawana jest na podstawie orzeczenia sporządzonego przez lekarza zatrudnionego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Podczas badań określa stopień niepełnosprawności i jej trwałość. Na tej podstawie ocenia, czy można określić niezdolność do pracy, jako stałą lub czasową. Warto wiedzieć, że grupa inwalidzka nie wpływa bezpośrednio na rentę chorobową i jej wysokość. Zarówno pierwsza grupa inwalidzka, jak i trzecia grupa inwalidzka mogą otrzymać takie same świadczenia z powodu stanu zdrowia utrudniającego pracę.
Podstawą do przyznania renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest ocena jej trwałości i sprawdzenie, czy istnieje możliwość wykonywania jakiegokolwiek zawodu. Na tej podstawie wyróżnia się trzy przypadki:
- renta stała – przyznawana, gdy lekarz orzecznik stwierdzi stałą niezdolność do pracy, bez większych szans na podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej w przyszłości;
- renta okresowa – przyznaje się ją na pewien okres, jeśli niezdolność do pracy ma charakter tymczasowy. Lekarz orzecznik musi stwierdzić, że istnieje szansa na podjęcie pracy zarobkowej w przyszłości;
- renta szkoleniowa – jeśli w związku z niezdolnością do pracy nie można wykonywać swojego zawodu, jednak istnieje szansa na przekwalifikowanie.
Renta szkoleniowa – warunki
Renta szkoleniowa przysługuje przez okres sześciu miesięcy. Jednak na wniosek starosty okres ten można skrócić lub wydłużyć. Maksymalny czas, na jaki renta może zostać przyznana, wynosi 36 miesięcy. Renta przysługuje, gdy lekarz orzecznik orzekł o celowości przekwalifikowania zawodowego. To znaczy, że rentę można uzyskać, gdy istnieje szansa na uzyskanie kwalifikacji zawodowych, które umożliwiają zatrudnienie w obecnym stanie zdrowia wnioskodawcy. Trzeba jednak uzyskać stosowny do wieku okres składkowy i nieskładkowy. Renta szkoleniowa wynosi minimum 75% podstawy wymiaru renty dla osoby częściowo niezdolnej do pracy.
Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy: jak złożyć, aby uzyskać rentę?
Aby otrzymać rentę chorobową, należy złożyć wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy (ERN) można złożyć osobiście w oddziale ZUS, za pomocą Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE ZUS), przez przedstawiciela ustawowego, opiekuna prawnego lub pocztą. Oczywiście, zanim tego dokonasz, sprawdź, czy spełniasz kryterium wymaganego okresu składkowego. Co dalej?
Decyzja o przyznaniu renty z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy powinna zapaść w ciągu trzydziestu dni od daty potwierdzenia, że kandydat spełnił wszystkie warunki. Jakie dokumenty trzeba przygotować?
- Wniosek ERN wraz z zaświadczeniem o stanie zdrowia (OL-9) i kwestionariusz dotyczący okresów składkowych.
- Dokumenty potwierdzające: datę urodzenia, spełnienie warunku dot. okresów składkowych, wysokość wynagrodzenia (można przedstawić np. legitymację ubezpieczeniową, świadectwa pracy, zaświadczenie o wysokości wynagrodzenia).
- Protokół ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku i dokumentację medyczną (gdy renta ma być wypłacana z ubezpieczenia wypadkowego).
- Wywiad zawodowy stworzony przez pracodawcę (jeśli interesant wciąż pracuje).
Warto pamiętać, że złożenie wniosku z powodu złego stanu zdrowia nie jest podstawą do zabronienia wykonywania pracy zawodowej. Renta chorobowa z tytułu niezdolności do pracy nie będzie odebrana osobie, której częściowa niezdolność do pracy pozostawia możliwość wykonywania innych czynności zarobkowych. W tym przypadku istnieje jeden warunek – osiągany przychód musi być mniejszy niż 130% przeciętnego wynagrodzenia w danym roku kalendarzowym.
Kto może nie otrzymać renty?
Prawo do renty przysługuje do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego. Osoby, które mają ustalone prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub spełniają warunki do uzyskania emerytury, nie mogą się ubiegać o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Możliwość uzyskania renty może wykluczyć pobieranie zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, czy wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy.
