Split payment to tzw. mechanizm podzielonej płatności. Kwotę podatku naliczonego reguluje się za pomocą specjalnego rachunku VAT, a samo zobowiązanie podatkowe musi przejść wyznaczoną drogę. Dowiedz się, na czym polega mechanizm, jakie ma wady i zalety oraz kiedy jest obowiązkowy.
Podatek VAT to jedno z podstawowych źródeł dochodów budżetu państwa. Gdy wysokość wpływów z podatku od towarów i usług jest ostatecznie niższa, niż państwo zakładało na podstawie szacunków, to mamy do czynienia z tzw. luką VAT. W odpowiedzi na to zjawisko wdrożono nowe rozwiązania, w tym właśnie split payment. Split payment to określenie na podzieloną płatność w ujęciu podatku VAT. Z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności możemy się spotkać w wielu krajach, zarówno w Turcji, Włoszech, Czechach, jak i w Polsce.
Spis treści
Split payment – podzielona płatność
Z tzw. podzieloną płatnością mamy do czynienia, od kiedy rozwiązanie wdrożono ustawą o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw 1 sierpnia 2017 roku. Najpierw 1 lipca 2018 roku wdrożono dobrowolną możliwość korzystania ze split payment, a już ponad rok później 1 listopada 2019 roku weszły przepisy w sprawie obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności. Rozwiązanie jest skierowane do nabywców, którzy mając fakturę wraz z kwotą podatku, dokonują płatności na dwa rachunki bankowe:
- rachunek dostawcy (kwota netto)
- rachunek VAT dostawcy (wartość VAT)
Obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (split payment) na mocy przepisów z 1 listopada 2019 roku dotyczy transakcji o należności min. 15 tys. złotych dokonanych w ramach określonych czynności. Produkty i usługi objęte obowiązkowo rozwiązaniem zostały ujęte w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Wśród produktów znajdziemy np. węgiel kamienny, atramenty, złoto, telefony komórkowe, odpady z tworzyw sztucznych, czy metale szlachetne. Natomiast wśród usług sprzedaż detaliczna motocykli, roboty tynkarskie, czy malarskie.
Split payment – na czym polega?
Mechanizm podzielonej płatności jest rewolucyjnym rozwiązaniem, które zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy z 27 września 2017 r. ma za cel:
[…] zapewnienie większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług, ale również zapobieganie unikaniu płacenia podatku od towarów i usług co zapewni większe bezpieczeństwo podatkowe, pewność prowadzenia działalności gospodarczej oraz zachowanie równych zasad konkurencji.
Kwestia stabilności wpływów z podatku VAT dotyczy uniemożliwienia próby uchylania się przedsiębiorców od płatności podatku od towarów i usług i wyeliminowania nieprawidłowości jego ściągania.
O mechanizmie podzielonej płatności mówi dodany do ustawy o podatku od towarów i usług art. 108a-108b w rozdziale Mechanizm podzielonej płatności. Split payment działa w taki sposób, że:
- Płatność za towar lub usługę w wysokości brutto trafia na rachunek rozliczeniowy dostawcy.
- Środki (w kwocie podatku) z rachunku dostawcy poprzez bankowy komunikat przelewu z automatu trafiają na rachunek VAT.
Jak widać, cała płatność split payment realizowana jest poprzez specjalny przelew nazywany komunikatem przelewu. Przez co, jak sama nazwa wskazuje – płatność jest podzielona na dwa rachunki. Sam rachunek VAT bank tworzy automatycznie i rachunek VAT sprzedawcy stanowi konto dodatkowe do rachunku założonego na konkretną działalność gospodarczą.
Kogo dotyczy podzielona płatność?
