Podatek VAT obowiązuje w Polsce od 8 stycznia 1993 roku, będąc głównym źródłem dochodów budżetu państwa. Z racji przystąpienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, podatek ten został dostosowany do unijnych przepisów. Sprawdź, co pod niego podlega i jak wygląda rejestracja VAT.

podatek-vat-co-to — Źródło zdjęcia: 123rf.com

Wielu przedsiębiorców rozpoczynających działalność zastanawia się, czy musi płacić podatek VAT. Czym on jest? To inaczej podatek od towarów i usług. Jego wartość doliczana jest do wartości netto danej transakcji kupna lub sprzedaży, czyli dotyczy on zarówno sprzedawców, jak i nabywców. Przedsiębiorca, który staje się podatnikiem, trafia do rejestru. Jak dodać rachunek do białej listy i kto musi zainteresować się podatekiem VAT?

Spis treści

Co to jest podatek VAT?

Podatek VAT w Polsce nazywany bywa również daniną. Jest to podatek od towarów i usług. Kwota podatku VAT jest doliczana do wartości netto transakcji, dlatego VAT interesuje przede wszystkim sprzedawców i nabywców. Możemy wyróżnić dwa rodzaje podatku VAT.

Podatek VAT należny (podatek od sprzedaży) – jest to wysokość zobowiązania, jakie powstaje wraz z wystawieniem faktury sprzedaży. Podatek VAT należny musisz odprowadzić do Urzędu Skarbowego (obowiązek zapłaty podatku). Jest to podatek naliczony od kwoty sprzedaży zaznaczony w deklaracji podatkowej.
Podatek VAT naliczony (podatek od zakupu) – jest to kwota obniżenia podatku VAT w deklaracji podatkowej. Wtedy VAT naliczony jest od kwoty „zakupu”.

Ta sama wartość produktu zapisana na fakturze dla sprzedawcy będzie dla niego podatkiem należnym, natomiast dla kupującego będzie stanowić kwotę podatku naliczonego, którego ten ma możliwość obniżenia w deklaracji podatkowej.

Co podlega pod podatek VAT?

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, czynności, które należy opodatkować podatkiem VAT to:

eksport i import towarów,
odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju,
odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju,
wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Ponadto obowiązek odprowadzenia kwoty podatku należnego VAT od towarów i usług występuje w chwili, kiedy płatnik prowadzący np. swoją działalność gospodarczą, wydaje swój towar lub usługę do jego zakupu. Pamiętaj, że zgodnie z art. 7 ustawy z dn. 29 sierpnia 1997 roku „Ordynacja Podatkowa”, płatnik podatku VAT to osoba prawna lub osoba fizyczna, która prowadzi własną działalność gospodarczą, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej. Ich obowiązkiem jest, na podstawie przepisów prawa podatkowego, pobrać i obliczyć podatek od podatnika, a później wpłacić go do organu podatkowego we właściwym terminie.

Stawki podatku VAT

Podstawowa stawka podatku VAT wynosi 23% (podatek naliczony od wartości). Jednak warto zaznaczyć, że nie na wszystko stawka podatku VAT jest jednolita. Obniżenie podatku VAT dotyczy stawek o wysokości 0%, 5%, 8%. Kiedy mają zastosowanie?

Stawki VAT stosowane w Polsce:

