Jak kulturalnie odmówić awansu i zachować dobre relacje z szefem?

Odmowa awansu to sytuacja, która może zaskoczyć zarówno pracodawcę, jak i współpracowników awansowanego pracownika. W końcu awans wydaje się najwyższą formą docenienia możliwości zawodowych pracownika. Jednak nie zawsze propozycja przejścia na wyższe stanowisko pracy wywołuje pozytywne odczucia. Chcesz odmówić awansu, ale nie wiesz jak to kulturalnie zrobić? Sprawdź.

Wielu pracowników dąży do awansu ciężką pracą, często zaniedbując swoje życie prywatne. Jest to moment docenienia zasług pracownika i zmiany warunków pracy na lepsze. Awans zwykle wiąże się z wyższym zakresem kompetencji, wyższą pensją oraz zyskaniem tytułu team lidera, menadżera, czy dyrektora. Zwykle z kwestią awansu mamy do czynienia w przypadku stanowisk pracy biurowej. Pracownik fizyczny, dobrze wykonujący swoją pracę może uzyskać wyższe stanowisko, lecz często nie wiąże się to z drastyczną zmianą obowiązków, ponieważ pracodawca dalej potrzebuje jego fachowej ręki w tym samym obszarze działań. W pracy biurowej osoba, która najlepiej wywiązuje się ze swoich obowiązków, zostaje wytypowana do kontrolowania pracy innych. Może także zwiększyć swoją odpowiedzialność, np. o dodatkowe rynki. Co zrobić, jeśli awans zawodowy wcale nie jest marzeniem pracownika, który go otrzymał?

Co awans oznacza w karierze zawodowej pracownika?

Awans kojarzy się głównie pozytywnie. Jest to częsty motyw filmów, w których bohaterzy przedstawiani są jako ludzie sukcesu. Nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ na awans trzeba sobie zasłużyć. Z założenia otrzymują go najbardziej zasłużeni pracownicy. Niekoniecznie ci, którzy wykonują swoje obowiązki najlepiej, lecz ci, którzy mają odpowiednie predyspozycje do pracy na wyższym stanowisku. Oprócz samego zaspokojenia ambicji pracownicy dążą do awansu, ponieważ wiąże się to z uzyskaniem lepszych warunków zatrudnienia i rozwojem kariery zawodowej. Głównym argumentem jest wyższa pensja. Jednak awans często oznacza także więcej obowiązków i w szczególności szerszą odpowiedzialność. Dlatego wyższa pensja nie zawsze jest w stanie zrekompensować stres, jaki niesie zmiana.

Pracownik na nowym stanowisku może także cieszyć się nowym tytułem, np. zamiast specjalisty staje się menedżerem. Awans w pracy oznacza także awans społeczny. Możemy chwalić się przed znajomymi i rodziną nowym stanowiskiem, wyższą pensją i nowymi przedmiotami, które możemy za nią kupić. Pracownik może awansować pionowo, czyli zostać przeniesiony na wyższe stanowisko, lub poziomo, czyli równorzędnie, lecz zyskując na tym ze względu na korzystniejsze warunki. O awansie mówimy także wtedy, gdy pracownik otrzymuje wyższe wynagrodzenie, wówczas jest to awans płacowy.

Czy awans zawsze jest korzystny?

Wbrew pozorom awans nie zawsze stanowi dla pracownika korzyść. Nawet jeśli rzeczywiście wiąże się ze znacznie wyższymi zarobkami, często niesie za sobą duże zmiany, na które pracownik nie jest gotowy, lub zwyczajnie nie wydają mu się atrakcyjne. Powodów, dla których pracownik odmawia awansu, może być wiele. Poniżej wyszczególniono kilka częstych.

• Jeśli pracownik jest przymierzany do kierowniczego stanowiska, to spada na niego odpowiedzialność za pracę i błędy całego działu, czy zespołu.
• Często awans oznacza koniec dotychczasowych obowiązków i zajęcie się formalnościami. Jeśli pracownik lubi swoją pracę, może nie chcieć z niej rezygnować, nawet za wyższe wynagrodzenie.
• Pracownik może obawiać się, że nie poradzi sobie na nowym, bardziej odpowiedzialnym stanowisku.
• Niektórzy pracownicy bardzo cenią sobie stabilizację. Nowe stanowisko oznacza dla nich stres.
• Niektóre awanse wymagają także zmiany stylu życia zawodowego i prywatnego, np. przeprowadzki do innego miasta, czy kraju. Pracownik może także często brać udział w delegacjach. Zatrudniony może chcieć spędzać więcej czasu z rodziną.
• Także kwestia warunków awansu może wpłynąć na decyzję o jego odmowie. Jeśli pracownik jest w stanie zaakceptować nowe obowiązki, ale uważa, że podwyżka pensji nie jest współmierna, wówczas, może oczekiwać negocjacji.
• Pracownik może obawiać się awansu ze względu na zmianę w hierarchii i konieczność zarządzania swoimi kolegami. To może wpłynąć niekorzystnie na relacje.

Czy pracodawca może zmusić pracownika do przyjęcia awansu?