Split payment to rozwiązanie, które dotyczy wyłącznie płatności, które są realizowane na rzecz innych podatników VAT. Osoby, które nie prowadzą działalności gospodarczej, prawdopodobnie nie będą miały styczności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Jak już wspomnieliśmy, zastosowanie split payment może być albo obowiązkowe, albo dobrowolne. Dotyczy płatności dokonywanych w PLN. A zatem podsumowując, mechanizm dotyczy płatności w relacji firmy z inną firmą, a nie z osobą prywatną. Więc z płatności nie skorzystają:
- zwykli konsumenci,
- przedsiębiorcy dokonujący transakcji na podstawie faktury bez podatku, np. zwolnieni z podatku VAT,
- dokonujący transakcji gotówkowych lub kartą.
Rachunek VAT a split payment
Niezależnie od tego, czy podatnik VAT będzie chciał korzystać z rachunku w ramach split payment, czy nie, to rachunek VAT do obsługi rozliczeń podatku od towarów i usług ma założony. Podatnik nie ponosi z tego tytułu dodatkowych opłat. Nie płaci za otwarcie ani za prowadzenie jego rachunku VAT. Bank, jak i SKOK ma możliwość pobierania opłat tylko za przelewy dotyczące split paymeny. Płatność nie może być wyższa niż ta, jaką przedsiębiorca ponosi za operację na podstawowym koncie, do czego nawiązuje uzasadnienie projektu:
Jeżeli więc opłata za normalny przelew wynosi np. 2 zł, to opłata za przelew w mechanizmie podzielonej płatności nie może być wyższa, niż 2 zł. Czynnik finansowy nie może być czynnikiem zniechęcającym podatników do korzystania z mechanizmu podzielonej płatności.
Co jeszcze warto wiedzieć na temat rachunku VAT?
- Za prowadzenie konta rachunku VAT nie zawiera się umów dodatkowych.
- Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być oprocentowane na mocy umowy z bankiem.
- Sam rachunek VAT, jak i środki na nim zgromadzone są własnością podatnika.
- Na rachunek VAT mogą być wpłacane tylko środki z tytułu podatku VAT.
- Na rachunek VAT może wpłynąć wartość:
- ujęta na fakturze sprzedaży i fakturze korygującej wartość podatku VAT,
- zwrot podatku VAT,
- wartość podatku uzyskana na podstawie innego rachunku VAT z jednego banku podatnika.
Obciążenie specjalnego rachunku VAT – kiedy jest możliwe?
Zgodnie z art. 62b ust. 2 Prawa bankowego specjalny rachunek VAT może być obciążony w celu:
- opłacenia podatku VAT w ramach faktury,
- zwrotu podatku od towarów i usług na podstawie faktury korygującej wystawionej nabywcy,
- uregulowania zobowiązań podatkowych na rzecz urzędu skarbowego wynikających ze złożonej deklaracji podatkowej VAT oraz odsetek podatkowych z tytułu niedopłaty podatku VAT,
- opłaty zobowiązań względem podatku dochodowego, podatku od osób prawnych,
- ściągnięcia odsetek,
- opłaty składek ZUS,
- uregulowania akcyzy,
- opłat celnych,
- opłaty podatku z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych,
- przelania kwoty podatku w wyniku błędu uzyskanej na specjalny rachunek VAT na rzecz faktycznego dostawcy towarów,
- zwrotnego przelewu podatku VAT na rzecz nabywcy, jeśli płatność uzyskana została nienależnie,
- przelania środków między specjalnymi rachunkami VAT należących do jednego właściciela rachunków,
- przelania kwoty podatku z rachunku VAT na rachunek podany przez naczelnika urzędu skarbowego w informacji o postanowieniu, o której mowa w art. 108b ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług,
- przekazania kwoty podatku VAT na rachunek państwowej jednostki budżetowej,
- rachunek VAT może zostać obciążony także w razie zajęcia w wyniku egzekucji należności z tytułu VAT.
