Umowa na czas nieokreślony – zasady. Jakie limity obowiązują?

Umowa na czas nieokreślony daje pewność i poczucie stabilizacji. Nazywa się ją zatrudnieniem na stałe, ponieważ nie ma ona z góry wyznaczonego terminu zakończenia współpracy. Kiedy umowa na czas nieokreślony zostaje zawarta? Jakie warunki trzeba spełnić? Sprawdź!

Umowa na czas nieokreślony jest najchętniej zawieraną umową przez pracowników i zarazem najrzadziej stosowaną przez pracodawców. Dlaczego? Ponieważ to właśnie umowa na czas określony jest dla pracodawców bardziej elastyczna i daje im większe korzyści. Szczególnie w przypadku, gdy po jakimś czasie pracownik nie spełnia już pewnych oczekiwań. Czas nieokreślony gwarantuje jednak stabilne zatrudnienie, najpełniejszą ochronę dla pracownika, a także najdłuższy okres wypowiedzenia w przypadku zakończenia współpracy z daną firmą. Taka umowa nazywana jest zatrudnieniem na stałe lub umową bezterminową. Sprawdź więc kiedy umowa na czas nieokreślony zostaje zawarta. Jak to jest w przypadku umowy o pracę i zlecenie?

Czym jest umowa na czas nieokreślony?

Umowa na czas nieokreślony to rodzaj umowy o pracę, która – jak sama nazwa wskazuje – nie jest ograniczona czasowo. Oznacza to, że jej rozwiązanie nie jest związane z upływem określonego terminu. Umowa taka daje pracownikowi największe poczucie stabilności i bezpieczeństwa zatrudnienia, ponieważ nie musi martwić się o konieczność odnawiania kontraktu. Pracownik zyskuje również pełne prawa wynikające z Kodeksu pracy, w tym ochronę przed nieuzasadnionym zwolnieniem.

Pracodawcy często unikają zawierania umów na czas nieokreślony na rzecz bardziej elastycznych umów terminowych. Dzieje się tak, ponieważ umowy na czas określony są łatwiejsze do rozwiązania, a także umożliwiają bardziej elastyczne dostosowanie zatrudnienia do bieżących potrzeb firmy.

Jakie korzyści daje umowa na czas nieokreślony?

Z perspektywy pracownika umowa ta jest szczególnie atrakcyjna z kilku powodów:

• Stabilność zatrudnienia – brak konieczności negocjowania kolejnych umów.
• Pełna ochrona prawna – pracownik ma dostęp do wszystkich przywilejów wynikających z Kodeksu pracy.
• Trudniejszy proces zwolnienia – pracodawca musi uzasadnić decyzję o wypowiedzeniu i przestrzegać określonych procedur.

Dla pracodawcy korzyści są mniej oczywiste, ale również istotne. Długoterminowe zatrudnienie może przyczynić się do zwiększenia lojalności pracowników oraz ograniczenia kosztów związanych z rekrutacją i wdrożeniem nowych osób.

Kiedy umowa na czas nieokreślony zostaje zawarta?

Przepisy nie określają minimalnego czasu, po którym pracownik może otrzymać umowę na czas nieokreślony. W praktyce, taka umowa może być zawarta od razu w momencie zatrudnienia nowego pracownika. Decyzja w tej sprawie zależy wyłącznie od woli pracodawcy.

Jednak wielu pracodawców preferuje początkowo podpisanie umowy na okres próbny, a następnie jednej lub kilku umów na czas określony. Taki model pozwala im sprawdzić kompetencje pracownika i upewnić się, że jest on odpowiednią osobą na dane stanowisko.

W 2023 wprowadzono wiele zmian, także w zakresie umów na mocy nowelizacji Kodeksu pracy. W przypadku umów na okres próbny znaczenie ma czas zatrudnienia pracownika. Wcześniej możliwe było zatrudnienie na próbę trzech miesięcy. Obecnie umowę taką można wydłużyć np. o czas urlopu, czy innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika. Z kolei umowę na czas określony można zawrzeć maksymalnie na czas 33 miesięcy (maksymalnie 3 umowy).

Limity umów na czas określony – jak wpływają na umowy bezterminowe?

