Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy to częsta alternatywa stosowana przez pracodawców. Na czym dokładnie polega wypowiedzenie zmieniające? Czy wypowiedzenie zmieniające oznacza całkowite rozwiązanie umowy?

Czy wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy jest tym samym co porozumienie zmieniające warunki pracy i płacy? Wypowiedzenie zmieniające występuje w sytuacji, kiedy pracodawca nie może dojść do kompromisu ze swoim pracownikiem w przypadku pilnej zmiany jego warunków pracy czy wynagrodzenia, spowodowanym np. kryzysem gospodarczym. Wtedy zamiast aneksu do umowy zarząd wręcza pracownikowi wypowiedzenie zmieniające, które jest jednostronnym oświadczeniem woli pracodawcy. Pracownik ma więc wybór: albo zakończyć swój stosunek pracy, albo podpisać dokument i wykonywać obowiązki zawodowe na zupełnie innych zasadach. Sprawdź więc, czy jest to zgodne z przepisami prawa? Czy pracownikowi należy się odprawa?
Spis treści
Wypowiedzenie zmieniające: Kodeks pracy
Pracodawca, który w dalszym ciągu chce zatrudniać pracownika, jednak z pewnych przyczyn doszło do zmiany warunków pracy i płacy może skorzystać z art. 42. Kodeksu pracy. Zgodnie z art. 42 K.p. wypowiedzenie zmieniające podlega ogólnym postanowieniom dotyczącym wypowiedzenia. Jego dokonanie następuje wtedy, gdy pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki pracy lub płacy. W przypadku, gdy pracownik odmówi ich przyjęcia, następuje wtedy wypowiedzenie umowy o pracę z upływem okresu dokonanego wypowiedzenia.
Co to dokładnie oznacza? Jeśli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie złoży “oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków” to uważa się, że wyraził on zgodę na te warunki (art. 42 § 3 Kodeksu pracy — przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy). Ponadto pracodawca, który wręcza wypowiedzenie zmieniające warunki płacy lub pracy, powinien zawrzeć w nim pouczenie w tej sprawie. W razie braku pouczenia pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć powyższe oświadczenie o odmowie przyjęcia nowych warunków.
Pamiętaj! Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy może złożyć tylko i wyłącznie pracodawca. Ponadto powinien zrobić to jedynie w formie pisemnej. Pismo pracodawcy wypowiadające zmianę umowy warunków pracy i płacy musi być na piśmie. W innym przypadku takie wypowiedzenie uważa się za nieważne.
Dodatkowo nie jest możliwa zmiana umowy o pracę zawartej z pracownikiem na umowę cywilnoprawną przez dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.
Wypowiedzenie zmieniające warunki pracy i płacy: uzasadnienie
Czy pracodawca ma obowiązek podania przyczyny wypowiedzenia zmieniającego? Jest to konieczne tylko i wyłącznie w przypadku umowy o pracę na czas nieokreślony zgodnie z art. § 30 4 Kodeksu pracy.
Natomiast umowa na czas określony lub na okres próbny nie wymaga podania uzasadnienia wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy.
Ponadto wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy nie jest konieczne w razie powierzenia pracownikowi w przypadkach uzasadnionych potrzebami pracodawcy innej pracy niż ta określona w umowie o pracę na okres nie dłuższy niż 3 miesiące w jednym roku kalendarzowym. Ważne jest jednak, że sytuacja ta jest możliwa tylko w przypadku jeśli zmiana dotychczasowych warunków pracy i płacy nie powoduje obniżenia wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
Oświadczenie o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków
Pracownik ma prawo nie przyjąć wypowiedzenia zmieniającego dotyczącego warunków pracy i płacy. W przypadku odrzucenia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy wiąże się to ze złożeniem specjalnego oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków pracy i płacy przed upływem połowy okresu wypowiedzenia.
Warto zaznaczy, że jest to bardzo istotna czynność, jeśli nie odpowiadają Ci nowe warunki umowy o pracę. Brak oświadczenia odrzucającego postanowienia wypowiedzenia zmieniającego wiąże się bowiem ze zgodą na zmianę warunków pracy i płacy. Warto jednak zaznaczyć, że takie jednostronne oświadczenie woli pracodawcy musi zostać dostarczone pracownikowi na piśmie, inaczej nie ma żadnej wartości sprawczej. Ponadto w przypadku, gdy pracodawca w wypowiedzeniu zmieniającym nie zawrze informacji o tym, że pracownik ma czas do połowy swojego okresu wypowiedzenia zmieniającego na odrzucenie zaproponowanych warunków pracy i płacy, okres na podjęcie decyzji wydłuża się do końca okresu wypowiedzenia. Zatem decyzję można podjąć przed upływem okresu dokonanego wypowiedzenia zmieniającego.
