Normy dźwigania — BHP określa, ile może przenieść kobieta, a ile mężczyzna

Normy dźwigania – BHP jasno określa, jakie są normy dźwigania w pracy dla kobiet, mężczyzn i pracowników młodocianych. Praca fizyczna często wiąże się z koniecznością przenoszenia ciężkich przedmiotów. To, ile może dźwigać pracownik zależy m.in. od jego płci, wieku, masy ciała i wykorzystania dodatkowych narzędzi. Sprawdź, jakie są szczegółowe normy dźwigania i jakich ciężarów Twój pracodawca nie może na Ciebie „zrzucić”.

To, ile może dźwigać kobieta lub mężczyzna w pracy, jest ściśle uregulowane przez przepisy prawa. Pracodawca powinien zapewnić pracownikom odpowiednie warunki pracy, zgodne z zasadami BHP. Jeśli tego nie zrobi, grożą mu ogromne kary – szczególnie, gdy w konsekwencji tak nieodpowiedzialnego zachowania, pracownikowi stanie się krzywda. W przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy znajdują się między innymi normy dźwigania określające maksymalny ciężar w pracy, a także to, ile kilogramów może dźwigać kobieta lub mężczyzna i pracownik młodociany.

Przygotowaliśmy kompendium wiedzy na temat norm dźwigania dla obu płci i pracowników znajdujących się w szczególnej sytuacji (np. kobiet w ciąży) oraz pracujących w różnych warunkach (np. wykorzystujących specjalne maszyny do podnoszenia towarów). Sprawdź, o jakie kwestie powinien zadbać pracodawca przed zleceniem ci pracy fizycznej polegającej m.in. na dźwiganiu. Jakie są normy dźwigania dla kobiet, a jakie dla mężczyzn?

Normy dźwigania w pracy – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej

Kodeks pracy niestety nie precyzuje, jakie powinny być maksymalne normy obciążeniowe. Wszystko jest jednak wyjaśnione w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Treść rozporządzenia została dodatkowo zaktualizowana w 2017 roku o nowe normy dźwigania w pracy.

Pracownik, który wykonuje ciężką pracę fizyczną, musi znać swoje prawa i obowiązki. To samo dotyczy pracodawcy, który zleca noszenie ciężarów w pracy. Jest on zobowiązany do przekazania swojemy podwładnemu całej wiedzy dotyczącej charakterystyki noszonego przedmiotu (waga, środek ciężkości oraz jak rozkłada się ciężar), a także poinformowaniu o ewentualnym ryzyku związanym z wykonywaniem takiej czynności.

Warto zaznaczyć, że rozporządzenie rodziela normy kg przy pracy stałej oraz normy kg przy pracy dorywczej. Oznacza to, że inne są zasady określone w zakresie ręcznego przemieszczania ładunków oraz inaczej rozkłada się masa przedmiotów podnoszonych przez jednego pracownika w pracy stałej oraz w pracy dorywczej.

Specjalne wymogi dotyczą także metod pracy związanych z ręcznym przemieszczaniem materiałów, mogących stwarzać zagrożenie w związku z ich właściwościami. Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych, gorących, żrących lub szkodliwych dla zdrowia pracowników.

Pracodawca musi zapewnić odpowiednią ergonomię pracy

Nie zapominajmy również o ergonomii pracy, która oprócz stania na straży dopuszczalnych norm dźwigania, pełni także ważną rolę w celu zachowania prawidłowej zdolności psychicznej i fizycznej każdego pracownika. Mowa o dostosowaniu takich narzędzi w pracy, urządzeń, maszyn czy technologii, które zaspokoiłyby wszelkie wymagania fizjologiczne, psychologiczne i społeczne pracownika.

Dobrym przykładem może być zapewnienie odpowiednich warunków klimatycznych i oświetlenia w biurze, rozkładanie pracy tak, aby nie powodowała opadnięcia sił po kilku godzinach czy ograniczenie bodźców zewnętrznych wpływających na złe samopoczucie i inne dolegliwości pracowników.

Normy dźwigania i zasady podnoszenia przedmiotów – jak dźwigać w pracy?

Oprócz prawidłowych norm dźwigania w pracy do zasad odpowiedniego dźwigania i podnoszenia przedmiotów należy przede wszystkim także zachowanie odpowiedniej pozycji ciała – czyli nieruchomy kręgosłup w pozycji np. „na Małysza”, zabezpieczenie wszelkich ostrych i nierównych krawędzi oraz wcześniejsze zabezpieczenie powierzchni do transportu ciężarów. Każdy pracownik powinien unikać skręcania i zginania tułowia przy chwytaniu za podnoszony przedmiot.

