Opieka nad osobami starszymi – kto dostanie zasiłek opiekuńczy i jak wygląda praca opiekuna osób starszych?

Opieka nad osobami starszymi to odpowiedzialne zajęcie. Seniorzy, którzy przestają być samodzielni, wymagają ciągłej uwagi. Nie zawsze możemy pozwolić sobie na ciągłą opiekę nad rodzicami i dziadkami. Właśnie wtedy warto zainteresować się zatrudnieniem opiekuna. Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy i gdzie szukać ofert pracy dla opiekuna osób starszych?

Sprawowanie opieki nad osobami starszymi to nasz obowiązek. Kiedyś to oni zajmowali się młodszym pokoleniem, zapewniając mu dach nad głową, wychowanie i całodobową opiekę. W życiu każdego człowieka może nadejść moment, gdy to on potrzebuje pomocy. Opieka nad osobami starszymi przebiega różnie. Czasami wystarczy codzienna wizyta, zrobienie zakupów i wsparcie finansowe. W innych przypadkach seniorzy wymagają pomocy w wykonywaniu codziennych czynności, całodobowej opieki, która często wykracza poza kompetencje ich rodzin. W takiej sytuacji istnieje kilka możliwości.

Opieka nad osobami starszymi – zasiłek pielęgnacyjny a dodatek pielęgnacyjny

Można skorzystać z pomocy ośrodków pomocy społecznej albo zapoznać się z ofertą domów spokojnej starości. Państwo stara się ułatwić opiekę nad osobami starszymi, oferując świadczenia w postaci zasiłku pielęgnacyjnego i dodatku pielęgnacyjnego. Czym są owe świadczenia?

Zasiłek pielęgnacyjny – jest świadczeniem, które przysługuje jako częściowe pokrycie kosztów opieki innej osoby nad seniorem, który jest niezdolny do samodzielnego życia. Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje:

• niepełnosprawnemu od 16 roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności,
• niepełnosprawnemu powyżej 16 roku życia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność wystąpiła do 21 roku życia,
• seniorowi, który ukończył 75 rok życia,
• niepełnosprawnemu dziecku,
• nie przysługuje osobie, która została umieszczona w ośrodku zapewniającym całodobową opiekę, ani osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego, czy osobie, której członek rodziny pobiera podobne świadczenie za granicą, jeśli przepisy nie stanowią inaczej.

Opieka nad osobą starszą – MOPS. Jak dostać zasiłek?

Aby uzyskać zasiłek pielęgnacyjny, należy się postarać o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności przez Miejski Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności. Okres czasu przyznawania zasiłku pielęgnacyjnego jest uzależniony od stanu zdrowia świadczeniobiorcy. Może zostać przyznany nawet na stałe. Jednak zwykle świadczeniobiorca otrzymuje zasiłek na czas ważności orzeczenia o niepełnosprawności. Jeśli orzeczenie straci ważność, świadczeniobiorca musi złożyć następny wniosek o zasiłek pielęgnacyjny w ciągu trzech miesięcy od momentu upływu ważności ostatniego orzeczenia. Wypłatą zasiłku pielęgnacyjnego zajmuje się organ prowadzony przez gminę, na przykład MOPS. Zasiłek pielęgnacyjny od lat wynosi tyle samo, czyli 215,84 zł miesięcznie. Nie jest to więc duża kwota, ale jest w stanie pokryć drobne wydatki. Świadczenie nie jest uzależnione od kryterium dochodowego. Mogą je uzyskać wszyscy opiekunowie osób starszych w okresie sprawowania opieki.

Opieka nad osobami starszymi a pomoc ZUS – dodatek pielęgnacyjny

Dodatek pielęgnacyjny przyznaje się na podstawie orzeczenia lekarza z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W orzeczeniu lekarz oznajmia, że osoba, która może otrzymać dodatek, jest trwale niezdolna do pracy i samodzielnego życia. Warto wiedzieć, że osoba otrzymująca dodatek pielęgnacyjny nie może pobierać zasiłku pielęgnacyjnego. Dodatek przysługuje osobom, które ukończyły 75 rok życia. W przypadku osób, które ukończyły ten wiek, jest on przyznawany z urzędu i wpływa na konto wraz z emeryturą.

Dodatek pielęgnacyjny wynosi 294,39 zł. Wypłatą dodatku zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Działanie dodatku reguluje ustawa z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych. Aby otrzymać dodatek, trzeba być osobą uprawnioną do pobierania renty lub emerytury z ZUS, lub KRUS.

Świadczenie pielęgnacyjne. Czy przysługuje w opiece nad osobą starszą?

Niektórzy opiekunowie liczą również na świadczenie pielęgnacyjne. Przysługuje ono osobom, które nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, lub rezygnują z zatrudnienia, lub innej pracy zarobkowej w celu sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Przysługuje również opiekunom osób wymagającym długotrwałej opieki ze względu na ograniczoną możliwość samodzielnej egzystencji. Świadczenie to również jest przyznawane osobom dorosłym, jednak tylko jeśli ich niepełnosprawność powstała przed 25 rokiem życia.

Osoby, które zobowiązane są do opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, muszą czuwać nad nim praktycznie całą dobę. Dlatego tak ważne jest wsparcie finansowe. Niestety opieka nad osobą starszą nie stanowi podstawy do uzyskania tych pieniędzy, mimo że kwota z pewnością okazałaby się pomocna. Choć opiekunowie, którzy wejdą na ścieżkę prawną, mogą uzyskać świadczenie ze względu na wyrok TK z dnia 21 października 21 października 2014 r. sygn. akt K 38/13, który podważa rt. 17 ust. 1b ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenia pielęgnacyjne każdego roku mają inną wysokość, ponieważ podlegają waloryzacji. Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 13 listopada 2023 r. w sprawie wysokości świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 r. we wskazanym roku wysokość świadczenia to 2988 zł. Jest to więc stosunkowo wysokie świadczenie, lecz pamiętajmy, że otrzymuje je osoba, która zrezygnowała z pracy, zatem nie jest ono świadczeniem dodatkowym, a takim, które niejako stanowi substytut pensji. W tym świetle jest to kwota w wielu przypadkach niewystarczająca.

Świadczenie pielęgnacyjne a opieka nad osobą starszą w 2024

Od 2024 roku mają nastąpić jednak zmiany w wypłacie świadczeń pielęgnacyjnych. Wypłaty mają przysługiwać opiekunom osób z niepełnosprawnością wyłącznie do ukończenia przez nie 18 roku życia. Jednak możliwe będzie łączenie pobierania świadczenia z pracą. Natomiast po ukończeniu 18 roku życia przedstawiciel osoby z niepełnosprawnością będzie mógł ubiegać się o świadczenie wspierające.

Wieloletnim warunkiem wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego była rezygnacja z pracy. Dlatego warto pamiętać, że okres pobierania świadczenia pielęgnacyjnego nie wlicza się do stażu pracy. Zatrudnienie wymaga stosunku pracy, a warunek ten nie został spełniony w okresie pobierania świadczenia pielęgnacyjnego.

Opieka nad członkiem rodziny a zasiłek opiekuńczy

Opieka nad niesamodzielnym członkiem rodziny jest podstawą do ubiegania się o zasiłek opiekuńczy. Świadczenie przysługuje w przypadku, gdy istnieje konieczność opiekowania się chorym członkiem rodziny i jeśli nikt inny w rodzinie nie jest w stanie tego robić. Podstawą do otrzymania zasiłku jest opiekowanie się: małżonkiem, rodzicami, teściami, dziadkami, wnukami oraz dziećmi powyżej 14. roku życia (jeśli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą ubezpieczoną).

Ile wynosi miesięczny zasiłek opiekuńczy? Zasiłek opiekuńczy w przypadku opieki nad dzieckiem do lat 14 przysługuje na czas sprawowania opieki nie dłużej niż 60 dni w roku kalendarzowym. W przypadku opieki nad innym członkiem rodziny lub dzieckiem powyżej 14 roku życia zasiłek wypłacany jest przez okres 14 dni w roku kalendarzowym. Łącznie zasiłek opiekuńczy przysługuje za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. 

Warunkiem otrzymania zasiłku opiekuńczego jest brak innych członków rodziny, którzy mogliby zaopiekować się chorym członkiem rodziny. Wyjątek stanowi tylko opieka nad dzieckiem do drugiego roku życia. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku. Podstawą jest przychód stanowiący podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia społeczne.

Opiekunowie osób niepełnosprawnych mogą się ubiegać także o specjalny zasiłek opiekuńczy w kwocie 620 zł. Jest on uzależniony od przychodu rodziny,. Mogą go otrzymać osoby, których łączny dochód rodziny sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki w przeliczeniu na jedną osobę wynosi maksymalnie 764 zł netto.

Świadczenie wspierające w opiece nad osobą starszą

Od 2024 roku opiekunom osób niepełnosprawnych będzie przysługiwać świadczenie wspierające. Wartość świadczenia wyniesie od 635 zł do 3 500 zł. Świadczenie ma zostać wprowadzane etapami, w oparciu o punktację wyznaczającą poziom potrzeby wsparcia. Im wyższa wartość punktowa, tym wyższa wysokość świadczenia. Maksymalna wysokość to 220% renty socjalnej. Najpierw świadczenie trafi do osób o największym zapotrzebowaniu na wsparcie, a w kolejnych latach zostanie rozszerzone na osoby o niższej punktacji.

Opieka nad osobami starszymi w domu

Niełatwo jest połączyć opiekę nad osobą starszą z życiem prywatnym. Może się to wiązać z zaniedbaniami kariery, czy z trudnościami w kontekście wychowania własnych dzieci. W takiej sytuacji warto sięgnąć po pomoc specjalistów. Jedną z nich stanowi pielęgniarska opieka długoterminowa. Taka usługa obejmuje m.in. podawanie leków, robienie zastrzyków, czy zmianę opatrunków. Tego rodzaju pomoc wiąże się z koniecznością posiadania skierowania od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego. Mogą się o nią ubiegać osoby, które są chore, lecz nie wymagają hospitalizacji. Chory nie może również znajdować się w ostrej fazie choroby psychicznej. Nie przysługuje również osobom, które korzystają z opieki hospicjum, czy stacjonarnego zakładu opiekuńczego.

Pomoc z zewnątrz

Do dyspozycji pacjentów są również dzienne ośrodki dla osób starszych. Jest to miejsce, w którym w ciągu dnia osoby starsze mogą brać udział w zajęciach rekreacyjnych, czy rehabilitacji. Dostępne jest także wyżywienie. Dobrym rozwiązaniem jest również skorzystanie z opieki w domu pomocy społecznej. Są to ośrodki odpowiednie zarówno do pobytu czasowego, jak i stałego. Warto się zapoznać z ofertami domów opieki. Niektóre placówki oferują naprawdę komfortowe warunki. Można również zatrudnić opiekunkę dla osób starszych. To osoba po kursie medycznym, która doskonale wie, w jaki sposób należy obchodzić się z osobami starszymi, jakie trudności napotykają każdego dnia. Jednak jest to dosyć kosztowne rozwiązanie, na które nie każdy może sobie pozwolić.

Specjalistyczne usługi opiekuńcze

To pomoc przyznawana osobom samotnym, które ze względu na wiek, czy choroby wymagają pomocy innych osób, lecz jej nie otrzymują lub rodzina (małżonek, wstępni, zstępni) nie ma możliwości zapewnienia takiej pomocy. Są to usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi. W zakres usług opiekuńczych wchodzi pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych. To także opieka higieniczna, pielęgnacja, czy zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Specjalistyczne usługi opiekuńcze są dostosowane do osób wymagających specjalistycznej opieki. Odpowiadają na szczególne potrzeby wynikające z choroby, czy niepełnosprawności pacjenta. Świadczeniem usług zajmują się osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Przyznaniem usług zajmuje się ośrodek pomocy społecznej. Określa również czas, miejsce i okres trwania świadczenia. W szczególnych przypadkach usługi przyznawane są w trybie pilnym.

Opieka nad osobami starszymi – zarobki w Polsce

Opieka nad osobami starszymi to nie tylko zajmowanie się członkami swojej rodziny. Wiele osób mających doświadczenie w opiece nad innymi poszukuje pracy opiekuna osób starszych w Polsce i za granicą. Według danych z Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń mediana zarobków opiekuna osób starszych w Polsce to około 3620 złotych brutto. To znaczy, że 50% osób zarabia więcej, a 50% mniej od wyżej wymienionej kwoty. Mimo wszystko warto przeszukiwać ogłoszenia dodawane na portalach internetowych i mediach społecznościowych. Oferty opieki nad osobą starszą różnią się od siebie ze względu na stopień opieki i poziom wyspecjalizowania.

Stawki za opiekę nad osobą straszą

Opieka nad osobami starszymi może być także rozliczane godzinowo. Ceny oscylują w granicach 30 zł za godzinę. Całodobowa opieka nad osobami starszymi, w nocy między 20:00 a 8:00 może kosztować znacznie więcej, ok. 40 zł za godzinę.

Czasem można spotkać się także z ofertą mieszkania za opiekę nad osobą starszą. Wówczas osoba starsza ma zapewnioną opiekę, a jej opiekun nie musi ponosić kosztów wynajmu mieszkania. W drodze ustaleń między seniorem a opiekunem może dojść do tzw. umowy dożywocia, której to po śmierci seniora mieszkanie lub dom staje się własnością opiekuna.

Ile zarabia opiekun osób starszych za granicą?

Praca opiekuna osób starszych jest coraz bardziej popularnym kierunkiem zagranicznej emigracji zarobkowej. Wiele firm zajmuje się organizowaniem wyjazdów do pracy np. w Niemczech i proponuje dość wysokie zarobki. W tym przypadku jedyną zmienną jest konieczność posługiwania się językiem obcym. Pracując jako opiekun osób starszych w Niemczech, można zarobić nawet od 1500 do 2000 euro. Wiele zależy od wymaganych umiejętności i znajomości języka obcego. Pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, jak i opieka medyczna czasem wymagają dokładnej znajomości języka, lecz nie zawsze. Przed aplikowaniem warto dokładnie zapoznać się z ofertami pracy.

Jak opiekować się osobą starszą?

Potrzeby osoby starszej są wyjątkowe. Nie tylko sam wiek wpływa na jej samopoczucie. Osoby starsze często cierpią na choroby współistniejące. Mają trudności z poruszaniem się, doskwiera im demencja, czy choroby układu sercowo-naczyniowego. Nawet jeśli nie są w bardzo złym stanie, to wystarczy sam brak koncentracji, by skutki ich działań były tragiczne. Dlatego też seniorom trzeba pomagać w czynnościach codziennych, przypominać o przyjmowaniu leków, przygotowywać zbilansowane posiłki. Konieczna jest pomoc w zakupach, czy załatwianiu spraw urzędowych.

Warto wspierać w wizytach u lekarza, przypominać o nich i sugerować, kiedy warto zaciągnąć opinii lekarskiej. Opieka nad osobami starszymi wymaga delikatnego podejścia, empatii i zrozumienia ich potrzeb. Opiekunowie muszą być cierpliwi, ponieważ osoby starsze często wymagają więcej czasu na wykonanie zwyczajnych czynności. Jednak warto również szanować niezależność osób starszych przy jednoczesnym dbaniu o ich bezpieczeństwo. Choć wymagają opieki, to wciąż są to osoby dorosłe, które mają własne potrzeby i własne zdanie na różne tematy.

Osoby, które muszą zaopiekować się starszym członkiem rodziny, które boją się, że nie podołają temu zadaniu, mogą udać się na kurs opiekuna osoby starszej. Ceny takiego kursu rozpoczynają się od kilkuset złotych. Kursy można zrealizować online – także w takiej formie kończą się uzyskaniem stopnia opiekuna osoby starszej zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 13 czerwca 2013 r. To świetny sposób na podniesienie swoich kwalifikacji, ale i zyskanie wiedzy niezbędnej w opiece nad bliską osobą. Warto jednak pamiętać, że w sieci znajduje się wiele źródeł darmowych, które także dostarczają niezbędne wskazówki.