Szkolenia BHP to podstawa w zapewnieniu bezpiecznego miejsca pracy. Obowiązkiem pracodawcy jest organizacja szkoleń wstępnych i cyklicznych. Dowiedz się, jaka jest częstotliwość szkoleń i kto może je prowadzić.
To pracodawca jest odpowiedzialny za zapewnienie prawidłowych warunków pracy. Dotyczy to nie tylko niezbędnych do wykonywania swoich obowiązków narzędzi, czy odpoczynku, lecz przede wszystkim bezpieczeństwa. Oprócz dostosowania samego zakładu i stanowisk pracy wiedzę należy przekazać również pracownikom. Z tego względu organizowane są szkolenia BHP. Praca w odmiennych środowiskach generuje niebezpieczeństwa o różnej skali nasilenia. Z tego powodu szkolenia bezpieczeństwa i higieny pracy są dostosowane do rodzajów obowiązków. W zakładzie pracy gdzie znajdują się szkodliwe warunki pracy, czy ciężkie maszyny, zagrożeń jest więcej, ale to nie oznacza, że w przestrzeni biurowej nie ma ich wcale. Dlatego częstotliwość szkoleń BHP jest dostosowana do zawodów.
Spis treści
Szkolenia BHP – co to?
Szkolenia BHP to kursy dotyczące wiedzy w zakresie BHP, czyli wiedzy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy związanymi z pracą na danym stanowisku. Szkolenia BHP możemy podzielić na:
- szkolenie wstępne BHP – w tym instruktaż stanowiskowy i instruktaż ogólny
- szkolenie okresowe
Mimo że szkolenia BHP kojarzą się z pracownikami na stanowiskach robotniczych, czyli taki, gdzie zakres obowiązków opiera się czesto na obsłudze niebezpiecznych maszyn, to jednak szkoleniom tym podlegają nie tylko osoby na stanowiskach robotniczych, ale również dotyczą pracowników administracyjno biurowych. Dzieje się tak, gdy rodzaj przeważającej działalności pracodawcy w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej znajduje się w grupie działalności o kategorii ryzyka wyższej niż trzecia w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych na danym stanowisku.
Dzięki szkoleniom BHP pracownicy zatrudnieni na etat oraz osoby kierujące pracownikami nabywają umiejętności wykonywania swoich codziennych obowiązków w sposób bezpieczny nie tylko dla siebie, ale też dla innych.
Szkolenia BHP dla pracowników – kto im podlega?
Pracownik, który nie ma wiedzy na temat zasad BHP, czyli Zasad Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, nie może zostać dopuszczony do pracy. Szkolenia BHP należy powtarzać również w czasie już trwającego stosunku pracy. Wiedza musi być aktualizowana, gdyż zmieniają się przepisy, a i pracownik, który przez lata od ostatniego szkolenia nie znalazł się w sytuacji zagrożenia, może nie pamiętać o tym, jak się w jego obliczu zachować. W teorii wszyscy zatrudnieni podlegają szkoleniom BHP. Niezależnie od tego, gdzie pracują i co należy do ich obowiązków. W przypadku najbardziej zagrożonych środowisk, szkolenie BHP na umowie zlecenie również powinno mieć miejsce. Szkolenia BHP dotyczą również praktykantów (np. studenta odbywającego praktykę studencką) i pracowników zatrudnionych w celu przyuczenia do zawodu. Grupy, w których między innymi przeprowadza się szkolenie BHP to:
- pracownicy inżynieryjno-techniczni
- kosmetyczki i fryzjerzy
- pracownicy produkcji
- organizatorzy produkcji
- konstruktorzy maszyn
- pracownicy administracyjno-biurowi zatrudnieni na etat
- mechanicy i elektrycy
A także wiele innych grup zawodowych.
Szkolenia z zakresu BHP przekazują aktualną wiedzę w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Wymóg ten okreslony jest w zxapisach Kodeksu pracy art. 234:
4 . §1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.