8% – ma zastosowanie do dostaw towarów i świadczenia usług, które wymieniono w załączniku nr 3 (ustawa o podatku VAT). W zakres tych towarów wchodzą między innymi przetworzone produkty spożywcze, a także towary pochodzące z produkcji rolniczej. Również towary związane z opieką zdrowotną, czy usługi kulturowe, sportowe i transport pasażerski. Stawka 8% VAT ma także zastosowanie w przypadku budowy domów, modernizacji, remontów, termomodernizacji i przebudowy obiektów budowlanych lub ich części w razie budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
5% – kiedy można zastosować ten podatek VAT? Stawki 5% obejmują towary wymienione w załączniku nr 10 do ustawy o VAT. Są to podstawowe produkty żywnościowe. To mogą być owoce i warzywa, nabiał, mięso, czy pieczywo, a także produkty zbożowe, jak mąka, czy makaron. VAT w wysokości 5% obejmuje również książki drukowane i te, które są wydawane na dyskach i innych nośnikach.
0% – o zastosowaniu stawki VAT w wysokości 0% mówi nam art. 83 ustawy o VAT, a także przepisy rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania stawek obniżonych. Ta stawka VAT dotyczy:
- udokumentowanego eksportu towarów poza terytorium Unii Europejskiej,
- dostawy towarów do wolnych obszarów celnych lub składów celnych (przywóz towarów),
- usług transportu międzynarodowego (dostawy towarów opodatkowanych w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym),
- usług podlegających naprawie, uszlachetnianiu i przerabianiu,
- dostaw i importu jednostek pływających używanych do żeglugi na pełnym morzu i przewożących odpłatnie pasażerów lub używanych do celów handlowych, przemysłowych lub do połowów oraz dostaw części i wyposażenia tych jednostek, jeżeli są w nie wbudowane lub służą do ich eksploatacji,
- dostaw i importu środków transportu lotniczego oraz części zamiennych do nich i wyposażenia pokładowego dla przewoźników lotniczych wykonujących głównie przewozy w transporcie międzynarodowym,
- dostaw towarów lub świadczenia usług na rzecz instytucji Unii Europejskiej, lub organów utworzonych przez Unię Europejską, organizacji międzynarodowych posiadających siedzibę lub przedstawicielstwo na terytorium innego kraju niż terytorium kraju państwa, sił zbrojnych NATO i Stanów Zjednoczonych.

Z racji tego, że na gruncie podatku VAT dochodziło do wieli nadużyć i oszustw (np. inne kraje UE stosują stawki przejściowe dla niektórych towarów, co otwierało wiele możliwości przed oszustami), aby zapobiec powiększającej się luce podatkowej wprowadzono dodatkowe narzędzia takie jak mechanizmy podzielonej płatności lub split payment.

Zwolnienie z podatku VAT – kogo obejmuje?

Według art. 43 ustawy o podatku od towarów i usług, od podatku VAT zwolnieni są przedsiębiorcy wykonujący zawód w zakresie między innymi opieki lekarskiej, usług transportu sanitarnego, dentyści, pielęgniarki i położne oraz psycholog. W dodatku przedsiębiorcy, których kwota przychodów za dany rok nie przekroczyła 200 000 zł, są zwolnieni z obowiązku płacenia podatku VAT. W związku z tym, jeśli przychody nie przekraczają podanego wcześniej limitu sprzedaży, nie trzeba odprowadzać podatku. Warto jednak wiedzieć, że mały przedsiębiorca może zrezygnować ze zwolnienia podatkowego i podlegać opodatkowaniu VAT dobrowolnie. Jest to opłacalne w momencie, w których planujesz odliczać VAT naliczony.

Zgłoszenie do VAT – kogo obowiązuje?

Przedsiębiorcy, których obroty roczne nie przekraczają wartości 200 000 zł, w teorii są zwolnieni z VAT. Także niektóre rodzaje działalności są objęte tzw. zwolnieniem przedmiotowym VAT. Od początku września 2019 roku do katalogu usług, których obowiązkowo dotyczy podatek VAT, dołączył szereg nowych. Zatem prowadzenie rejestracji VAT to obowiązkowy element działalności przedsiębiorców, którzy osiągają obroty powyżej 200 000 zł za rok. Ponadto zgodnie z art. 113 ust. 13 Ustawy o podatku VAT podatek od towarów i usług dotyczy bezwzględnie sprzedaży:

towarów sprzedawanych przez Internet, w tym: produktów kosmetycznych i toaletowych, komputerów,
produktów elektronicznych i optycznych, urządzeń gospodarczych elektrycznych i nieelektrycznych,
części do pojazdów samochodowych i motocykli – sprzedawanych detalicznie, jak i hurtowo,
usług ściągania długów,
usług prawniczych,
usług jubilerskich.

W przypadku działań wielu organizacji opodatkowaniu VAT podlegają także dotacje oraz darowizny, ponieważ mają one istotny wpływ na cenę towaru oraz świadczonych usług świadczonych przez organizację, pomniejszone o kwotę należnego podatku VAT.

