Urlop bezpłatny – sprawdź, ile dni Ci przysługuje i jakie wiążą się z tym konsekwencje

Urlop bezpłatny to prawo przysługujące każdemu pracownikowi zatrudnionemu na etat, jednak korzystanie z bezpłatnego urlopu niesie ze sobą pewne konsekwencje. Pracodawca nie ma też obowiazku godzić się na wysłanie swojego pracownika na bezpłatny urlop. Sprawdź swoje prawa. Co o urlopie bezpłatnym mówi Kodeks pracy? Ile dni urlopu bezpłatnego nam przysługuje?

Osoby zatrudnione na umowie o pracę mogą korzystać z praw pracowniczych, jakie nie przysługują np. na umowie zlecenie. Przede wszystkim pracownik, z którym nawiąże się stosunek pracy, ma prawo do różnego rodzajów urlopów, takich jak urlop wypoczynkowy czy urlop okolicznościowy. Urlop bezpłatny, na mocy art. 174 Kodeksu pracy, także przysługuje wyłącznie osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Taki urlop można uzyskać, gdy pracownik wykorzysta wszystkie dni przysługującego mu urlopu wypoczynkowego, lecz zdarzy się nagła konieczność wzięcia wolnego od pracy.

Urlop bezpłatny — komu przysługuje urlop bezpłatny?

Urlop bezpłatny to czas, gdy pracownik czasowo zawiesza stosunek pracy w celach prywatnych lub aby podjąć się pracy u innego pracodawcy. Każdy pracownik zatrudniony na etat, czyli w oparciu o umowę o pracę, może skorzystać z urlopu bezpłatnego. Jest to przywilej pracowniczy, na który jednak pracodawca musi wyrazić swoją zgodę. Udzielenie pracownikowi urlopu bezpłatnego na jego prośbę to wyłącznie dobra wola zatrudniającego, a nie jego obowiązek.

Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, a jednocześnie przebywający na urlopie bezpłatnym, tracą prawo do wynagrodzenia oraz uprawnienia pracownicze, takie jak, między innymi, prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, zasiłku chorobowego czy świadczenia rehabilitacyjnego. Ponadto urlop bezpłatny nie wlicza się do stażu pracy, chyba że w tym czasie pracownik podejmie się pracy u innego pracodawcy.

Urlop bezpłatny – charakterystyka

Urlop bezpłatny to czas zawieszenia stosunku pracy. Oznacza to, że pracownik, który wybierze się na taki urlop, nie otrzyma wynagrodzenia za dni nieobecności. W czasie urlopu bezpłatnego pracodawca nie opłaca za pracownika składek społecznych, co odbiera zatrudnionemu prawo do świadczeń. Warunkiem udzielenia urlopu bezpłatnego przez pracodawcę jest zgoda zatrudniającego oraz złożenie odpowiednio przygotowanego wniosku przez pracownika, bez konieczności uzasadniania swojej decyzji.

Może to nastąpić w sytuacji, gdy pracownik planuje rozpoczęcie pracy u innego pracodawcy, chce zaopiekować się swoim dzieckiem lub po prostu potrzebuje odpoczynku. Niestety pracodawca może odmówić przyjęcia wniosku, bez względu na to, dlaczego pracownik potrzebuje bezpłatnego urlopu. Dodatkowo urlop bezpłatny nie wlicza się do stażu pracy pracownika z racji zawieszenia stosunku pracy. Pracownik zwolniony jest z obowiązku otrzymywania wynagrodzenia i wyżej wspomnianych świadczeń w tym czasie.

Urlop bezpłatny a urlop wypoczynkowy — istotne różnice

Urlop bezpłatny różni się od urlopu wypoczynkowego w wielu kwestiach. Zasadnicza różnica to przede wszystkim brak stosunku pracy w przypadku urlopu bezpłatnego, który przez to nie wlicza się do stażu pracy, a pracownik w okresie urlopu bezpłatnego traci prawa do, między innymi, ubezpieczenia zdrowotnego czy chorobowego.

Jakie jeszcze istnieją różnice pomiędzy pobytem na urlopie bezpłatnym a urlopie wypoczynkowym?