Szkolenia BHP: częstotliwość
Szkolenie BHP niezależnie od jego rodzaju powinno się odbyć w godzinach pracy i to pracodawca musi pokryć jego koszty. Po zakończonym szkoleniu pracownik powinien potwierdzić na piśmie zapoznanie się z jego treścią.
*Jeśli stanowisko administracyjno-biurowe nie przekracza 3 grupy ryzyka zawodowego, to nie jest wymagane i nie występuje jego minimalny czas.
Szkolenia BHP – rodzaje
Możemy wyróżnić dwa rodzaje szkoleń BHP – szkolenie wstępne BHP i szkolenie okresowe BHP.
Szkolenie BHP – szkolenie wstępne.
To szkolenie BHP przyjmuje formę instruktażu opracowanego w zgodzie z programami określonych grup stanowiskowych. Szkolenie wstępne BHP ma miejsce jeszcze przed podjęciem pracy przez pracownika. Składa się z takich modułów w zakresie BHP, jak:
- Instruktaż ogólny
Pierwszy moduł wprowadza pracownika w zagadnienia związane z podstawami bezpieczeństwa w pracy to instruktaż ogólny. Wyjaśnia przepisy zawarte w Kodeksie pracy, układach zbiorowych, regulaminie zakładu pracy i zasadami udzielania pierwszej pomocy . Niekiedy w pobliżu zagrożenie znajdują się wyłącznie pracownicy i to oni są zobligowani do udzielenia pierwszej pomocy będąć w czasie pracy. Dlatego przekazywana jest im także wiedza na temat nagłych postępowań oraz ogólnych założeń higieny pracy obowiązującymi w firmie. Wstępne szkolenie BHP w rozumieniu instruktażu ogólnego to zapoznanie nowego pracownika zatrudnionego na umowę o pracę lub umowę zlecenie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi na terenie całego zakładu u danego pracodawcy. Szkolenie dotyczy także osób kierujących pracownikami.
- Instruktaż stanowiskowy.
W tej części pracownicy zapoznają się z ryzykiem zawodowym, które występuje wyłącznie w na ich stanowisku pracy. Przedstawiane są im wszelkie czynniki, jakie mogą zagrażać ich zdrowiu, czy życiu. Jest to istotne w przypadku gdy do obowiązków pracownika należy obsługa niebezpiecznej maszyny. Przykład może stanowić krosno na stanowisku tkacza. Pracownik, poprzez instruktaż stanowiskowy, uczy się metod bezpiecznej pracy i ochrony własnego zdrowia i życia wobec zagrożeń powodowanych jej czynnikami. Po odbyciu szkolenia pracodawca powinien wypełnić „kartę szkolenia wstępnego, szkolenia bhp w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy”.
Szkolenie BHP – szkolenie okresowe.
Szkolenie okresowe BHP to aktualizacja już poznanej wiedzy w zakresie szkolenia BHP i jej ugruntowanie. Szkolenia okresowe pozwalają również zapoznać się z nowymi rozwiązaniami w kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. Szkolenie okresowe BHP odbywa się cyklicznie, a jego częstotliwość jest uzależniona od rodzaju grupy zawodowej. Pracownicy oraz osoby kierujące pracownikami muszą po szkoleniu okresowym przystąpić do egzaminu sprawdzającego poziom przyswojenia wiedzy. Gdy uda im się zdać egzamin otrzymują od organizatora szkolenia BHP zaświadczenie.
Informacje na temat odbycia szkolenia okresowego z bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się w aktach pracowniczych. Wzór karty szkolenia wstępnego można znaleźć w załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Z okresowego szkolenia BHP może być zwolniony tylko pracownik, który w okresie 6 lub 12 miesięcy odbył je u innego pracodawcy i posiada aktualne zaświadczenie.
Co ciekawe można odbyć szkolenie okresowe BHP online. Taka forma szkolenia okresowego zyskuje coraz większoą popularność. Aktualizacja wiedzy dotyczącej bezpiecznych i higienicznych warunków pracy na danym stanowisku to w formie online, to wygodna alternatywa dla tradycyjnych szkoleń. Wiele firm zewnętrznych ma w swojej ofercie szkolenie okresowe BHP online, co dla wielu pracodawców jest znacznym ułatwieniem.
Szkolenia BHP a COVID
W okresie pandemii szkolenia wstępne mogą być realizowane online (szkolenie okresowe BHP online). Wyjątek stanowi tylko instruktaż stanowiskowy na stanowisku:
- robotniczym,
- na którym pracownik narażony jest na działanie czynników niebezpiecznych,
- związanego z odbywaniem praktyki zawodowej lub praktyki studenckiej.
Jeśli szkolenia z bezpieczeństwa i higieny pracy powinny się odbyć w czasie epidemii lub w ciągu 30 dni od jej odwołania to termin zostaje wydłużony do 60 dni liczonych od dnia, w którym nastąpiło odwołanie.
Formy szkoleń BHP
- Instruktaż
Instruktaż trwa minimum 2 godziny lekcyjne. Polega na aktualizacji i uzupełnianiu wiedzy już uzyskanej. Uczy zachowania się w pracy w zgodzie z obowiązującymi przepisami.
- Kurs
Kurs jest znacznie dłuższy od instruktażu i trwa aż 15 godzin lekcyjnych. Składa się zarówno z zajęć teoretycznych, jak i praktycznych.
- Samokształcenie kierowane
W przypadku tej formy organizator szkolenia dostarcza pracownikom materiały online i jednocześnie zapewnia konsultacje w zakresie tematyki szkolenia.
- Seminarium
Seminarium trwa minimum 5 godzin lekcyjnych umożliwiających uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie BHP.
Kto może prowadzić szkolenia BHP?
Program szkolenia jest możliwy do zrealizowania tylko przez osoby, które mają wiedzę, doświadczenie i odpowiedni warsztat dydaktyczny. Szkolenie okresowe BHP może zostać przeprowadzone przez pracodawcę lub zewnętrznego organizatora na zlecenie pracodawcy. To może być:
- placówka kształcenia ustawicznego i centrum kształcenia zawodowego,
- szkoła ponadpodstawowa,
- podmiot z systemu szkolnictwa wyższego i nauki,
- stowarzyszenie działające w obszarze bezpieczeństwa i higieny pracy,
- przedsiębiorca prowadzący działalność szkoleniową BHP.
Instruktaż może przeprowadzić pracownik służby BHP, osoba wyznaczona do wykonywania zadań służby, czy sam pracodawca jeśli posiada wszystkie z wymaganych kwalifikacji. Jeśli w firmie znajduje się pracownik, który ma odpowiednią wiedzę i kwalifikacje do przeprowadzania szkoleń BHP to również może zostać powołany do tej roli. Przeprowadzenie instruktażu stanowiskowego mogą wykonać zatrudnieni w roli osób kierujących pracownikami lub pracodawca. Oczywiście musi mieć do tego kwalifikacje i przeszkolenie w kwestii prowadzenia instruktażu.
Kiedy powinny odbywać się szkolenia okresowe dla pracowników administracyjno-biurowych?
Do końca 2018 roku pracownicy biurowi musieli odbyć szkolenie okresowe raz na 6 lat. W kolejnym roku nadeszły zmiany niektórych ustaw w celu wprowadzenia uproszczeń dla przedsiębiorców w prawie podatkowym i gospodarczym. Na mocy zmian z obowiązku okresowych szkoleń BHP zostali zwolnieni pracownicy administracyjno-biurowi wykonujący swoją pracę u pracodawcy o maksymalnie trzeciej kategorii ryzyka. Uznano, że w grupach, gdzie czynniki szkodliwe są stosunkowo niskie, nie są konieczne częste szkolenia.
Prawo objęło takie grupy jak:
- produkcja: odzieży i skór, komputerów, wyrobów optycznych,
- poligrafia i reprodukcja zapisanych nośników informacji,
- handel detaliczny (oprócz sprzedaży samochodów),
- transport lotniczy,
- informacja i komunikacja, edukacja,
- działalność: detektywistyczna, ochroniarska, kulturalna, rekreacyjna, rozrywkowa, naukowa, techniczna, finansowa, ubezpieczeniowa, związana z rynkiem nieruchomości, gastronomiczna i administracyjno-biurowa.
Jeśli pracodawca działa w którymś z wyżej wymienionych obszarów, ale na danym stanowisku normy ryzyka przekroczą trzecią kategorię, wówczas musi w ciągu 6 miesięcy przeprowadzić szkolenie okresowe.
Czy pracodawca zawsze ma obowiązek utworzenia służby BHP?
Służba BHP zajmuje się doradztwem i kontrolą zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie. To, czy pracodawca musi ją utworzyć, jest uzależnione od liczby pracowników zatrudnionych w zakładzie. W przypadku więcej niż 100 podwładnych pracodawca musi taką służbę powołać. Jeśli nie przekroczy tej liczby zatrudnionych, to zadania służby może powierzyć jednemu z pracowników. Także sam pracodawca może zastąpić służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, ale tylko w przypadku gdy uzyska w tym kierunku uprawnienia, przejdzie szkolenie z zakresu bezpieczeństwa i przede wszystkim zatrudnia maksymalnie 10 pracowników. W przypadku maksymalnie 3 kategorii ryzyka – do 50 osób.
Jak długo jest ważne szkolenie wstępne BHP?
Wstępne szkolenie z zakresu BHP ma stosunkowo krótką ważność. W przypadku pracowników jest aktualne maksymalnie do 12 miesięcy. Natomiast osoby wykonujące zadania kierownicze muszą szybciej zaktualizować swoją wiedzę. W przypadku kierowników szkolenie wstępne traci ważność po 6 miesiącach.
Kto nie musi odbyć szkolenia BHP?
Istnieją pewne odstępstwa od obowiązku organizacji szkolenia. Pracodawca nie musi szkolić pracownika, jeśli:
- pracownik przechodzi na kolejną umowę dotyczącą tego samego stanowiska pracy o takim samym stopniu ryzyka i obowiązkach (podpisanie z pracodawcą kolejnej umowy o pracę na tym samym stanowisku u danego pracodawcy bezpośrednio przed podpisaniem kolejnej umowy),
- nowo zatrudniony pracownik okaże zaświadczenie o wykonaniu szkolenia okresowego o wymaganym zakresie w danym czasie,
- jeśli pracownik w tym okresie wziął udział w szkoleniu dla innych grup stanowiskowych, ale jego program objął również zagadnienia wymagane na nowym stanowisku pracy.
Szkolenia BHP: podsumowanie
Szkolenia mogą się wydawać niekiedy wręcz nudnym obowiązkiem. Pracownicy na początku każdej pracy poznają część już znanych zagadnień, a następnie w czasie szkoleń okresowych znów mają z nimi kontakt. Szkolenia są jednak niezbędne do zachowania bezpieczeństwa w środowisku pracy. Pomagają zaznajomić się z czynnikami ryzyka, z zagrożeniami zdrowia, a nawet życia.
Przekazują również wiedzę na temat przepisów BHP, a to z kolei daje im możliwość kontroli i stosowania ewentualnych roszczeń w razie zaniedbań ze strony pracodawcy. Szkolenia sprawiają, że pracownicy wiedzą jak w sposób bezpieczny zarówno dla siebie, jak i współpracowników podchodzić do swoich obowiązków pracowniczych. Ponadto uczą się pomocy osobom, które ulegną wypadkowi, a to wiedza bardzo cenna, która może uratować życie.