Jak złożyć VAT-R online lub osobiście?

Rejestracja podatnika VAT wymaga złożenia dokumentu VAT-R. Formularz można przekazać osobiście, wysłać listownie lub przez Internet. Z wnioskiem należy udać się do urzędu skarbowego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania podatnika w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej. We wniosku należy przede wszystkim zaznaczyć, że rejestracja przebiega jako czynny podatnik VAT lub zwolniony. Jak złożyć VAT-R przez Internet? Wystarczy wejść na stronę Biznes.gov.pl lub Portal Podatkowy. Znajdziemy tam VAT-R druk, który należy wypełnić.

Zgłoszenie do VAT. Jak wypełnić oświadczenie do rejestracji VAT? Wzór

Większość informacji w formularzu jest przedstawiona w sposób klarowny i nie powinna przynieść problemu. Na początku oświadczenie do rejestracji VAT zawiera rubryki z dwoma gwiazdkami. Te dotyczą osób fizycznych, których firma to jednoosobowa działalność gospodarcza. Właściciele spółek wypełniają natomiast dane firmowe. Dla podatnika najważniejsza jest sekcja C. To w niej należy zaznaczyć powód zgłoszenia formularza. I tak:

28 to pole, które powinny zaznaczyć osoby nieobjęte zwolnieniem z VAT. Mowa o firmach, które przekroczyły próg obrotowy 200 000 zł, lub prowadzą działalność w zakresie importu usług, posiadają wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, dowożą towary, gdzie podatnikiem jest nabywca dostaw. Zajmują się wyrobami z metali szlachetnych, towarami akcyzowymi (prócz energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych), nowymi środkami transportu, czy terenami budowlanymi, usługami jubilerskimi i doradczymi.
Kwadraty 29, 30 i 31 dotyczą osób zwolnionych z VAT, jednak chcących się zarejestrować np. z potrzeby wystawiania faktur.
32 to pole dla osób, które obecnie są zwolnione z VAT, jednak chcą z tego zwolnienia zrezygnować, podobnie w pkt. 33.
Pozycja 34 to pole dla osób, które utraciły zwolnienie z VAT ze względu na przekroczenie obrotów rocznych.
Rubryki 35 i 36 są dla podatnika opłacającego VAT na terenie innych krajów, jednak towary wysyłającego do Polski.
W 39 należy wpisać datę dnia, w którym zaistniał powód zgłoszenia, np. przekroczono próg obrotowy.
Omówiona w pkt. 40 metoda kasowa dotyczy osób, które wystawiają długoterminowe faktury VAT. Osoby niekorzystające z metody kasowej, pomijają rubrykę.
W rubryce 45 możliwy jest wybór kwartalnej płatności VAT, jednak jest to opcja wyłącznie dla firm działających na rynku dłużej niż rok.

48 to pozycja dotycząca usług taksówkarskich (punkty 1 i 2) i importu lub wytwarzania złota (punkty 3 i 4).
Rubryka C.2 dotyczy częstotliwości składania deklaracji, która nie zawsze jest dobrowolna. Zaznaczamy pole 51 lub 52 w przypadku rozliczania miesięcznego, lub kwartalnego. Pole 53 – VAT-8 to miejsce dla osób, które nie muszą składać deklaracji. Natomiast sekcja z VAT-12 jest dla zryczałtowanych taksówkarzy.
W pozycji 55 lub 57 trzeba wpisać moment rozpoczęcia rozliczeń. Należy wpisać bieżący w momencie wypełniania kwartał lub miesiąc.
Rubryka C.3 dotyczy transakcji wewnątrzwspólnotowych. I tak należy zaznaczyć:

– 59, jeśli działalność polega na usługach wobec klientów spoza Polski,

– 60 w przypadku jedynie skupowania towarów z krajów UE,

– 61, gdy osoba niebędąca podatnikiem VAT chce importować i eksportować towary objęte VAT.

Rubryka D to miejsce dla osób, które chcą otrzymać płatne potwierdzenie rejestracji VAT.