• Czas trwania

  Urlop bezpłatny może trwać dłużej niż urlop wypoczynkowy. Urlop bezpłatny różni się tym od urlopu wypoczynkowego, że jego długość nie jest oznaczona w żadnych przepisach. Urlop wypoczynkowy ma wymiar od 20 do 26 dni (przy pełnym etacie), natomiast czas trwania urlopu bezpłatnego zależy wyłącznie od ustaleń pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Dodatkowo, zazwyczaj z urlopu wypoczynkowego korzysta się kilka razy w ciągu roku, rozdzielając przysługujące dni. Urlop bezpłatny można wziąć na przykład jedynie raz w roku i od razu na pełny miesiąc lub dwa.

• Ciągłość etatu

  Przebywając na urlopie bezpłatnym, pracownik jest w stanie „zawieszenia” etatowego, co oznacza, że stosunek pracy na ten czas został zawieszony. Pracownik, który jest na urlopie bezpłatnym nie otrzymuje wynagrodzenia oraz nie podlega ubezpieczeniom i składkom społecznym. Dodatkowo okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do stażu pracy. Natomiast urlop wypoczynkowy to zachowanie ciągłości stosunku pracy, co oznacza, że pracownik otrzymuje wynagrodzenia należne mu z tytułu zatrudnienia w wymiarze 100 proc. wypłaty.

• Podjęcie pracy u innego pracodawcy

  Urlop bezpłatny daje możliwość podjęcia pracy u innego pracodawcy. Pracownik przebywający na urlopie bezpłatnym, np. z przyczyn związanych ze złą sytuacją finansową przedsiębiorstwa, może na czas, w którym pracodawca udziela urlopu bezpłatnego na wniosek pracownika lub w wyniku wspólnej decyzji, podjąć zatrudnienie w innej firmie. Wiąże się to ze szczególnym rodzajem urlopu bezpłatnego – w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy – który przysługuje pracownikowi na zasadach umowy pomiędzy obecnym a przyszłym pracodawcą. W przypadku urlopu wypoczynkowego nie jest to możliwe.

• Prawo a przywilej

  Pracodawca ma prawo odmówić urlopu bezpłatnego. Urlop bezpłatny jest bowiem przywilejem pracownika, dlatego pracodawca może odmówić udzielenia urlopu bezpłatnego, jeśli obecność konkretnego pracownika jest obowiązkowa w konkretnym zakresie działań firmy. Dodatkowo z racji tego, że urlop wypoczynkowy jest obowiązkiem zarówno pracodawcy jak i pracownika, na urlop bezpłatny zazwyczaj decyduje się pracownik, który wykorzystał już wszystkie dni urlopu wypoczynkowego.

Urlop bezpłatny a Kodeks pracy – odwołanie pracownika z bezpłatnego urlopu

Poniżej znajduje się treść artykułu z Kodeksu pracy, na którą możesz się powołać, składając swój wniosek o urlop bezpłatny.

Artykuł 174 § 1 Kodeksu pracy mówi o tym, że każdy pracownik ma prawo wystąpić z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego do swojego pracodawcy. Jedynie, tak jak sama nazwa wskazuje, pracownikowi w tym czasie nie przysługuje żadne prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ponadto:

“2. Okres urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od której zależą uprawnienia pracownicze.
3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.
4. Przepisów § 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie przepisami szczególnymi”.

Urlop bezpłatny a praca u innego pracodawcy

Zgodnie z Art. 174 (1) Kodeksu pracy w sytuacji, gdy Twój obecny pracodawca przechodzi kryzys finansowy i nie jest w stanie wypłacać Ci należnego wynagrodzenia, to na podstawie tymczasowego urlopu bezpłatnego możesz rozpocząć pracę w innym miejscu. Jednak jest to możliwe tylko i wyłącznie w przypadku porozumienia zawartego pomiędzy dwoma pracodawcami – dotychczasowego pracodawcy i nowego.

Pamiętaj jednak, że samo porozumienie nie jest jednoznaczną podstawą zatrudnienia, która zezwala na pełnoprawne wykonywanie pracy u innego pracodawcy. Obowiązkiem Twoim i nowego, tymczasowego pracodawcy, jest podpisanie odpowiedniej umowy na czas określony lub w celu wykonywania określonych obowiązków pod warunkiem wypłacania należytego wynagrodzenia oraz zapewnienia innych świadczeń. Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na stronie kadry.infor.pl urlop bezpłatny udzielany na powyższych warunkach wlicza się do okresu pracy.

