Książeczka sanepidowska – jak ją wyrobić i kiedy jest potrzebna?

Książeczka sanepidowska to w wielu zawodach związanych z gastronomią albo opieką nad dziećmi podstawowy wymóg. Jakie badania należy wykonać, aby ją uzyskać? Czy potrzebne będzie skierowanie na badania do sanepidu? Jak wyrobić książeczkę sanepidowską, ile to kosztuje oraz jak długo jest ważna?

W treści wielu ogłoszeń o pracę można natrafić na informację konieczność wyrobienia książeczki sanepidowskiej. Jeśli zamierzasz pracować w gastronomii lub jako opiekunka do dzieci, warto wyrobić ją już na wstępie. Książeczka sanitarno-epidemiologiczna wymaga wykonania odpowiednich badań, które określają, czy badany nie stanowi zagrożenia epidemiologicznego.

Jaki jest koszt wyrobienia książeczki sanepidowskiej? Kiedy należy dostarczyć próbki na badanie kału? Jak wyrobić książeczkę sanepidowską i jak często wykonuje się badania na nosicielstwo czynników chorobotwórczych? Do pracy, w jakich zawodach wyrobienie książeczki sanepidowskiej będzie konieczne? Z poniższego artykułu dowiesz się, gdzie znajdziesz stacje sanitarno-epidemiologiczne i co powinieneś wiedzieć, zanim udasz się do najbliższego sanepidu.

Orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne a książeczka sanepidowska

Tak naprawdę książeczka sanitarno-epidemiologiczna to dokument, który nie obowiązuje już od 2008 roku. Książeczka została zastąpiona orzeczeniem do celów sanitarno-epidemiologicznych. Reguluje to ustawa z dnia 7 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2008 r. nr 234, poz. 1570, z późn. zm.).

Niegdyś wizyta u lekarza medycyny pracy wiązała się z koniecznością wpisania informacji do książeczki – teraz wystarczy otrzymanie orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych. W praktyce jednak nie precyzuje się, jak ma wyglądać wspomniane orzeczenie, więc często przyjmuje ono dotychczasową formę. W związku z tym warto kupić książeczkę sanepidowską, która dostępna jest m.in. w sklepach papierniczych czy też przez internet.

Choć termin „książeczka sanepidowska” oficjalnie wyszedł już z użycia, wciąż stosuje się go w codziennym, potocznym języku, a pracodawcy w treści ofert pracy bardzo często podkreślają wymóg posiadania książeczki, czyli aktualnego orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych.

Książeczka sanepidowska – co sprawdzają badania, które przeprowadza stacja sanitarno-epidemiologiczna?

Badania sanepidowskie związane z otrzymaniem książeczki sprawdzają możliwość wykonywania pracy w bezpośrednim kontakcie z wodą przeznaczoną do spożycia, żywnością i dziećmi. Określają one przede wszystkim, czy organizm pacjenta jest wolny od pałeczek duru brzusznego, durów rzekomych A, B oraz C, pałeczek Salmonella, pałeczek Shigella. Sprawdzane jest także nosicielstwo prątków gruźlicy.

Wyrobienie książeczki sanepidowskiej to warunek podjęcia części prac, a wykrycie jakiegokolwiek zagrożenia epidemiologicznego przekreśla szanse na wykonywanie niektórych zawodów, np. pracę w gastronomii (jako pomoc kuchenna, kucharz, kelner itd.). Ważna książeczka sanepidowska konieczna jest także na stanowiskach związanych z pracą z wieloma osobami lub dziećmi do 6. roku życia.

Gdzie wyrobić książeczkę sanepidowską?

Wystarczy zgłosić się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Ich lokalizacja jest łatwa do wyszukania w internecie, a same stacje można znaleźć w prawie każdej miejscowości. Jeżeli chcesz dowiedzieć się, w jakich godzinach można dostarczyć próbki materiału na badania sanepidowskie, możesz zadzwonić do najbliższej stacji, choć najlepiej osobiście udać się do sanepidu.

Jak wyrobić książeczkę sanepidowską bez skierowania?

Co jeśli chcesz sam wyrobić książeczkę sanepidu? Skierowanie na badania nie jest konieczne do wyrobienia książeczki sanepidu. Wystarczy udać się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej i poprosić o probówki oraz instrukcje postępowania. Żeby wyrobić książeczkę, niezbędną np. do wykonywania pracy w gastronomii, konieczne będzie dostarczanie próbek kału przez kilka kolejnych dni. Po otrzymaniu wyników badań należy udać się do lekarza medycyny pracy, który na ich podstawie wystawi orzeczenie lekarskie.

Jakie są możliwe wyniki wizyty lekarskiej? Możesz otrzymać orzeczenie o braku przeciwwskazań, czasowym albo trwałym przeciwwskazaniu do wykonywania pracy. W dwóch ostatnich przypadkach niemożliwe będzie podjęcie pracy w zawodzie, w którym wymagana jest książeczka sanepidu. Z powodzeniem możesz jednak pracować na pozostałych stanowiskach.

Książeczka sanepidowska krok po kroku

Jeżeli to pracodawca poprosi Cię o książeczkę sanepidowską, otrzymasz od niego skierowanie na wyrobienie książeczki sanepidowskiej. Jeśli nie – oto co Cię czeka:

• wizyta w najbliższej powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej,
• pobranie próbek na kał,
• oddanie materiału i badania sanitarno-epidemiologiczne dostarczonych przez Ciebie próbek,
• oczekiwanie na wyniki, które przekaże stacja sanitarno-epidemiologiczna,
• po otrzymaniu wyników należy udać się na wizytę lekarską z wynikami badań i otrzymanie orzeczenia.

W przypadku, gdy badania sanitarno-epidemiologiczne oraz badanie lekarskie (lekarz medycyny pracy) nie wykażą żadnych przeciwwskazań, możesz otrzymać książeczkę sanepidowską/ orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologiczny. Książeczka sanepidowska może stanowić dodatkowy atut w Twoim CV (przynajmniej dla części pracodawców).

Ile trwa wyrobienie książeczki sanepidowskiej?

Badanie do książeczki sanepidowskiej polega na kilkudniowym dostarczaniu próbek kału. Najczęściej próbki kału oddaje się przez trzy dni z rzędu. Próbki dostarcza się w specjalnych pojemnikach, a czas oczekiwania na wyniki to około 1-2 tygodni.

Po uzyskaniu wyników ze stacji sanitarno-epidemiologicznej należy wykonać badania u lekarza. To on zdecyduje o Twojej gotowości do wykonywanej pracy, sprawdzając, czy stan zdrowia pozwala Ci na jej podjęcie. Pod uwagę weźmie m.in. obecność czynników chorobotwórczych i to, co wykazały badania na nosicielstwo pałeczek duru brzusznego oraz innych drobnoustrojów przeprowadzone przez sanepid.

W jakich zawodach mogą poprosić o wyrobienie książeczki?

Orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych wymagane jest w zawodach wysokiego ryzyka związanego z zakażeniem innych. Książeczki sanepidowskiej wymaga się m.in. w pracy w gastronomii, powinien ją posiadać także pracownik sklepu spożywczego. Badanie lekarskie należy mieć również wtedy, gdy zamierza się pracować między innymi:

• w szpitalu,
• w placówce, w której ma się styczność z dziećmi do 6. roku życia,
• przy pracy związanej z lekami doustnymi,
• przy myciu naczyń i innych pojemników przeznaczonych na żwyność,
• w stacji uzdatniania albo dystrybucji wody.

Badania sanepidu oraz orzeczenie lekarskie powinien mieć również pracownik sezonowy lub całoroczny w handlu, osoba wykonująca swoje obowiązki w zakładzie produkcyjnym lub miejscu, gdzie może przebywać dużo osób jednocześnie. Jeżeli zamierzasz podjąć pracę dla nieletnich, w której wymagana jest książeczka sanepidowska – możesz ją wyrobić po ukończeniu 16. roku życia. Aktualne orzeczenie może Ci się przydać np. wówczas, gdy zatrudnisz się na wakacje jako kasjer.

