Kucharz – jak nim zostać? Zarobki, staż pracy i umiejętności

Kucharz to zawód marzeń wszystkich pasjonatów gotowania i odkrywania tajników różnych kuchni świata. Praca kucharza to jednak ciężki kawałek chleba, a zarobki na stanowisku nie zawsze odpowiadają oczekiwaniom pracowników. Jak zostać kucharzem i ile zarabia adept sztuki kulinarnej? Czy warto wybrać ten zawód?

Kucharz to zawód niewątpliwie pasjonujący. Ścieżka kariery adepta sztuki kulinarnej może rozwijać się na wiele różnych sposobów. Od pomocnika pracującego w małym barze na rogu, przez szefa kuchni obleganej restauracji, aż do gwiazdy wielkiego formatu, kreującej trendy kulinarne w lokalach na całym świecie. Pracę kucharza znamy głównie z popularnych programów kulinarnych i wypowiedzi gwiazd kolekcjonujących gwiazdki Michelin. W praktyce codzienne obowiązki wyglądają nieco inaczej, a kucharz to często niedoceniany i niewidoczny dla gości pracownik restauracji. Jak zostać kucharzem? Ile zarabia i czy musi zdobyć specjalne wykształcenie? Czy konieczne jest doświadczenie zawodowe? Dowiedz się więcej!

Kucharz – co robi?

Zanim zaczniemy zastanawiać się, jak zostać kucharzem, opiszmy pokrótce, czym w ogóle zajmuje się taki pracownik. Bez względu na to, czy mówimy tutaj o kreującej trendy gwieździe kulinarnego świata, czy pomocniku kucharza w małej miejscowości – kucharz przede wszystkim zajmuje się przygotowywaniem jedzenia.

Celem każdego kucharza powinno być przygotowanie jak najsmaczniejszego posiłku dla gości lokalu, w którym pracuje. Jego obowiązki różnią się jednak nieco w zależności od doświadczenia i sprawowanej funkcji. Wielu kucharzy zaczynało od pracy na zmywaku i przygotowywania półproduktów, będących składnikami gotowych dań (pomoc kuchenna).

Ścieżka kariery od obierania warzyw, do szefowania w najlepszych polskich kuchniach jest ciężka, wyboista i wymagająca ogromnego nakładu pracy. Na końcu tej ścieżki czekają Cię jednak duże zarobki i prestiż, a najlepsi kucharze to obecnie ludzie z pierwszych stron gazet.

Kod zawodu kucharza i zakres obowiązków

Bardziej szczegółowy opis zakresu obowiązków kucharza, wraz z kodem zawodu – znajdziemy w oficjalnej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Kod KZiS kucharza to 512001. Według opisu rządowej klasyfikacji zakres obowiązków kucharza to przede wszystkim:

• obliczanie wartości odżywczej i energetycznej potraw;
• pobieranie surowców i półproduktów do produkcji kulinarnych;
• zabezpieczanie przed zepsuciem surowców, półproduktów i wyrobów gotowych;
• ocena surowców, półproduktów i wyrobów gotowych i właściwe gospodarowanie nimi; obróbka wstępna surowców (ręczna, mechaniczna, termiczna);
• gastronomiczny rozbiór mięsa różnych zwierząt;
• wykonywanie różnymi technikami i metodami – zgodnie z normami surowcowymi – różnych asortymentów potraw;
• posługiwanie się narzędziami, maszynami i urządzeniami przy przygotowywaniu potraw i napojów oraz bieżąca konserwacja tych urządzeń;
• porządkowanie pomieszczeń produkcyjnych po zakończeniu pracy;
• przestrzeganie przepisów bhp i ppoż. obowiązujących w zakładach żywienia zbiorowego.

Pełny opis wszystkich obowiązków kucharza odnajdziesz w Klasyfikacji Zawodów i Specjalności.

Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku kucharza

Jak w każdym innym zawodzie, praca w kuchni wiąże się z szeregiem zagrożeń biologicznych, fizycznych i chemicznych. Przykładowy opis ryzyka zawodowego kucharza możemy odnaleźć na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Pracy. Kontakt z surową żywnością rodzi pewne ryzyko zarażenia się różnymi bakteriami (w tym np. salmonelli). PIP określa, że sytuacja taka jest wysoce nieprawdopodobna, jednak każdy kucharz powinien pamiętać o zachowaniu odpowiedniej higieny pracy.

Zdecydowanie bardziej prawdopodobne zagrożenia wynikają z fizycznego charakteru pracy i obecności wielu niebezpiecznych sprzętów. Kucharz pracuje najczęściej na stojąco, wykonując czynności nawet przez kilkanaście godzin dziennie. Do obciążającej fizycznie pracy warto dodać inne czynniki. Praca kucharza oznacza ciągłe przebywanie w warunkach podwyższonej wilgotności i temperatury (wysoka temaperatura), a mnogość ostrych narzędzi stwarza ciągłe zagrożenie dla zdrowia pracownika.

Ważnym czynnikiem ryzyka w życiu każdego kucharza jest obciążenie nerwowe. Praca we wziętej restauracji to ciągły stres i gonitwa za nieubłaganie upływającym czasem. Wydawanie potraw nawet kilkudziesięciu osobom jednocześnie, odciska piętno na zdrowiu psychicznym kucharzy, którzy powinni zwracać szczególną uwagę na kondycję umysłową.

Jak zostać kucharzem? Wybierz ścieżkę rozwoju

Jeżeli pragniesz zostać pracownikiem w restauracji, musisz zdawać sobie sprawę z różnic między gotowaniem dla bliskich w domu a pracą w pełnej obowiązków kuchni. Zawodowy kucharz pracuje w ciągłym biegu, często wykonując pracę zmianową i weekendową. Jego kariera to niekończąca się praca nad swoimi umiejętnościami i stawianie czoła wysokim oczekiwaniom klientów.

Jeśli chcesz wiedzieć, jak zacząć pracować w kuchni, zacznij od wyboru interesującej Cię ścieżki rozwoju. Praca w kuchni ewoluuje, a adepci sztuki kulinarnej mogą wybierać między typowym gotowaniem w restauracji a nowoczesną karierą na własny rachunek.

Jak zostać kucharzem na własny rachunek?

Nieco przekornie zaczniemy od kucharza wirtualnego, który wcale nie pracuje w restauracyjnej kuchni. Zainteresowanie sztuką kulinarną rośnie nieprzerwanie od wielu lat. Niektórzy pasjonaci gotowania wykorzystują ten trend, zakładając blogi kulinarne i kanały na platformie YouTube. Niektórzy z najbardziej popularnych, kulinarnych celebrytów, wcale nie mają wykształcenia gastronomicznego, ani zaplecza zawodowego w restauracji. Swoją pasję przelewają na social media, ucząc i zapewniając rozrywkę swoim widzom.

Najbardziej wzięci kulinarni influencerzy wydają własne książki, występują w programach telewizyjnych i podejmują wartościowe współprace reklamowe z różnymi firmami, działającymi w obszarze gastronomii.

Praca kucharza na własny rachunek coraz częściej przybiera formę mobilną. Wystarczy znać się na kuchni, kupić używaną ciężarówkę i dostosować ją do wymagań inspekcji sanitarnej w Polsce. Mówimy tu oczywiście o trendzie z USA, szturmem zdobywającym zloty dla pasjonatów jedzenia, czyli własnej działalności typu Food Truck.

Tradycyjna ścieżka kariery zawodowej kucharza – od czego zacząć?

Jeżeli Twoim wymarzonym zawodem jest szef kuchni w dobrej restauracji, zadbaj o odpowiednią edukację, kursy i praktyki kulinarne. Tradycyjną pracę na stanowisku kucharza można rozpocząć na kilka różnych sposobów. Pierwszym z nich jest ukończenie technikum gastronomicznego, które następuje po 5 latach praktycznej i teoretycznej nauki.