Normy dźwigania w pracy – zasady bezpieczeństwa i higieny pracy dla obu płci

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy określą prawidłowe normy dźwigania w zależności od płci, wieku, masy ciała oraz tego, ile osób dźwiga dany przedmiot, czy dźwiganie odbywa się ręcznie lub za pomocą dodatkowych urządzeń, a także tego, czy noszenie ciężarów to forma pracy stałej czy tymczasowej.

Jeśli dany przedmiot przekracza ustalone normy dźwigania dla danego pracownika, to podnoszenie go grozi poważnym uszczerbkiem na zdrowiu. Co ważne, jeśli pracownik jest zmuszany do noszenia przedmiotów o wadze większej niż ustalona norma, może zgłosić sprawę do Państwowej Inspekcji Pracy. Poniżej wyjaśniamy, ile dokładnie może dźwigać kobieta w pracy oraz ile może dźwigać mężczyzna w pracy.

Normy dźwigania dla kobiet. Ile może dźwigać kobieta w pracy?

Normy dźwigania BHP dla kobiet, dotyczące ręcznego przemieszczania przedmiotów, dopuszczają noszenie ładunków ważących nie więcej niż 12 kg przy pracy stałej (całkowita masa przenoszonych przedmiotów) na odległość nie dłuższą niż 25 metrów oraz 20 kg w pracy dorywczej wykonywanej od czasu do czasu (na konkretnych stanowiskach pracy).

W przypadku pracy stałej normy dźwigania i podnoszenia ciężarów powyżej obręczy barkowej i, gdy kąt nachylenia jest większy niż 30 stopni, a półka oddalona jest o 4 metry, wynoszą 8 kilogramów, natomiast jeśli kąt nachylenia jest mniejszy niż 30 stopni i wysokość sięga 4 metrów, norma dopuszczalna to 12 kilogramów. Więcej na temat zasad pracy fizycznej dla kobiet możesz przeczytać na naszym Blogu GoWork.

Praca dorywcza niesie ze sobą nieco inne normy dźwigania dla kobiet niż ta wykonywana na stałe. Oprócz dopuszczalnych maksymalnie 20 kilogramów, w przypadku przenoszenia przedmiotów, kobieta nie może podnosić ładunków powyżej obręczy barkowej cięższych niż 14 kilogramów. Z kolei, gdy kąt nachylenia jest mniejszy lub większy niż 30 stopni, a wysokość wynosi 4 metry, dopuszczalna norma dźwigania BHP to 12 kilogramów.

Ile może dźwigać kobieta w ciąży?

Szczegółowe normy dźwigania przez ciężarną znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej na temat bezpieczeństwa i higieny pracy przy transportowych pracach ręcznych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (Dz.U. z 2000 r. nr 26, poz. 313). Pracując w ciąży w formie dorywczej lub stałej obowiązuje kategoryczny zakaz dźwigania ciężarów o wadze większej niż 3 kilogramy. Ponadto normy dźwigania uwzględniają nawet intensywność wysiłku fizycznego, odległość i wysokość, gdzie między innymi nie wolno:

• wnosić przedmiotów pod górę o wadze większej niż 1 kilogram;
• pracować w wymuszonej, niewygodnej i szkodliwej pozycji;
• przewozić przedmiotów na wózkach widłowych (jedno lub wielokołowych);
• własnoręcznie przenosić ciekłych towarów, które mogą być żrące, gorące i ogólnie niebezpieczne dla zdrowia;
• brać udziału w zespołowym przenoszeniu ciężarów;
• własnoręcznie wtaczać lub przetaczać okrągłych przedmiotów;
• wykonywać pracy stałej, która przekracza 2900 kJ na zmianę roboczą lub pracy dorywczej powyżej 7,5 kJ na minutę;
• własnoręcznie przemieszczać przedmiotów, jeśli potrzeba do tego siły o wartości 30 N przy pchaniu oraz 25 N przy ciągnięciu.

Normy dźwigania dla mężczyzn. Czy mężczyzna w pracy może dźwigać więcej?

Zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy mężczyzna ma nieco większe normy dźwigania w pracy niż kobieta. W przypadku pracy stałej norma ta wynosi 30 kilogramów, zaś przy dorywczej 50 kilogramów. Ogromna różnica jest również w przypadku podnoszenia ciężarów powyżej obręczy barkowej.

Maksymalna waga przedmiotu nie może być tu wyższa niż 21 kilogramów (praca stała) lub 35 kilogramów (praca dorywcza). Jeśli kąt nachylenia jest mniejszy niż 30 stopni, a wysokość sięga 4 metrów, norma to 30 kilogramów, a jeśli kąt nachylenia jest większy, to 20 kilogramów (praca stała). Z kolei w przypadku pracy dorywczej, gdy kąt nachylenia jest większy lub mniejszy niż 30 stopni przy wysokości 4 metrów, norma dźwigania wynosi 30 kilogramów.

