Niezgłoszenie darowizny w terminie pociąga za sobą konsekwencje prawne. Problemy finansowe często prowadzą do wsparcia ze strony rodziny. Oczywiście nie ma w tym nic złego, jednak nie każdy w takiej sytuacji pamięta o obowiązku zgłoszenia. Niezgłoszenie darowizny może doprowadzić do konieczności zapłaty kary podatkowej. Czy niezgłoszona darowizna od rodziców, może być źródłem kłopotów?
O darowiźnie mówimy, gdy zawierana jest umowa, w której jedna strona zwana darczyńcą zobowiązuję się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego, kosztem swojego majątku. Kwestie darowizny reguluje art. 888 Kodeksu cywilnego. Nie ważne, w jakim celu zamierza to zrobić, nie ma to wpływu na obowiązek podatkowy. Wpływ ma natomiast relacja, jaka zachodzi między darczyńcą a obdarowanym.
Niezgłoszenie darowizny to częste źródło kłopotów, wynikające z niewiedzy podatników. Zwrócenie się o pomoc w trudnej sytuacji życiowej, to dla nas naturalna kolej rzeczy, której nie łączymy z koniecznością odprowadzenia podatku od darowizny. Okazuje się, że w niektórych przypadkach zbyt luźne podejście do “rodzinnej pożyczki” może wiązać się z karą za niezgłoszenie darowizny. Kiedy do tego dojdzie? O czym warto pamiętać?
Niezgłoszenie darowizny od rodziców – grupy podatkowe
Otrzymanie darowizny wiąże się z koniecznością jej zgłoszenia i uiszczenia podatku. Jednak podatek nie zawsze trzeba płacić. Kluczowe znaczenie dla kwestii podatkowej w przypadku udzielenia darowizny ma przynależność do określonej grupy podatkowej. Wyróżniamy trzy.
- Pierwsza grupa podatkowa – kwota wolna od podatku dla tej grupy wynosi 36 120 zł. Do tej grupy zalicza się najbliższa rodzina: małżonek, małżonka, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, zięć, synowa, teściowie. W ramach I grupy podatkowej wyróżnia się grupę 0, która jest zwolniona z opodatkowania darowizny (małżonek/ka, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, pasierb, ojczym czy macocha). Jednak jeśli darowizna przekroczyła kwoty limitu, to fakt otrzymania darowizny podlega zgłoszeniu.
- Druga grupa podatkowa – dalsza rodzina, dla której darowizny są nieopodatkowane do kwoty 27 090 zł. Do grupy należą m.in. zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa małżonków i rodzeństwo małżonków.
- Trzecia grupa podatkowa – obejmuje wszystkie pozostałe osoby. Kwota wolna od podatku w tym przypadku jest znacznie niższa i wynosi 5733 zł.
Limity wartości darowizn dotyczą przekazanych przez jedną osobę w ciągu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło nabycie ostatniej darowizny. Obowiązek zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego ma miejsce, gdy wysokość darowizny przekracza wysokość kwoty wolnej od opodatkowania. Obowiązek darowizny powstaje z chwilą złożenia oświadczenia w formie aktu notarialnego lub w momencie przekazania darowizny obdarowanemu, jeśli umowa darowizny nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Jeśli jednak zawarcie umowy następuje u notariusza, wówczas to bezpośrednio u niego płaci się należny podatek, bądź dokonuje on zwolnienia.
Niezgłoszenie darowizny w terminie – kiedy należy zgłosić darowiznę?
Dość powszechnie wiadomo, że pożyczka lub darowizna od np. rodziców nie wiąże się z koniecznością zapłaty podatku. Tzw. podatkowa “grupa 0” faktycznie nie rodzi takich zobowiązań, jednak przekroczenie kwoty 9637 złotych wymusza na nas obowiązek zgłoszenia się z tym do właściwego urzędu skarbowego w terminie do 6 miesięcy od dokonania wpłaty.
Pożyczka od rodziny z „grupy 0” będzie zwolniona z podatku, jednak jeśli wyniesie powyżej 9637 złotych w ciągu 5 lat – trzeba ją zgłosić.