Urlop bezpłatny – ile dni Ci przysługuje?

W przepisach Kodeksu pracy nie istnieje żadna reguła, która informowałaby o określonym przedziale czasowym na wykorzystanie urlopu bezpłatnego. To pracownik decyduje, ile dni lub miesięcy chce temu poświęcić, a pracodawca rozważa czy jest w stanie się na to zgodzić bez szkody dla zakładu pracy.

Jednak po okresie trzech miesięcy obydwie strony mogą przewidzieć odwołanie pracownika z urlopu bezpłatnego na podstawie konkretnie uzasadnionych przyczyn – pracodawca może odwołać pracownika z urlopu bezpłatnego, jeśli ma ku temu dobry powód. Bez powyższego warunku, nie istnieje jednak żadna prawna możliwość anulowania urlopu bezpłatnego ze strony pracodawcy bez pełnomocnej zgody wnioskodawcy.

Urlop bezpłatny i jego konsekwencje

Według Kodeksu pracy w trakcie trwania urlopu bezpłatnego pracownik ma prawo złożyć wypowiedzenie lub rozwiązać umowę na podstawie porozumienia stron. Po trzech miesiącach może również zostać zwolniony, w przypadku gdy firma ogłosiła masowe zwolnienia lub zakończyła swoją działalność. Jeśli pracownik jest już na okresie wypowiedzenia i wtedy chce skorzystać z bezpłatnego urlopu, to też ma do tego prawo, jeśli uzyska zgodę pracodawcy.

Niemniej, naturalnie urlop bezpłatny nie może wówczas trwać dłużej, niż do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia. Jednak z racji tego, że urlop bezpłatny jest tak zwanym okresem ochronnym pracownika, pracodawca nie może go zwolnić ani zmienić warunków pracy oraz wysokości jego wynagrodzenia. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego pracownik ma pełne prawo powrócić do swojej obecnej pracy.

Jednak w przypadku, gdy nie zgłosił się on do pracy w określonym czasie, pracodawca może wręczyć mu wypowiedzenie. W trakcie urlopu bezpłatnego pracownik nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia, a co za tym idzie, pracodawca nie odprowadza również żadnych składek ZUS i emerytalnej od jego pensji. W związku z tym po okresie 30. dni od rozpoczęcia urlopu bezpłatnego pracownik traci:

• ubezpieczenie zdrowotne,
• prawo do świadczeń zdrowotnych,
• zasiłku chorobowego,
• prawo do zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego,
• prawo do świadczenia rehabilitacyjnego.

Jednak jeśli pracownik prowadzi własną działalność gospodarczą i sam odprowadza składki ZUS, to kontynuacja powyższych świadczeń leży tylko i wyłącznie w jego interesie.

Urlop bezpłatny — zasiłek po urlopie bezpłatnym, czyli ryzyko bezpłatnej przerwy

W życiu zdarzają się różne sytuacje, dlatego, choć urlop bezpłatny bywa konieczny, to czasem może okazać się ryzykowny. Tak się zdarza, gdy na przykład pracownik zachoruje w czasie przebywania na urlopie bezpłatnym. Gdy niezdolność do pracy z powodu choroby, opieki lub macierzyństwa powstanie w tym czasie i po urlopie bezpłatnym dalej trwa, to pracownikowi przysługuje zasiłek i wynagrodzenie chorobowe wyłącznie za czas wykonywania pracy. Jeśli potrzebujesz bezpłatnego urlopu, ale nie chcesz tracić na ten czas źródła dochodu, rozważ różne alternatywne sposoby zarobkowania. Tu dowiesz się na przykład, jak założyć bloga i zarabiać na swojej stronie internetowej.

Urlop bezpłatny dla pracownika młodocianego

Jak już wyżej wspomnieliśmy nadanie urlopu bezpłatnego nie jest obowiązkiem pracodawcy. Sytuacja jednak wygląda inaczej w przypadku szczególnej grupy zatrudnionych, czyli pracowników młodocianych. Jeśli pracownik młodociany uczęszcza do szkoły, to pracodawca zobowiązany jest udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego na pisemny wniosek pracownika młodocianego. Pracodawca powinien pamiętać, że wymiar urlopu wypoczynkowego wraz z urlopem bezpłatnym pracownika młodocianego nie powinien przekroczyć dwóch miesięcy.