Drugi sposób to pójście do szkoły branżowej, która do niedawna nosiła miano zawodówki. Program nauczania w takiej szkole zawodowej oparty jest na praktykach i szlifowaniu faktycznych umiejętności kulinarnych. Szkoła branżowa została podzielona na dwa stopnie. W trakcie nauki poznasz zasady przyrządzania dan i obróbki żywności. Ukończenie pierwszego stopnia zajmuje 3 lata i kończy się egzaminem potwierdzającym kwalifikacje. Ten stopień szkoły branżowej pozwala na zdobycie kwalifikacji HGT.02 (sporządzanie i wydawanie dań). O przebiegu egzaminu opowiemy w następnych akapitach.

Po zdaniu egzaminu i ukończeniu pierwszego stopnia szkoły branżowej możesz przystąpić do drugiego etapu kształcenia. Mówimy tu o kolejnych 2 latach nauki, które pozwalają zdać maturę, osiągnąć wykształcenie średnie, a także stopień kwalifikacji HGT.12 (organizacja żywienia i usług gastronomicznych).

Zawód kucharza po szkole – co, jeśli szkołę średnią masz już za sobą?

Jeżeli szkołę średnią masz już za sobą i wciąż chcesz zdobyć kwalifikacje kucharskie, możesz zainteresować się bogatą ofertą kursów dostępnych w internecie. Typowy kurs trwa około 650 godzin i pozwala osiągnąć kwalifikację HGT.02 (sporządzanie i wydawanie dań). Taki kurs może trwać od roku do trzech lat, a jego koszt to przeciętnie 2 do 5 tysięcy złotych.

Jeżeli nie zależy Ci na zdobyciu oficjalnego certyfikatu kwalifikującego Cię do pracy w kuchni, możesz poszukać zwykłego kursu kucharskiego. Warto pamiętać, że nawet taki kurs może Ci pomóc w znalezieniu pracy marzeń.

Jak wygląda egzamin praktyczny kucharza?

Aby zdobyć kwalifikację, należy zdać egzamin przeprowadzany przez Centralną Komisję Egzaminacyjną. Część teoretyczna trwa 60 minut i składa się z 40 pytań zamkniętych wielokrotnego wyboru. Kandydaci na zawodowego kucharza są pytani o składniki potraw, przechowywanie produktów, składniki spożywcze i znajomość najbardziej znanych przepisów kulinarnych. Potwierdzenie teorii, stanowi przepustkę do egzaminu praktycznego.

Część praktyczna egzaminu na kucharza trwa zazwyczaj 120 minut. Podczas takiej próby młodzi kucharze starają się przygotować dania według podanych przepisów. Każdy z nich otrzymuje arkusz egzaminacyjny, produkty spożywcze, stanowisko pracy i narzędzia kuchenne. Kandydaci na kucharzy otrzymują dość dokładny przepis, według którego mają ugotować potrawę będącą zadaniem egzaminacyjnym.

Test ma sprawdzić nie tylko znajomość sztuki kulinarnej i smak kucharza, ale też postępowanie zgodne z przyjętymi w kuchni zasadami BHP. Po zdaniu testu młody adept sztuki kulinarnej zdobywa upragnione wykształcenie gastronomiczne i może z powodzeniem pełnić zawód kucharza i zwiększać swój staż pracy.

Ile zarabia kucharz? Mediana wynagrodzenia

Każdy kucharz to osoba, która pracuje nawet kilkanaście godzin dziennie. Ze względu na specyfikę zawodu, musi zjawiać się w restauracji w weekendy, a nawet w dni świąteczne. Kucharz jest jednym z niewielu specjalistów, którzy mogą pracować w dni ustawowo wolne od pracy. To w porównaniu z dużą odpowiedzialnością i codzienną dawką stresu, warunki nienależące do najłatwiejszych. Czy kucharz może liczyć na dobre zarobki w zamian za ciężką pracę? To zależy!

Wynagrodzenie kucharzy w Polsce będą inne w zależności od wielkości miasta, rodzaju restauracji, doświadczenia, sprawowanej funkcji, rodzaju umowy i prestiżu lokalu. Zgodnie z Ogólnopolskim Badaniem Wynagrodzenia mediana zarobków na stanowisku kucharza wynosi 3480 złotych brutto. To znaczy, że 50% ludzi wykonujących taki zawód zarabia mniej, a 50% więcej od wyżej wymienionej kwoty. Ile zarabia kucharz na wyższym stanowisku?

Oczywiście, jeśli zamiast ogólnych zarobków zbadamy zarobki szefa kuchni, mediana wynagrodzenia będzie odpowiednio wyższa. Kucharz dowodzący całym zapleczem restauracji zarabia przeciętnie 5440 złotych brutto miesięcznie (według strony internetowej wynagrodzenia.pl). Zarobki znów wzrosną, gdy weźmiemy pod uwagę pracowników najbardziej wziętych restauracji z dużych miast. Tacy szefowie kuchni mogą zarabiać kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych miesięcznie. Zarobki kucharzy są więc zależne od wielu czynników

Zawód kucharz – plusy i minusy pracy w kuchni

Do tej pory staraliśmy się Ci przekazać, że ta praca to wymagające zajęcie, które jednocześnie może stać się Twoją życiową pasją. Taki zawód to nie tylko ślęczenie nad deską do krojenia, ale też odkrywanie pełnego barw i smaków kulinarnego świata. Najlepsi kucharze rozwijają się cały czas, odbywając praktyki i staże u lepszych od siebie szefów kuchni, w najbardziej renomowanych restauracjach świata. Takie osoby starają się też odkrywać nowe smaki lub przywracać życie zapomnianym przepisom regionalnym. Podróże kulinarne pozwalają im czerpać garściami z przeróżnych kultur i przenosić smaki do kuchni, w której pracują.

Jakie wady i zalety pracy kucharza możemy wyróżnić?

Zalety pracy kucharza:

• praca, która może stać się Twoją pasją i sposobem na życie;
• poznawanie setek nowych ludzi;
• kucharz każdego dnia stawia czoła nowym wyzwaniom, nowym klientom i nowym smakom;
• kucharz mający fach w ręku powinien z łatwością znaleźć nową pracę;
• kucharze pracujący w najlepszych restauracjach osiągają naprawdę dobre zarobki;
• wyjątkowa atmosfera pracy, wspólne posiłki z załogą restauracji, możliwość otworzenia własnego lokalu.

Wady w zawodzie kucharza:

• duży stres i ciągła praca pod presją;
• częsta praca zmianowa, czyli wstawanie o świcie na przemian z pracą do późnych godzin nocnych;
• praca wymagająca pojawiania się w niej w weekendy i święta;
• początkowe kroki w karierze zawodowej to zazwyczaj niskie zarobki i trudność w znalezieniu dobrej pracy;
• mimo kompetencji kucharze zaczynają często od podstawowych prac (np. zmywanie naczyń, obieranie warzyw);
• bardzo częste poddawanie ocenie, bycie narażonym na krytykę klientów.

List motywacyjny i CV kucharza – o czym warto pamiętać?

Wiemy już, co robi kucharz i jaki jest jego podstawowy zakres obowiązków. Znamy też podstawowe ścieżki edukacji, pozwalające rozpocząć karierę kucharza z przytupem. Dalsze kroki wymagają stażu, praktyk i nabierania doświadczenia w zwykłej pracy restauracyjnej. Aby zająć się tym ostatnim, trzeba będzie złożyć odpowiednie CV. Kucharz bez dopracowanego podania o pracę, będzie miał znacznie trudniej od innych kolegów po fachu.

CV kucharza musi zostać stworzone zgodnie z obowiązującymi zasadami. Kandydat na stanowisko powinien podać w nim najważniejsze dane o sobie, które ułatwią rekurterowi dotarcie do podstawowych informacji o potencjalnym pracowniku. O jakich danych mowa?