W przypadku niezgłoszenia darowizny w terminie może dojść do sytuacji, w której podarowana kwota zostanie opodatkowana na zasadach ogólnych. Oczywiście “rodzinna pożyczka” nie oznacza automatycznej kontroli urzędu skarbowego, jednak nadmierne wydatki obdarowanego – mogą zwrócić uwagę kontrolerów.
Do zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego w przypadku grupy I służy druk SD-Z2. Do udokumentowania darowizny wykorzystuje się np. wydruk z konta, przekaz pocztowy. Jeśli darowizna miała formę niepieniężną to warto wykorzystać np. umowę darowizny.
Konsekwencje niezgłoszenia darowizny
Podatnicy podlegają większej kontroli od 1 lipca 2022 r. Od tego czasu urząd skarbowy ma prawo do wglądu w prywatne konta bankowe obywateli.
Informacje na temat rachunków bankowych przekazywane są organowi przez banki. Są to m.in. dane dotyczące stanu na koncie, czy też obrotu. Jeśli istnieje podejrzenie popełnienia czynu zabronionego, wówczas US może wystąpić do banku z prośbą o informacje pomocne w ustaleniu tego faktu już po wszczęciu postępowania przygotowawczego o popełnienie przestępstwa. W ten sposób urząd może wykryć niezgłoszone darowizny.
Urząd może wezwać do zgłoszenia wyjaśnień także w sytuacji, gdy ktoś dokonuje drogiego zakupu, np. nieruchomości. Konsekwencje grożą, jeśli od momentu otrzymania darowizny upłynęło 6 miesięcy.
Jakie kary za niezgłoszenie darowizny w terminie?
Niezgłoszona darowizna może przejść bez echa lub będzie oznaczała konieczność obłożenia pożyczki opodatkowaniem ogólnym. Niezgłoszona darowizna może rodzić podejrzenia fiskusa, który ma prawo wdrożyć czynności sprawdzające. Jeżeli obdarowany nie zgłosił darowizny przekraczającej kwotę wolną od podatku, urząd może potraktować to jako oszustwo podatkowe. Jaki podatek trzeba będzie zapłacić? W zależności od wysokości darowizny i powiązania członka rodziny z obdarowanym (grupa podatkowa 1-3) urząd może opodatkować dotację stawką od 3 do 20% podstawy.
Szukasz Pracy? Praca w Radomiu czeka, aż ją odkryjesz!
Finalna kara uzależniona jest od stopnia spokrewnienia osoby obdarowanej i obdarowującej i wysokości należnego podatku.
Niezgłoszenie darowizny a czynny żal
Należy pamiętać, że niezgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego grozi utratą prawa do skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku. Wówczas podatnik musi złożyć deklarację SD-3 i zapłacić podatek na zasadach ogólnych. Zgłoszenie czynnego żalu w tym przypadku nie przywróci możliwości skorzystania ze zwolnienia.
W przypadku darowizny nie istnieje możliwości zastosowania art. 162 Ordynacji podatkowej i przywrócenia terminu płatności. W tej sprawie w ciągu 7 dni od ustalenia przyczyny uchybienia czynność należałoby wówczas złożyć stosowny wniosek. Jednak przepis ten ma zastosowanie do czynności procesowych.
Niezgłoszenie darowizny – przedawnienie
Niezgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego może wiązać się z karnym opodatkowaniem w wysokości 20% podstawy. Jeżeli obdarowany zaczął wydawać znacznie więcej pieniędzy – fiskus prawdopodobnie zainteresuje się źródłami finansowania owej “rozrzutności”. Warto wiedzieć, że istnieje coś takiego, jak przedawnienie od niezgłoszonej darowizny.
Jeżeli obdarowany nie zgłosił zobowiązania podatkowego od darowizny, to czas przedawnienia teoretycznie wynosi 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. W praktyce urzędy powołują się na art. 6 ust. 4 ustawy spadkowej, uznając, że obowiązek podatkowy powstaje wtedy, gdy zaczynają sprawdzać obdarowanego – a ten powoła się na niezgłoszoną darowiznę (bez względu na termin). Można zatem uznać, że teoretyczny czas przedawnienia wcale nie chroni od kary za niezgłoszenie darowizny.