Normy dźwigania BHP dla osób młodocianych

Pracownikiem młodocianym nazywa się osobę, która ukończyła 16. rok życia. Od tego czasu może zostać zatrudniona nawet na umowę o pracę. Wiele firm posiada całe programy zatrudnień pracowników młodociany, na przykład wyłącznie na okres wakacyjny. Można tu wymienić, chociażby McDonald’s.

Młodocianego pracownika obowiązują jednak zupełnie inne normy dźwigania w pracy niż osobę dorosłą. Według przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy chłopiec wykonujący pracę dorywczą może przenosić przedmioty o wadze maksymalnie 20 kilogramów zaś dziewczynka – 14 kilogramów.

Nieco inaczej jest w przypadku pracy stałej, gdzie normy dźwigania są o wiele niższe. Chłopcy mogą dźwigać 12 kilogramów, dziewczynki jedynie 8 kilogramów. Z kolei, jakie są normy dźwigania BHP w sytuacji, kiedy trzeba podnieść przedmiot powyżej obręczy barkowej w pracy dorywczej? Chłopcy mogą wnieść ciężar o najwyżej 15-kilogramowej masie, u dziewczynek dopuszczalne jest jedynie 10 kilogramów.

Normy dźwigania w transporcie ręcznym – zasady

Warto zaznaczyć, że przy przenoszeniu ciężkich i długich ładunków, których długość przekracza 4 m, a waga 20 km dla kobiet i 30 kg dla mężczyzn, istnieje konieczność przenoszenia ładunków zespołowo (zespołowe ręczne przemieszczanie przedmiotów). W takim wypadku masa przedmiotów podnoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać – dla mężczyzn 42 kg przy pracy dorywczej i 25 kg przy pracy stałej – oraz dla kobiet: 17 kg przy pracy dorywczej i 10 kg przy pracy stałej.

Jednak zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, pracodawca powinien dążyć do wyeliminowania ręcznych prac transportowych poprzez stosowanie odpowiedniego sprzętu pomocniczego.

Co więcej transport ręczny powinien odbywać się pod nadzorem pracownika doświadczonego w zakresie ręcznego przemieszczania ładunków i organizacji takich transportów. Przy przenoszeniu ciężkich przedmiotów mogą pomóc dodatkowe narzędzia, takie jak widłowy wózek 2-kołowy czy wózek 3-kołowy. Jednak nawet w przypadku wykorzystania takich urządzeń obowiązują ustalone normy dźwigania w podziale na kobiety i mężczyzn.

Wózek dwukołowy może unieść: masę 140 kilogramów przy nachyleniu terenu do 5 procent lub 100 kilogramów przy nachyleniu powyżej 5 procent (kobiety) oraz masę 350 kilogramów przy nachyleniu terenu do 5 procent lub 250 kilogramów przy nachyleniu powyżej 5 procent (mężczyźni).

Z kolei wózek trzykołowy lub więcej, może unieść maksymalnie masę 180 kilogramów przy nachyleniu terenu do 5 procent lub 140 kilogramów przy nachyleniu powyżej 5 procent (kobiety) oraz masę 450 kilogramów przy nachyleniu terenu do 5 procent lub 350 kilogramów przy nachyleniu powyżej 5 procent (mężczyźni).

Normy dźwigania w pracy – jakie mogą być skutki przenoszenia zbyt ciężkich przedmiotów?

Zagrożenie dla pracownika i ryzyko związane z przenoszeniem nadmiernie ciężkich przedmiotów, których waga wykracza poza ustalone normy dźwigania, może być ogromne. Na co dzień możemy nie zdawać sobie z tego sprawy, ale w późniejszych latach nasze ciało będzie na tyle wyczerpane, że skutki mocno wyczerpującej pracy fizycznej, mogą doprowadzić nas nawet do braku mobilności w kościach, konieczności odbycia ciężkiej rehabilitacji czy jazdy na wózku dla osób z niepełnosprawnościami.

Dlatego właśnie pamiętaj, aby brać odpowiedzialność za siebie i innych. Jeśli twój pracodawca zmusza Cię do przenoszenia przedmiotów, których waga wykracza poza normy dźwigania BHP, możesz zgłosić to do Państwowej Inspekcji Pracy. Instytucja na pewno zajmie się sprawą, nałoży na pracodawcę karę, a Tobie wypłaci należne odszkodowanie.

Odpowiednie podejście do ręcznego przemieszczania przedmiotów to podstawa bezpiecznych i higienicznych warunków pracy stałej oraz pracy dorywczej. W wielu sytuacjach do ręcznego transportowania ładunków powinny zostać wykorzystane odpowiednie urządzenia ułatwiające pracę. Tak samo powinno wyglądać to przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów.