Jakie są rodzaje strategii? Poznaj je i wykorzystaj w swojej firmie

Strategia firmy ma bardzo duże znaczenie w kontekście prowadzenia biznesu. Jest to zagadnienie często poruszane w środowisku akademickim. Badacze dostarczają więc teorii, które następnie przedsiębiorcy mogą wykorzystywać w praktyce, prowadząc własną działalności. Dowiedz się, jakie są rodzie strategii.

Każda firma realizuje własne cele. Oczywiście przedsiębiorcy zakładają biznes, po to, by móc zarabiać, dlatego zwiększenie zysku jest często myślą przewodnią strategii. Jednak aby osiągnąć ten cel, konieczne jest podjęcie szeregu działań krótko i długoterminowych. Stanowią one element strategii. Jednak strategia strategii nie równa. Jakie wyróżniamy?

Czym jest strategia przedsiębiorstwa?

Znanych jest wiele definicji strategii. Zagadnienie to jest przedmiotem analizy zarówno badaczy, jak i praktyków, czyli przedsiębiorców. Krótko opisując strategię, jest to pewien zbiór działań firmy, które pomagają w realizacji zamierzonych celów. Dobrym odniesieniem do zrozumienia strategii jest etymologia słowa pochodząca z języka greckiego. Stratos oznacza armię, a agein przywództwo. Analizując pojęcie pod tym kątem, dostrzegamy cechy wspólne między armią zmierzającą do zwycięstwa pod przywództwem a przedsiębiorstwem, które zmierza do osiągnięcia swoich celów i zyskania przewagi konkurencyjnej z pomocą pracowników i własnych zasobów.

Strategia ma wpływ na to, w jaki sposób firma jest postrzegana i jaka jest jej misja oraz w jaki sposób ją realizuje. Od strategii uzależnione są zadania firmy, jej poszczególnych działów i w konsekwencji pojedynczych pracowników. Możemy wyróżnić kilka popularnych definicji strategii. Według definicji W. F. Glucka strategia jest nadrzędnym i integratywnym planem, określającym korzyści firmy w związku z oczekiwaniami i wyzwaniami otoczenia. Z kolei J. Stoner, R. Freeman, D. Gilbert twierdzą, że strategia stanowi szeroki program wytyczenia i osiągania celów organizacji, jest reakcją organizacji w czasie na oddziaływania jej otoczenia.

Elementy i cechy strategii

W zależności od wyboru konkretnej strategii mamy do czynienia z innymi elementami. Według teoretyka zarządzania Krzysztofa Józefa Obłója na strategię składają się takie elementy jak:

• misja – zamiary firmy;
• domena działania – określenie rynków zbytu, dystrybucji dóbr i oferowanych usług;
• przewaga strategiczna – uzyskanie miana lidera;
• cele strategiczne – określenie celów, które firma zrealizuje w przyszłości;
• program działania – jest to plan wdrożenia strategii w firmie.

Wiele strategii, jakie można znaleźć w literaturze, ma jedną cechę wspólną – plan strategiczny. Każda strategia składa się z planu działań, niezależnie od tego, jakie cele obejmuje i środki wykorzystuje. Strategie mają także różne cechy. Może się różnić ich horyzont czasu. Jedne strategie mogą być krótkoterminowe, a inne długoterminowe, nawet kilkuletnie. Strategie mają także własne cele. Podczas gdy jedna strategia dąży do wzmocnienia konkurencyjności firmy, inna może skupiać się na zbudowaniu dobrego PR, a jeszcze inna dążyć do wykorzystania odnawialnych źródeł energii. Strategie można mierzyć, także nie jest to pewien wytwór bez pokrycia. Firma, która wdrożyła strategię, ma możliwość oceny jej skuteczności.

Poziomy strategii

Strategia firmy może dotyczyć całego przedsiębiorstwa lub też skupiać się tylko na pewnych obszarach. Literatura dostarcza nam teorii na temat poziomów strategii. Autorem jednego z popularniejszych podziałów jest Arthur Tomson. Dokonuje podziału na strategie:

• na poziomie przedsiębiorstwa – która kształtowana jest przez kierownictwo w odniesieniu do firmy jako całość;
• na poziomie jednostki operacyjnej – strategia skupia się na działaniach dotyczących pojedynczej jednostki gospodarczej, która stanowi element całego przedsiębiorstwa;
• na poziomie funkcjonalnym – obejmuje ustalenia dotyczące zarządzania różnymi funkcjami, na przykład finansami, marketingiem, czy pracami badawczymi dla jednostki operacyjnej w celu uzyskania przewagi konkurencyjnej.

Podział strategii możemy dokonać w oparciu o różne cele. Niektóre strategie koncentrują się na rozwoju firmy, inne na stabilizacji jej sytuacji. Jeśli firma znajduje się w złej sytuacji, wówczas poszukujemy strategii naprawczej. Strategia może się także skupiać na ekspansji rynku, rozwoju nowych technologii, czy walki z konkurencją.

Rodzaje strategii przedsiębiorstwa

Rodzajów strategii jest do wyboru bardzo wiele. Przystępując zatem do wyboru strategii, warto najpierw posłużyć się analizami biznesowymi, które pomogą w wyborze odpowiedniej strategii. Zaliczamy do nich np. analizę SWOT, która pomaga lepiej zrozumieć pozycję przedsiębiorstwa, jego słabe i mocne strony, szanse na rozwój i zagrożenia. Warto także zerknąć to przygotowanego wcześniej biznesplanu. To moment na odświeżenie pomysłów na rozwój firmy. Poniżej prezentujemy kilka rodzajów strategii firmy, które można obrać w zależności od wyniku.

• Strategia agresywna – koncentruje się na wykorzystaniu mocnych stron i szans firmy na rozwój. Jej wykorzystanie jest możliwe, jeśli firma dysponuje wieloma mocnymi stronami, a w jej otoczeniu pojawiają się szanse. Jest to jedna z bardziej pożądanych strategii, ponieważ polega na wykorzystaniu okazji, które pomagają wpłynąć na rozwój firmy, jej ekspansję i wzmocnienie pozycji na rynku.
• Strategia konserwatywna – wybór tej strategii odpowiada na potrzeby przedsiębiorstwa, które co prawda znajduje się w obliczu zagrożeń, lecz jednocześnie jest w stanie sobie z nimi poradzić ze względu na wykorzystanie swoich mocnych stron.
• Strategia konkurencyjna – dotyczy przedsiębiorstwa, które ma wiele słabych stron, a niewiele mocnych, mimo że w jego otoczeniu pojawiają się liczne szanse. Nie może jednak wykorzystać tych szans, gdyż musi skupić się na wyeliminowaniu swoich słabości.
• Strategia obronna – to strategia, która pozwala utrzymać się na rynku firmom, które nie tylko są narażone na liczne zagrożenia, lecz jednocześnie mają zbyt wiele słabych stron. Firma stara się więc przetrwać na rynku, np. poprzez połączenie z inną.

Strategie przewagi konkurencyjnej

Uzyskanie przewagi konkurencyjnej jest kluczowe dla firmy, która chce się utrzymać na rynku. Jeśli konkurencja jest znacznie silniejsza, to rezerwuje niejako dużą część tej samej grupy docelowej. Trzeba więc podjąć strategię, która pomoże uzyskać przewagę na rynku lub przynajmniej da szansę zmierzyć się z największymi konkurentami. Przedsiębiorstwo, które zadba o swoją przewagę konkurencyjną, ma większą swobodę, zyskuje szerokie pasmo działań, może niezależnie od konkurencji ustalać ceny. Finalnie każde przedsiębiorstwo dąży do uzyskania przewagi nad konkurencją, ponieważ w ten sposób zwiększa swój zysk, może zatrudnić bardziej wykwalifikowanych specjalistów, sprowadzać materiały wyższej jakości i pozwolić sobie na inwestycje w marketing. To wszystko wpływa na rozwój firmy. Możemy wyróżnić takie strategie przewagi konkurencyjnej jak:

• przewaga jakościowa – firma dąży do zwiększenia jakości swojego produktu lub usług. Dba o to, by mieć lepsze opakowanie, efektywniejszą dystrybucje, czy zadbać o dobrej jakości marketing;
• przewaga konkurencyjna cenowa – cena jest bardzo ważnym elementem produktu i usług dla nabywców. Osiągnięcie przewagi cenowej jest możliwe, gdy firma ustala ceny niższe niż ceny konkurencji. Może np. wprowadzać promocje i rabaty.
• Przewaga informacyjna – obejmuje proces kreowania i dystrybuowania informacji. Firma informuje nabywców o swoich produktach, ich jakości i cenach, wpływa na kształtowanie preferencji nabywców.

Rodzaje strategii Micheale’a Portera

Michael Porter to amerykański ekonomista, profesor Harvard Business School, autor bestsellera dotyczącego strategii konkurencji. W książce wymienia trzy główne strategie przewagi konkurencyjnej, które można wykorzystać w biznesie. Są to przywództwo kosztowe, zróżnicowanie i koncentracja. Strategie biznesowe można łączyć lub stosować oddzielnie w zależności od zasobów i możliwości firmy. Celem strategii Portera jest uzyskanie przewagi konkurencyjnej firmy.

Strategia przywództwa kosztowego

Przywództwo kosztowe polega na zwiększeniu przewagi firmy poprzez zmniejszenie kosztów bezpośrednich i ogólnych. Wprowadzając ścisłą kontrolę kosztów, stawiając tylko na klientów, którzy zapewniają firmie duży zysk i dążąc do obniżenia kosztów produkcji, reklamy, czy badań firma zwiększa swoje zyski. Strategia skupia się na przyciągnięciu klientów, którym zależy na niskich cenach. Firma, która ma najniższą cenę na rynku, ma szansę zyskać więcej klientów niż przedsiębiorstwa z wyższymi cenami. Jednak musi jednocześnie działać o niższych kosztach niż konkurencja. Strategia ta sprawdza się w wielu branżach, zarówno usługowych, jak i przemyśle.

Przykład stanowi firma produkcyjna, która minimalizuje swoje koszty, zwiększając jednocześnie produkcję, a tym samym swój udział w rynku i trafiając do większej liczby klientów. W tej strategii nie ma zbytnio miejsca na personalizowanie produktów i usług. Firma musi skupiać się na wydawaniu pieniędzy tylko na to, co konieczne do działań rynkowych. Konieczne jest utrzymanie niskich kosztów produkcji, co obejmuje zarówno tańsze komponenty, jak i oferowanie niskich wynagrodzeń pracownikom. Firma musi poszukiwać okazji, np. w postaci tańszego najmu magazynu. Cechą tej strategii jest ciągłe dążenie do redukcji kosztów w tych obszarach, gdzie to możliwe.

Strategia zróżnicowania

W tym ujęciu firma buduje przewagę konkurencyjną, oferując klientom unikalność. W przeciwieństwie do poprzedniej strategii ta nie koncentruje się w takim stopniu na kosztach. Firma kieruje swoje produkty lub usługi to nabywców, którym zależy na czymś wyjątkowym. To dobra strategia w sytuacji, gdy na rynku występuje przesyt produktów lub usług o zbliżonym charakterze, a klienci oczekują pewnej świeżości. To szansa na zdefiniowanie i zaspokojenie potrzeb klientów, których do tej pory nie odkryła konkurencja. To oznacza nadanie produktom, usługom lub marce cech cenionych przez odbiorców. To mogą być pewne właściwości, funkcje, wygląd, wzornictwo. Takie produkty mogą mieć wyższą cenę, przez co zwiększa się przychód firmy. Przedsiębiorstwo w ten sposób zyskuje także lojalnych klientów. Ta strategia wymaga jednak skoncentrowania się również na strategii marketingowej. Odbiorcy muszą się dowiedzieć o usługach firmy i jej wyjątkowości.

Strategia koncentracji

W oparciu o tę strategię przedsiębiorstwo koncentruje się wyłącznie na wąskim rynku. Firma buduje swoją przewagę konkurencyjną, zaspokajając potrzeby wybranej grupy. Wybór niszy pozwala zaspokoić potrzeby klientów, którzy nie mają szansy zrealizować potrzeb konkurentów. Strategie tą zwykle łączy się, z którąś z dwóch poprzednich, gdyż sama nie wystarcza w realizacji celów firmy.

Rodzaje strategii marketingowych

Działania marketingowe umożliwiają osiągnięcie celów organizacji poprzez proces odpowiedniego planowania i zarządzania działaniami na rzecz zaspokojenia potrzeb klientów. Marketing to bardzo obszerne zagadnienie obejmujące m.in. sprzedaż, promocje, budowanie relacji z grupą docelową. Zgodnie z 4P (marketing MIX) marketing składa się z czterech podstawowych elementów takich jak produkt, cena promocja, dystrybucja. Skuteczna strategia marketingowa pozwala dotrzeć do klientów poprzez różne narzędzia marketingowe, poznać ich potrzeby, odpowiedzieć na nie i zwiększyć zyski firmy. Znanych jest wiele strategii, każda firma może wykorzystywać inną. Spośród strategii marketingowych wyróżniamy np. poniższe.