• Imię i nazwisko, numer telefonu, adres e-mail i ewentualnie profil na LinkedIn.
• Dotychczasowe doświadczenie zawodowe wypisane zgodnie z chronologią (jeżeli jakieś masz).
• Dokładny opis zdobytych kwalifikacji, z wyróżnieniem dat zdania egzaminów certyfikacyjnych, ukończenia szkoły branżowej lub technikum gastronomicznego.
• Profesjonalnie wyglądające zdjęcie. Zadbaj o spokojne tło i schludny ubiór.
• Opisz dodatkowe umiejętności przydatne w kuchni i swoje hobby.

Nie zapomnij o dodaniu informacji o posiadaniu aktualnych badań sanepidowskich. Taki dokument jest potrzebny w każdej pracy związanej z kontaktem z żywnością. Pracodawca może zapewnić Ci takie badania, jednak jeżeli je już posiadasz – poinformuj go o tym.

Jeżeli wciąż nie posiadasz tzw. książeczki sanepidowskiej, możesz wyrobić ją samodzielnie lub zdać się na właściciela lokalu. Właściciele restauracji często pomagają zrobić badania, najczęściej pokrywając ewentualne koszty.

CV kucharza – pamiętaj o klauzuli

Ukończone technikum gastronomiczne, ukończenie pierwszych praktyk, posiadanie badań sanepidowskich i staże z dobrymi ocenami przełożonych. Wszystkie te elementy mogą przestać mieć znaczenie, jeśli zapomnisz o klauzuli CV wymaganej przepisami o przetwarzaniu danych osobowych. Klauzula RODO w CV kucharza to specjalna formułka, którą należy dodać na samym dole curriculum vitae. Bez tego osoba rekrutująca nie będzie mogła przetwarzać Twoich danych, a więc wysłane CV może trafić prosto do kosza.

W takiej klauzuli można zamieścić też informację o przetwarzaniu danych z tytułu przyszłych rekrutacji. Dzięki temu możesz zwiększyć swoje szanse, jeśli rekruter uruchomi nowy nabór w przyszłości.

Cechy i umiejętności dobrego kucharza

Nie zapominaj, że dobry kucharz powinien posiadać odpowiedni zestaw umiejętności twardych i miękkich. Pracodawcy zwracają uwagę na te często pomijane sekcje w CV częściej, niż się wydaje. Dlaczego? Warto sprawdzić, czy osoba ubiegająca się o posadę kucharza lubi gotować.

Taka praca to też ciągła współpraca z zespołem, a także umiejętność panowania nad wieloma rzeczami jednocześnie. Odpuszczenie opisu umiejętności, zainteresowań i cech charakteru, może powiedzieć o Tobie więcej, niż myślisz. Zaangażowany i skrupulatny pracownik zadba przecież o każdy szczegół w CV.

Cechy kucharza w CV

Cechy charakteru dobrego kucharza to przede wszystkim odporność na stres, punktualność i umiejętność współpracy z ludźmi. Przekaż przyszłemu szefowi, że natłok obowiązków Cię nie sparaliżuje. Jeżeli istnieje nadzieja, że poradzisz sobie z kilkoma zadaniami do wykonania w bardzo krótkim czasie, możesz zyskać w oczach przełożonego i pokonać pozostałych kandydatów na stanowisko. Jakie jeszcze cechy kucharza warto dodać?

• Odpowiedzialność;
• uczciwość;
• pracowitość;
• praca pod presją czasu;
• kreatywność;
• dbałość o jakość wydawanych dań;
• ambicja i chęć rozwijania umiejętności;
• zaangażowanie;
• śledzenie nowinek kulinarnych i poszerzanie wiedzy.

Umiejętności kucharza w CV

Serwis smakosze.pl pokazuje umiejętności kucharza jako nie tylko znajomość sztuki kulinarnej. Pracownik może poprawić swoje notowania u przyszłego szefa posiadaniem prawa jazdy, znajomością języków obcych i podstawową obsługą komputera.