Mogłoby się wydawać, że wystarczy tylko odmówić awansu, a problem znalezienia osoby na nowe stanowisko staje się problemem pracodawcy. Jednak kwestie nieprzyjęcia awansu między wersami reguluje art. 42 § 1-3 Kodeksu pracy. Wskazany art. dotyczy tzw. wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy lub płacy. Jest to dokument, który pracodawca może zastosować w przypadku awansu pracownika. Dotyczy sytuacji, gdy do dotychczasowej umowy wprowadza się zmiany. Jeśli pracownik nie zgodzi się na zmiany, wówczas pracodawca zgodnie z prawem może zwolnić go z pracy. W niektórych przypadkach przysługuje odwołanie do sądu pracy.

W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia, pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków.

Pracownik zatem ma wybór, czy chce przyjąć awans, czy nie. Jednak, jeśli pracodawca nie zamierza pójść na ustępstwa, to pracownik może stracić pracę.

Co, jeśli nie jesteś pewien, czy chcesz przyjąć propozycję awansu?

Jeśli pracownik nie jest pewien, czy chce przyjąć awans, wówczas warto poprosić o czas na zastanowienie. To moment na przemyślenie własnych możliwości i chęci zawodowych. Pracownik zatrudniony w innym dziale może zapytać osobę, która obecnie pracuje na tym samym stanowisku, na które ma awansować o to, co go najbardziej interesuje np. skalę trudności projektów, czy stresu, z jakim wiąże się stanowisko, o klientów, podwładnych, czy ilość papierologii. Warto spróbować się dowiedzieć także innych osób o sytuację działu, do którego ma awansować pracownik. Być może poprzednia osoba odchodzi, ponieważ sytuacja jest wyjątkowo trudna i pracodawca poszukuje kogoś, kto nad nią zapanuje. Jeśli pracownik nie jest pewien swoich umiejętności, może zapytać pracodawcę, czy swojego przełożonego, dlaczego uważają, że właśnie on poradzi sobie na nowym stanowisku.

Jak kulturalnie odmówić awansu?

Jeśli po zbadaniu sytuacji okaże się, że pracownik nie chce przyjąć awansu, wówczas należy obrać odpowiednią strategię odmowy. Jeśli pracownik chce pozostać w firmie, musi zadbać o kulturalną odmowę, która nie zostanie źle odebrana, nie będzie wpływać na dalszą współpracę i ewentualne pogorszenie relacji. To ważne, ponieważ pracodawca oferując awans, ma wrażenie, że robi dla pracownika coś dobrego. Odmowa może go więc urazić. Przede wszystkim musisz podziękować za awans i docenienie, zachować wysoki poziom kultury podczas rozmowy i wskazać powód swojej decyzji. Jak możesz argumentować swoją odmowę?

• Przyznaj, że nie czujesz się wystarczająco kompetentny, aby pełnić stanowisko o znacznie większej odpowiedzialności.
• Powiedz, jak bardzo lubisz swoją pracę i dotychczasowe obowiązki. Jeśli dobrze się w nich spełniasz, szef z pewnością zrozumie, że ciężko będzie mu znaleźć na Twoje miejsce drugiego, tak zaangażowanego pracownika.
• Zaproponuj alternatywne ścieżki rozwoju. Jeśli nie chcesz awansu, ale chętnie podniesiesz swoje kwalifikacje, aby w przyszłości być może rozważyć ofertę, zaproponuj udział w szkoleniach wewnętrznych.
• Podkreśl, jak bardzo jesteś zaangażowany w obecne zadania i że zależy Ci na rozwoju firmy, dlatego dajesz z siebie wszystko na obecnym stanowisku.

Jak odmówić awansu? Przykład

Przede wszystkim musisz przeprowadzić z pracodawcą szczerą rozmowę. Nie zapomnij okazać wdzięczności. Awans to naprawdę poważne docenienie. Jeśli będziesz mijać się z prawdą, szukać wymówek, to szybko to zarejestruje i zacznie wątpić w Twoją lojalność. Jeśli pracodawca przyjmie odmowę, szczerze podziękuj za zrozumienie. Poniżej przykład kulturalnej odmowy awansu.

Bardzo dziękuję za ofertę. Taka forma docenienia wiele dla mnie znaczy. Jednak po głębszych przemyśleniach doszedłem do wniosku, że praca na obecnym stanowisku daje mi satysfakcję, lubię wykonywać swoje obowiązki i nie chciałbym z nich zrezygnować. Nie jestem też przekonany, czy poradzę sobie z większą odpowiedzialnością na nowym stanowisku. Dlatego jeszcze raz dziękuję za ofertę, jednak wolałbym pozostać na obecnym stanowisku.

W jaki sposób nie odmawiać?

Jeśli nie chcesz przyjąć awansu, lecz zależy Ci na dobrych relacjach z szefem, powinieneś unikać pewnych zachowań.

• Staraj się unikać negatywnych komentarzy, np. o pracowniku, który pełni obecnie stanowisko, na które chce Cię awansować pracodawca. Nie mów, np. że nie radzi sobie i pozostawia nieporządek, którego nie chcesz teraz sprzątać.
• Jeśli odmawiasz awansu, bo oferta wydaje Ci się nieatrakcyjna, postaraj się zachować to dla siebie lub ubrać w inne słowa. Nie lekceważ inicjatywy pracodawcy, mówiąc np. że nowe warunki współpracy to tak naprawdę dla Ciebie żaden awans.
• Po odmowie nie unikaj rozmów z szefem. Staraj się zachować jak najlepsze stosunki, nie traktuj odmowy, jako momentu rozłamu w waszych relacjach.