Jeśli zgadzasz się z wypowiedzeniem zmieniającym, wtedy nie pozostaje nić innego niż podpisać dokument i podjąć wyzwanie odnalezienia się w nowych warunkach. W przypadku odmowy przyjęcia najprawdopodobniej dojdzie do rozwiązania stosunku pracy z zachowaniem okresu wypowiedzenia.
Wypowiedzenie zmieniające: okres wypowiedzenia
Ustalenie długości okresu rozwiązania umowy o pracę przy odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy powinno nastąpić z uwzględnieniem art. 34 Kodeksu pracy (określa okres wypowiedzenia umowy na czas próbny):
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące
Czy art. 36 § 1 Kodeksu pracy (określa czas wypowiedzenia umowy na czas określony i nieokreślony):
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata
Wypowiedzenie zmieniające a odprawa
Odprawa pieniężna należy się w sytuacji, kiedy pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób w firmie, a rozwiązanie umowy o pracę wynika z przyczyn niezależnych od pracownika. Należy do nich np. redukcja etatów, kryzys gospodarczy czy likwidacja zakładu pracy. Na wysokość odprawy wpływa staż pracy i może on stanowić równowartość:
- Jednomiesięcznego wynagrodzenia, gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 2 lata
- Dwumiesięcznego wynagrodzenia w przypadku zatrudnienia przez okres od 2 do 8 lat
- Trzymiesięcznego wynagrodzenia, gdy pracownik pracuje ponad 8 lat
Natomiast co w przypadku odprawy a wypowiedzenia zmieniającego? Jeśli pracownik nie zgodzi się na zaproponowane przez pracodawcę nowe warunki pracy lub płacy, to jego umowa ulega definitywnemu rozwiązaniu. Wtedy należy mu się również odpowiednia odprawa pieniężna. Oczywiście po spełnieniu powyżej wymienionych warunków po stronie pracodawcy.
Wypowiedzenie zmieniające w okresie ochronnym
Zgodnie z art. 39 Kodeksu pracy, wypowiedzenie zmieniające w 4-letnim okresie ochronnym przed osiągnięciem wieku emerytalnego jest możliwa wyłącznie na mocy porozumienia stron. To znaczy, że zarówno pracodawca, jak i pracownik muszą wyrazić zgodę na dane zmiany warunków pracy lub płacy. Złożenie oświadczenia woli jest wyrazem tak zwanej swobodnej decyzji każdej ze stron umowy o pracę.
Jednak od reguły okresu ochronnego niepodlegającego zmianie warunków pracy i płacy są wyjątki. Wręczenie wypowiedzenia zmieniającego, a przez to wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy i płacy pracowników w okresie ochronnym jest możliwe jeśli stało się to konieczne ze względu na:
- utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy stwierdzoną orzeczeniem lekarskim,
- niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do wykonywania pracy,
- wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy.
Jeśli nie zgadzasz się z wypowiedzeniem zmieniającym w trakcie okresu ochronnego, możesz udać się do sądu pracy.
Jakie prawa ma pracownik przy wypowiedzeniu zmieniającym?
Wypowiedzenie zmieniające, mimo że dotyczy modyfikacji warunków zatrudnienia, podlega ścisłym regulacjom prawnym. Pracownik ma prawo odmówić przyjęcia nowych warunków, co w konsekwencji prowadzi do rozwiązania umowy za porozumieniem stron. Warto jednak pamiętać, że zmiana warunków pracy i płacy wymaga odpowiedniego uzasadnienia ze strony pracodawcy.
Pracodawca powinien przedstawić nowe warunki na piśmie, dając pracownikowi czas na ich analizę. Jeśli pracownik zdecyduje się je zaakceptować, podpisanie aneksu staje się formalnością. W przypadku wątpliwości zawsze warto zasięgnąć porady prawnika lub specjalisty ds. prawa pracy.
Kiedy warto negocjować nowe warunki pracy z pracodawcą?
Negocjacje z pracodawcą mogą być kluczowym etapem przy wypowiedzeniu zmieniającym. Warto podejść do nich z konkretnymi argumentami, opierając się na doświadczeniu, wynikach pracy czy sytuacji na rynku. Często pracodawcy są otwarci na kompromisy, aby uniknąć ryzyka utraty cennych pracowników.
Kluczowe jest, aby rozmowy prowadzić w spokojnej atmosferze i z jasno określonymi oczekiwaniami. Negocjacje to także okazja do omówienia dodatkowych benefitów, takich jak elastyczne godziny pracy czy podnoszenie kwalifikacji. Wspólne wypracowanie nowych warunków może przynieść korzyści obu stronom.