• Strategia nakierowana na pośredników – polega na budowaniu relacji z dystrybutorami. W oparciu o tę strategię marketingową możliwe jest traktowanie handlowca jako pośrednika z nabywcą. Do jego zadań należy zapewnienie sprawnego przepływu działań marketingowych. Dystrybutora można także traktować jako klienta ostatecznego i starać się odpowiedzieć na jego potrzeby.
• Strategia penetracji rynku – strategia ta dąży do wzmacniania komunikacji marketingowej, zwiększenia lojalności klientów, pozyskania klientów od konkurencji. W ten sposób firma przejmuje część rynku. Fundamentem tej strategii są dotychczasowe produkty firmy i aktualni klienci. W strategii można budować programy lojalnościowe w celu utrzymania dotychczasowych klientów.
• Strategia dywersyfikacji – ta strategia marketingowa dotyczy wprowadzenia nowych produktów na nowe rynki. W tego typu strategii trzeba długo czekać na zwrot inwestycji, ponieważ wprowadzając coś nowego, nigdy nie mamy pewności, że się to przyjmie. Na taką strategie mogą sobie pozwolić duże firmy, posiadające fundusze, które mogą zainwestować w ryzykowne działania.
• Strategia stymulacji rynku – strategia polega na pobudzeniu popytu na produkty lub usługi firmy na rynku. Firma stara się zwiększyć zaangażowanie klientów lub znaleźć nowych. Jej przedmiotem jest skupienie wysiłków na zwiększeniu świadomości marki i pobudzeniu sprzedaży. Można to osiągnąć poprzez promocję, reklamę, wsparcie z zakresu public relations, czy programy poleceń.
• Strategia rozwoju rynku – firma dąży do sprzedaży obecnych produktów na nowych rynkach. Przykładowo przedsiębiorstwo sprzedające produkty tylko w Polsce, może poszerzyć swoją ofertę o rynki zagraniczne, np. oferując je w Niemczech i Francji, a następnie trafiać na kolejne rynki. Warto pamiętać o dostosowaniu produktów lub usług do potrzeb danego rynku, ponieważ w każdym kraju klienci mogą mieć nieco inne preferencje.

Jak wybrać strategię firmy?

Niezależnie od wyboru strategii każda z nich niesie jakieś ryzyko. Nigdy nie mamy pewności czy dana strategia zadziała, choć wcześniej możemy posłużyć się pewnymi testami. Boimy się jednak inwestować w strategię, ponieważ to zawsze niesie jakieś obciążenia finansowe, a na odnotowanie korzyści z wyboru strategii trzeba jednak trochę poczekać. Nie każda strategia pasuje do każdego przedsiębiorstwa. Ważnymi czynnikami podczas wyboru są branża firmy, rodzaj konkurencji, wybrana grupa docelowa. Przed wyborem strategii warto więc przeprowadzić analizę rynku i konkurencji.

Nie bez znaczenia jest także kultura organizacyjna firmy. Nie każdą strategię da się wdrożyć w struktury każdego przedsiębiorstwa. Zatem przed wyborem strategii warto odpowiedzieć sobie na pytania:

• Jakie są cele firmy?
• Jaka jest wielkość rynku, preferencje klientów i trendy?
• Jakie są mocne i słabe strony mojej firmy, a jakie konkurencji?

We wdrażaniu planu strategicznego ważna jest elastyczność. Trzeba stale mierzyć wyniki strategii i w razie potrzeb zmieniać jej elementy.

Czy warto szukać własnej strategii?

Brak strategii w firmie niestety rodzi chaos. Może się wydawać, że prowadzenie firmy to prosta sprawa. Wystarczy mieć na nią pomysł, znaleźć kontrahentów, zatrudnić ludzi i na bieżąco dopełniać formalność. Jednak prowadzenie firmy to w rzeczywistości skomplikowany proces a wybór odpowiedniej strategii może nie tylko sprawić, że firma będzie lepiej prosperować, ale także zwiększać jej zyski i wzmocnić pozycję na rynku. Dzięki strategii biznesowej firma ma jasno wyznaczony kierunek i cele, do których dąży. Dzięki temu wszystkie zadania są przemyślane, a decyzje nie są podejmowane w sposób losowy.