W większości przypadków wymóg posiadania książeczki sanepidowskiej – jeśli jest ona potrzebna – podkreślony jest już w treści oferty pracy. Niekiedy jednak rekruterzy mogą uznać, że jest on oczywisty. Warto zatem sprawdzić, na jakich stanowiskach potrzebna jest książeczka zdrowia do celów sanitarno-epidemiologicznych, by upewnić się, czy będzie Ci ona potrzebna.

Książeczka sanepidowska – cena

Jeżeli wyrobienie książeczki sanepidu to prośba obecnego pracodawcy – to do niego należy pokrycie kosztów związanych z przeprowadzeniem badań na dane stanowisko. Jednak bardzo często zastrzega się, że orzeczenie lekarskie do celów sanitarno-epidemiologicznych potrzebne jest jeszcze przed rozpoczęciem pracy. W takim przypadku to kandydat na pracownika musi pokryć wszystkie koszty związane z książeczką sanepidowską. Płatne są zarówno badania sanepidowskie, jak i wizyta u lekarza.

Ile kosztuje książeczka sanepidowska? Cena badań może być różna, w zależności od ich rodzaju. W większości przypadków koszt wyrobienia książeczki sanepidowskiej bez skierowania wyniesie od 100 do 230 złotych.

Samo kupienie często stosowanej, tradycyjnej książeczki zdrowia do celów sanitarno-epidemiologicznych to kwestia maksymalnie kilku złotych. Należy doliczyć także koszt badań próbek dostarczanych przez kolejne dni do stacji sanitarno-epidemiologicznej oraz sprawdzenia stanu zdrowia przez lekarza.

Badania sanepidowskie kosztują zazwyczaj ok. 60-100 zł, zaś u lekarza medycyny pracy zapłacisz prawdopodobnie ok. 50-100 zł. Może on jednak uznać, że do wydania książeczki sanepidowskiej niezbędne będzie zlecenie dodatkowych badań – wówczas jej łączny koszt będzie wyższy.

Książeczka sanepidowska: ważność

To, ile czasu ważna jest książeczka do celów sanitarno-epidemiologicznych, jest uzależnione wyłącznie od decyzji lekarza medycyny pracy. Termin ważności orzeczenia nie jest prawnie unormowany. Książeczka sanepidowska nie ma zatem określonej daty czy okresu ważności – jest on uzależniony od wyników badań. Często można się spotkać z bezterminowym orzecznictwem. Zdarza się, że termin ważności zależy od charakteru wykonywanej pracy.

Należy zaznaczyć, że badania na nosicielstwo wykonuje się tylko raz, a wyniki, które dostarcza stacja sanitarno-epidemiologiczna są ważne przez całe życie.

Jeżeli zmienisz pracodawcę, a wciąż posiadasz aktualną książeczkę sanitarno-epidemiologiczną, która daje Ci prawo wykonywania zawodu, nie musisz wykonywać ponownych badań – możesz w dalszym ciągu pracować na tym samym stanowisku. Jeśli jednak zmienią się Twoje obowiązki zawodowe, nie obejdzie się bez wizyty u lekarza medycyny pracy.

Zgubiona książeczka sanepidowska. Co dalej?

W tej sytuacji nie trzeba wykonywać następnych badań: stacja sanitarno epidemiologiczna nie musi więc być Twoim najbliższym celem. Konieczna będzie jednak kolejna wizyta u lekarza medycyny pracy z poprzednimi wynikami. Na ich podstawie lekarz wystawi nowe orzeczenie. Warto zatem zachować wyniki badań, gdyż mogą się przydać w przyszłości, aby uzyskać duplikat orzeczenia, czyli nową książeczkę sanepidu.

Co, jeśli oprócz książeczki sanepidu zgubisz informacje dotyczące badania sanitarno-epidemiologicznego? Wówczas należy odwiedzić najbliższą stację. Jej pracownicy mogą wystawić nową książeczkę, będącą duplikatem poprzedniej, lub zlecić ponowne badania. Następnie należy udać się na badania sanitarno-epidemiologiczne do lekarza.

Nie warto posługiwać się fałszywą książeczką sanepidowską – jest to czyn karalny, za który winnemu grozi od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Pamiętaj również, że polska książeczka sanepidu będzie nieważna poza granicami kraju.