Pobierz: oświadczenie do rejestracji VAT – wzór

Rejestracja VAT a pierwsza faktura. Kiedy trzeba się zarejestrować?

Podatnik musi w określonym terminie dokonać zgłoszenia VAT-R. Druk należy przekazać jeszcze przed dniem pierwszej sprzedaży objętej podatkiem VAT. Także przed dniem, w którym nastąpi obowiązek objęcia podatkiem, czyli przekroczenia progu obrotowego 200 000 zł, również przed końcem miesiąca, w którym podjęto decyzję o rezygnacji ze zwolnienia VAT. Rejestracja podatnika VAT na mocy ustawy upoważnia przedsiębiorcę do wystawienia pierwszej faktury już w momencie stania się czynnym podatnikiem, czyli dzień po zgłoszeniu utraty prawa do zwolnienia, lub w następnym miesiącu po tym, w którym przedsiębiorca dokona rejestracji.

Ile trwa rejestracja VAT?

Wnioskodawca staje się podatnikiem VAT już od momentu rejestracji. Niestety jakiekolwiek wątpliwości ze strony urzędu skarbowego sprawiają, że sprawa się przeciąga. Inspektor Urzędu Skarbowego ma 30 dni na skontrolowanie biura firmy kandydata VAT. Niestety czas ten może się przedłużyć do kilku miesięcy. Jeśli wyrazisz taką potrzebę, to po złożeniu formularza otrzymasz potwierdzenie rejestracji VAT. Warto jednak zaznaczyć, że ta usługa kosztuje 170 zł. Pieniądze należy wpłacić na konto urzędu miasta lub gminy właściwej dla urzędu skarbowego, w którym dokonano zgłoszenia.

Rejestracja do VAT w trakcie miesiąca – czy jest możliwa?

Zgodnie z art. 113 ust. 4 ustawy o VAT podatnik (zdefiniowany w art. 113 ust. 1 i 9) ma prawo zrezygnować ze zwolnienia z VAT w trakcie miesiąca. W tym celu należy złożyć pisemny wniosek do Urzędu Skarbowego jeszcze przed rozpoczęciem kolejnego miesiąca. Z kolei podatnicy, którzy zaczynają wykonywać czynności określone w art. 5 ustawy o VAT, mogą zrezygnować ze zwolnienia VAT dopiero w momencie wykonania pierwszej czynności podatkowej (dzień przed jej realizacją).

Rejestracja podatnika VAT. Kiedy się nie uda?

Rejestracja nie przyniesie skutku, jeśli w formularzu zostaną podane informacje niezgodne z prawdą, firma jeszcze nie istnieje lub kandydat bądź jego pełnomocnik odmawia kontaktu. Podejrzenia dotyczące przestępstw skarbowych, a także zakaz prowadzenia działalności gospodarczej również wykluczają zgłoszenie podatnika VAT.

Zwrot podatku VAT – czy jest możliwy?

Choć zwrot podatku kojarzy się głównie z podatkiem dochodowym, to warto wiedzieć, że zwrot podatku VAT dla firm również przysługuje. Tak się dzieje w sytuacji, gdy podatek VAT naliczony okaże się wyższy niż podatek VAT należny. Podatnik VAT w tej sytuacji może albo wykorzystać kwotę nadwyżki przenosząc ją na następny okres rozliczeniowy lub złożyć wniosek o zwrot podatku VAT. Kiedy dochodzi do zwrotu?

60 dni od dnia złożenia pliku JPK_V7 to termin podstawowy. Ma zastosowanie również w przypadku podatników świadczących usługi poza terytorium kraju. Możliwe jest jednak przedłużenie terminu zwrotu.
180 dni od dnia złożenia dokumentu to termin przedłużony. Tak się dzieje, gdy podatnik nie wykazuje żadnej sprzedaży, ale dokonywał zakupów.
25 dni od złożenia formularza to termin skrócony. Aby mieć prawo do skróconego terminu, podatnik VAT musi spełnić warunki określone w art. 87 ust. 6 ustawy o VAT.

Jak obliczyć podatek VAT?