Zgodnie z art. 25¹ Kodeksu pracy, ustawodawca wprowadził ograniczenia dotyczące liczby i długości trwania umów na czas określony. Pracodawca może podpisać z jednym pracownikiem maksymalnie:

• trzy umowy na czas określony,
• przy czym łączny okres ich trwania nie może przekraczać 33 miesięcy.

Jeśli którykolwiek z tych limitów zostanie przekroczony, czwarta umowa lub dalsze zatrudnienie automatycznie zmieniają charakter współpracy na umowę na czas nieokreślony. Co istotne, zmiana ta następuje z mocy prawa, a więc nie wymaga od pracownika ani pracodawcy podejmowania dodatkowych działań.

Umowa na czas nieokreślony: kiedy nie obowiązuje? Wyjątki od limitów

Niektóre sytuacje pozwalają na ominięcie limitów ilościowych i czasowych dotyczących umów terminowych. Dotyczy to przypadków, w których umowy są zawierane:

• w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności,
• dla wykonywania pracy o charakterze dorywczym lub sezonowym,
• na czas określony związany z kadencją,
• z powodu obiektywnych przyczyn leżących po stronie pracodawcy.

W każdym z tych przypadków, aby skorzystać z odstępstwa, pracodawca musi wykazać, że zatrudnienie na czas określony było rzeczywiście uzasadnione i konieczne w danych okolicznościach.

Umowa zlecenie na czas nieokreślony: czy taka istnieje?

Zarówno umowę o pracę, jak i umowę zlecenie można zawrzeć na czas nieokreślony. Natomiast w przypadku umowy cywilnoprawnej nie ma terminu wypowiedzenia. W związku z tym można rozwiązać ją w wybranym przez siebie momencie i z trybem natychmiastowym. Zleceniobiorca nie ma również takich samych praw jak osoba zatrudniona na etacie (umowie o pracę). Dlaczego? Ponieważ umowa zlecenie podlega tylko i wyłącznie przepisom prawa z Kodeksu cywilnego.

Oznacza to, że umowa na czas nieokreślony zawarta na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego nie gwarantuje zleceniobiorcy między innymi płatnych dni urlopowych, chorobowego, czy przywilejów urlopowych dla rodziców, takich jak urlop macierzyński, czy dodatkowe dni opieki nad dzieckiem. Nie upoważnia także do pobierania świadczenia rehabilitacyjnego i wielu innych dodatkowych praw, jakie mają osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Jednak często umowa zlecenie wiąże się z wyższym wynagrodzeniem i możliwością elastycznej pracy, ponieważ nie może ona określać ani miejsca ani czasu wykonywania zlecenia.

Umowa na czas nieokreślony a okres próbny

Umowa na okres próbny nie jest wliczana do limitów ilościowych i czasowych, które obowiązują dla umów na czas określony. Pracodawca może zawrzeć taką umowę na maksymalnie 3 miesiące, co pozwala mu ocenić umiejętności pracownika i jego dopasowanie do stanowiska. Po okresie próbnym zwykle następuje podpisanie umowy na czas określony lub – w przypadku szczególnego zaufania – na czas nieokreślony.

Jakie obowiązki ma pracodawca przy umowie na czas nieokreślony?

W przypadku zatrudnienia na czas nieokreślony, pracodawca jest zobowiązany do przestrzegania wszystkich przepisów wynikających z Kodeksu pracy. Obejmuje to m.in.:

• zapewnienie ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych,
• przestrzeganie zasad dotyczących urlopów,
• ochronę kobiet w ciąży i pracowników znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

Co istotne, pracodawca nie może zwolnić pracownika zatrudnionego na czas nieokreślony bez uzasadnienia. Wypowiedzenie takiej umowy wymaga wskazania przyczyny oraz przestrzegania okresu wypowiedzenia, który zależy od stażu pracy danej osoby.