Podzielona płatność a zachęty dla nabywców – wcześniejsza zapłata
Aby podatnicy chętniej korzystali ze split payment (mechanizm podzielonej płatności), przepisy starają się ich zachęcać. Jak? Kwota podatku VAT w przypadku zastosowania split payment może zostać pomniejszona. Taki mechanizm ma miejsce w przypadku, gdy kwota zobowiązania w całości zostanie pokryta z rachunku VAT wcześniej niż w terminie wskazanym do uregulowania należności. Ile wynosi kwota obniżenia (tzw. skonto)? Można ją wyznaczyć, posiłkując się wzorem S = Z * r * (n/360), gdzie:
- S – to zaokrąglona do pełnych złotych kwota zmniejszająca podatek,
- Z – to wysokość należnego podatku,
- r – to stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego obowiązująca na dni robocze przed dniem zapłaty VAT,
- n – to liczba dni od dnia obciążenia rachunku bankowego lub rachunku SKOK bez tego dnia, do dnia, w którym upływa termin do zapłaty podatku, włącznie z tym dniem.
Zwrot środków zgromadzonych na rachunku VAT
Podatnik ma prawo dysponować środkami w ograniczony sposób. Może złożyć wniosek o dokonanie przelewu środków z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika do celów działalności gospodarczej podatnika. To od naczelnika urzędu skarbowego jest uzależniona decyzja w tym zakresie. Dlatego:
- należy złożyć wniosek,
- następnie w ciągu 60 dni od otrzymania wniosku naczelnik podejmie decyzję w tej sprawie,
- w postanowieniu zostanie wskazana wysokość środków, jakie mogą zostać przelane,
- kolejno bank lub SKOK zajmie się przekazaniem środków wskazanych przez naczelnika urzędu skarbowego.
Jeśli:
- Naczelnik urzędu skarbowego ma obawę co do tego, że podatnik dokona zapłaty zobowiązania podatkowego np. na podstawie wcześniejszego uchylania się od zapłaty lub dąży do zbycia majątku,
- wobec podatnika przeprowadzono postępowanie podatkowe, na podstawie którego wynika obawa co do wyznaczenia zaległości lub dodatkowego zobowiązania podatkowego,
- jeśli na podstawie wniosku przewidywane jest wystąpienie zaległości podatkowej,
naczelnik może nie przychylić się do wniosku.
Wady split payment
Split payment mimo wielu korzyści posiada również wady. Najpoważniejszą z nich jest blokada środków. Środki zgromadzone na rachunku VAT mogą być wydawane wyłącznie w określonych przypadkach, które wymieniono wyżej, zatem, aby uzyskać do nich większe prawo, należy je przenieść zgodnie z procedurą wyżej opisaną (prośba do naczelnika). To może prowadzić do problemów z płynnością finansową. Ponadto, jeśli płatność dotyczy podatnika, który nie został wskazany w fakturze, to podatnik objęty płatnością solidarnie odpowiada za nią wraz z dostawcą towarów lub usług. Taka odpowiedzialność ma miejsce w przypadku nierozliczonego podatku, który dotyczy tej konkretnej dostawy, czy usługi.
Błąd na fakturze a mechanizm podzielonej płatności
W fakturze należy zamieścić informacje o mechanizmie podzielonej płatności. Jeśli zabraknie takiego wskazania, faktura jest błędna. To z kolei może prowadzić do odpowiedzialności karnej. Należy sporządzić więc fakturę korygującą lub nabywca może wystawić notę korygującą. Jednak w przypadku korekty można poprawić dane wprowadzone błędnie, a nie uzupełnić ich brak. Powyższe informacje dotyczą faktury w ramach płatności obowiązkowo objętej split payment. Jeśli mowa o dobrowolnym, to nie ma konieczności korekcji danych.
Konsekwencje niewykorzystania split payment – sankcje
Podatnik, który dokona płatności z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności łamie prawo. Z tego powodu podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, przy czym najniższa kara to 750 zł. Jeśli występuje niski stopień szkodliwości społecznej, to grzywna nie przekracza 5-krotności minimalnego wynagrodzenia, czyli 11250 zł. Podatnik podlega również karze grzyby za wykroczenie skarbowe, czyli minimum 225 zł. Karę może stanowić również uiszczenie dodatkowego podatku VAT. Wysokość dodatkowego zobowiązania wynosi 30% od kwoty podatku płatności dokonanej poza split payment.