Podatek VAT rozliczany jest przez przedsiębiorców, jednak wartość tego podatku w rzeczywistości pokrywają konsumenci. Podatek VAT jest doliczany do ceny produktów netto. Zatem ceny, jakie widnieją na półkach sklepowych, są cenami brutto powiększonymi o wartość podatku VAT. Aby obliczyć wartość podatku, można skorzystać z dostępnych w sieci kalkulatorów podatku VAT. Do wyznaczenia wartości podatku trzeba znać cenę produktu netto/brutto oraz stawkę podatku VAT, jaką jest objęty. W przypadku produktu objętego stawką podatku VAT w wysokości 0% wartość netto wynosi tyle samo co wartość brutto, a podatek VAT wynosi 0 zł. Samodzielnie wartość podatku VAT można wyliczyć, mnożąc kwotę netto przez stawkę podatku, a następnie dzieląc przez 100.

Składanie deklaracji VAT

Składanie deklaracji VAT wiąże się z regularnym składaniem odpowiedniego dokumentu do Urzędu Skarbowego. Wiąże się to z transakcjami podlegającymi opodatkowaniu podatkiem VAT.

Do składania deklaracji VAT zobowiązani są wszyscy przedsiębiorcy zarejestrowani jako czynni podatnicy związani z podatkiem VAT od towarów i usług. Jest to podsumowanie VAT naliczonego oraz VAT należnego. Firmy, które podlegają opodatkowaniu VAT muszą pilnować złożenia deklaracji VAT w odpowiednich, regularnych terminach. Jednak te różnią się w zależności od trwania okresu rozliczeniowego podatku należnego VAT.

Tak więc przedsiębiorca może regulować swoje zobowiązanie podatkowe za pomocą deklaracji VAT składanej w Urzędzie Skarbowym:

miesięcznie – ma obowiązek złożenia deklaracji VAT-7 (dokument składa się do 25. dnia miesiąca następującego po rozliczanym miesiącu),
kwartalnie – składa deklarację VAT-7K (przedsiębiorca musi złożyć deklarację do 25. dnia miesiąca następującego po rozliczanym kwartale: I kwartał do 25 kwietnia, II kwartał do 25 lipca, III kwartał do 25 października, IV kwartał do 25 stycznia).

Warto zaznaczyć, że deklarację VAT można złożyć online. Dotyczy to przedsiębiorstw zarejestrowanych na terenie Unii Europejskiej.

Jak obliczyć VAT i na co zwrócić uwagę jako przedsiębiorca?

Podatek VAT to jeden z najważniejszych podatków w Polsce, obejmujący większość transakcji sprzedaży towarów i usług. Dla przedsiębiorców kluczowe jest prawidłowe obliczenie VAT-u należnego i naliczonego, aby uniknąć problemów z urzędem skarbowym. VAT należny to podatek, który przedsiębiorca dodaje do ceny swoich produktów, a VAT naliczony to kwota, którą zapłacił w ramach zakupów związanych z prowadzeniem działalności.

Przedsiębiorcy muszą pamiętać o terminowym składaniu deklaracji VAT oraz regularnym rozliczaniu się z urzędem skarbowym. Każda pomyłka może skutkować karami finansowymi, dlatego warto skorzystać z profesjonalnych programów księgowych lub usług doradców podatkowych. Prowadzenie rzetelnych ewidencji VAT jest podstawą efektywnego zarządzania finansami firmy.

Podatek VAT a życie codzienne – gdzie go spotykamy?

VAT, czyli podatek od towarów i usług, ma wpływ na życie każdego konsumenta. Widoczny jest na każdym paragonie, niezależnie od tego, czy kupujemy chleb w sklepie spożywczym, czy sprzęt elektroniczny. W Polsce standardowa stawka VAT wynosi 23%, ale istnieją też obniżone stawki na niektóre produkty, takie jak żywność, książki czy leki.

Dzięki podatkowi VAT budżet państwa zyskuje środki na finansowanie infrastruktury, edukacji czy służby zdrowia. Jednak jego wpływ na ceny może być odczuwalny dla konsumentów, szczególnie w okresach wysokiej inflacji. Zrozumienie zasad działania VAT-u pozwala lepiej planować wydatki zarówno w biznesie, jak i w życiu codziennym.

Oceń artykuł

3.7/5 (6)