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony

Zawarcie umowy o pracę na czas nieokreślony lub czas określony nie oznacza niemożności jej zakończenia. W treści umowy o pracę znajdziemy nie tylko miejsce wykonywania pracy, wynagrodzenie i inne składniki składające się na jej charakter, ale także obowiązujący okres wypowiedzenia takiej umowy o pracę. Zatrudnienie na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w przypadku chęci zakończenia współpracy wiąże się zawsze z wypowiedzeniem takiej umowy przez jedną ze stron. Okres wypowiedzenia to czas określony w Kodeksie pracy, w którym pracownik musi przepracować dodatkowy miesiąc lub inny czas. Jest to okres, w którym, albo pracodawca może poszukać nowego pracownika i go wyszkolić, albo pracownik może poszukać nowego zatrudnienia bez utraty płynności finansowej.

Możemy wyróżnić kilka rodzajów wypowiedzenia umowy o pracę:

• rozwiązanie umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia,
• rozwiązanie umowy o pracę bez zachowania okresu wypowiedzenia za porozumieniem stron,
• rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym.

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony z zachowaniem okresu wypowiedzenia

Umowa o pracę może zostać wypowiedziana przez każdą ze stron, jeśli zaistnieją ku temu ważne powody. Przyczyny wypowiedzenia mogą być naprawdę różne. Zazwyczaj jest to redukcja etatów lub chęć zmiany pracy. Na taką okoliczność został przewidziany okres wypowiedzenia, który daje pracodawcy możliwość znalezienia nowego pracownika, a pracownikowi szansę na zachowanie ciągłości zatrudnienia. Zdarza się, że na okres wypowiedzenia pracownik w porozumieniu z pracodawcą korzysta z usprawiedliwionej nieobecności, czyli wykorzystuje zaległy urlop. Takie rozwiązanie umowy daje obydwu stronom poczucie bezpieczeństwa na wypadek nieprzewidzianych sytuacji.

Umowa na czas nieokreślony: okres wypowiedzenia

Okres wypowiedzenia zależy od stażu pracy u danego pracodawcy i wynosi:

• 2 tygodnie przy zatrudnieniu krótszym niż 6 miesięcy,
• 1 miesiąc przy stażu wynoszącym co najmniej 6 miesięcy,
• 3 miesiące, jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.

W przypadku zwolnienia w trybie natychmiastowym pracodawca musi mieć solidne podstawy, które są szczegółowo określone w przepisach prawa.

Czy można uniknąć umowy na czas nieokreślony?

Pracodawcy, chcąc uniknąć zatrudnienia pracownika na czas nieokreślony, mogą próbować różnych rozwiązań. Jednak przepisy skutecznie ograniczają takie praktyki. Na przykład:

• Aneksowanie umowy na czas określony – jest traktowane jako zawarcie nowej umowy i liczy się do limitów.
• Zatrudnianie na podstawie umów cywilnoprawnych – jeśli sposób wykonywania pracy nie różni się od stosunku pracy, umowa zlecenie lub o dzieło może zostać uznana za umowę o pracę na czas nieokreślony.

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony bez zachowania okresu wypowiedzenia

Jeśli chcesz rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym, może nie być to takie łatwe. Musi dojść do dużych nadużyć ze strony pracodawcy względem pracownika. Znacznie częściej możemy zaobserwować wypowiedzenie bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika. W tym wypadku muszą jednak zaistnieć konkretne przesłanki, takie jak ciężkie naruszenie przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Wtedy niezależnie od rodzaju umowy o pracę (na czas określony, okres próbny lub czas nieokreślony) pracodawca może zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym. Ma on jednak obowiązek wskazania przyczyn i musi jednak poinformować pracownika, z jakich powodów podjął taką decyzję. Jeśli pracownik nie zgadza się z takim zakończeniem pracy, może wnieść sprawę do sądu pracy.

Zdarza się, że na wypowiedzenie bez okresu wypowiedzenia dochodzi na mocy porozumienia stron. Jak to możliwe? Jeśli obie strony dochodzą do tych samych wniosków, że współpraca z różnych przyczyn przestała być owocna.

Umowa na czas nieokreślony to fundament stabilnego zatrudnienia. Dla pracowników oznacza poczucie bezpieczeństwa i dostęp do szerokich praw, a dla pracodawców – konieczność przestrzegania bardziej rygorystycznych zasad. Decydując się na taki rodzaj współpracy, obie strony powinny dobrze zrozumieć swoje prawa i obowiązki, by uniknąć potencjalnych problemów.