Oczywiście, nie można zapomnieć o umiejętnościach branżowych, przydatnych na samym stanowisku. Co warto wymienić?

• Umiejętność pracy w zespole;
• dobra organizacja w kuchni;
• zarządzanie personelem kuchennym;
• znajomość zasad przechowywania produktów;
• znajomość receptur dań i różnych sposobów przygotowywania potraw;
• umiejętność posługiwania się nowoczesnymi maszynami (np. do gotowania sous-vide);
• znajomość systemów organizowania czasu pracy i wydawania posiłków.

List motywacyjny kucharza – czy warto?

Jeżeli nie masz bogatego doświadczenia zawodowego, albo składasz podanie do popularnej restauracji, możesz dodatkowo stworzyć list motywacyjny kucharza. Wykorzystaj dodatkowe miejsce na opis swojej osoby i zachęcenie potencjalnego przełożonego do zatrudnienia Cię w szeregi swoich pracowników. W liście motywacyjnym możesz opisać swoje hobby i przekonać szefa, że to Ty jesteś idealnym kandydatem.

Kucharz (czy też szef kuchni) powinien interesować się swoją dziedziną. Opowiedz o tym, jakie książki kulinarne czytasz, kto jest Twoim ulubionym szefem kuchni, jakie podróże odbywasz i czego udało Ci się z nich nauczyć. List motywacyjny możesz dodać w formie załącznika, a dodatkowa inicjatywa na pewno spodoba się przyszłemu przełożonemu.

Kucharz okrętowy – ile zarabia kucharz na statku?

Kucharz okrętowy to osoba zajmująca się żywieniem załogi statku i jego pasażerów. Teoretycznie wykonuje te same zadania, jednak przyjmuje się, że jego zarobki są znacznie wyższe od wynagrodzeń kucharzy lądowych. Można łączyć to z nieco wyższymi wymaganiami kwalifikacyjnymi, a także rekompensowaniem wielomiesięcznej rozłąki z bliskimi z tytułu pracy na morzu. Kucharz okrętowy może przebywać na morzu nawet przez kilka miesięcy, a jego powrót jest uzależniony od trasy i terminu powrotu jednostki pływającej.

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 7 sierpnia 2013 r. stanowiska kucharzy na statku dzielimy na:

• młodszego kucharza okrętowego;
• kucharza okrętowego.

Każdy z powyższych stopni wiąże się ze spełnieniem określonych wymogów, które opisuje ww. rozporządzenie:

Do uzyskania świadectwa młodszego kucharza okrętowego wymagane jest posiadanie świadectw przeszkoleń w zakresie: 1) indywidualnych technik ratunkowych; 2) ochrony przeciwpożarowej stopnia podstawowego; 3) elementarnych zasad udzielania pierwszej pomocy medycznej; 4) bezpieczeństwa własnego i odpowiedzialności wspólnej.

W przypadku kucharza okrętowego wymogiem jest posiadanie:

• co najmniej wykształcenia zasadniczego zawodowego oraz tytułu zawodowego lub dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe w zawodzie kucharz, kucharz małej gastronomi, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik organizacji usług gastronomicznych lub technik żywienia i usług gastronomicznych, 6-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku młodszego kucharza okrętowego oraz zdanie egzaminu na to świadectwo, albo;
• posiadanie dyplomu mistrza kucharskiego oraz 3-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku młodszego kucharza okrętowego, albo;
• posiadanie 12-miesięcznej praktyki pływania na stanowisku młodszego kucharza okrętowego oraz zdanie egzaminu na to świadectwo.

Zarobki kucharza okrętowego – jakie wynagrodzenie?

Pisma branżowe oceniają, że kucharz na statku zarobi nawet kilkukrotnie więcej, niż jego odpowiednik na lądzie. Jego umową jest kontrakt na dany rejs, a wynagrodzenie ujmuje się w dolarach. Przyjmuje się, że zarobki kucharza na dużych statkach mogą osiągać pułap nawet kilkunastu tysięcy dolarów miesięcznie.