Praca w ciąży – do kiedy? Zasady i wykaz prac niebezpiecznych lub szkodliwych w ciąży

Czy można wykonywać pracę w ciąży? Z tego tekstu dowiecie się, do kiedy pracować w ciąży, aby nie narażać zdrowia dziecka i swojego. Poznacie także wykaz prac wzbronionych kobietom w ciąży i dowiecie się, czy przysługują im w biurze specjalne prawa.

Choć w niektórych przypadkach praca w ciąży jest możliwa, wiąże się ona ze szczególną sytuacją. Zasady związane z warunkami i systemem wykonywania obowiązków służbowych regulują zapisy Kodeksu pracy. Jeśli już kobieta zdecyduje się na pracę w okresie ciąży, ma ona pewne ograniczenia. O ich przestrzeganie musi zadbać sam pracodawca, na którego jednocześnie nakłada się w tej kwestii konkretne obowiązki. Czy kobieta jest chroniona przed zwolnieniem w okresie ciąży? Kiedy charakter wykonywania pracy jest szkodliwy i niebezpieczny dla zdrowia ciężarnej pracownicy?

Ochrona kobiet w ciąży w pracy

Kodeks pracy stara się chronić prawa kobiet, dlatego art. 177 wskazuje, że pracodawca zarówno w okresie urlopu macierzyńskiego, jak i okresie ciąży wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownicą. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, w której dochodzi do ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Co więcej, w przypadku umowy o pracę dotyczącej kobiety w ciąży, która jest zawarta na czas określony lub na okres próbny przekraczający jeden miesiąc i uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, pracodawca musi ją przedłużyć do dnia porodu.

Do którego miesiąca ciąży można pracować?

Wśród kobiet ciężarnych jedne pracują prawie do porodu, a inne biorą od razu zwolnienie lekarskie uprawniające do zasiłku chorobowego. Czy jest tu jakaś reguła? Jest to możliwe ze względu na to, że nie istnieją specjalne zapisy, które wiązałyby okres ciąży z góry narzuconą długością pracy. To więc indywidualna sprawa, kiedy ciężarna zdecyduje się na skorzystanie z przysługującego jej urlopu.

Praca w ciąży – do którego miesiąca?

Wiele kobiet zadaje sobie pytanie, do kiedy pracować w okresie ciąży, aby zapewnić bezpieczeństwo sobie oraz dziecku? Choć każdy przypadek jest indywidualny, jeśli ciąża przebiega bez powikłań i zakłóceń, lekarze zazwyczaj zalecają kontynuację pracy do około 8 miesiąca jej trwania.

To jednak żaden wyznacznik. Dłuższe wykonywanie obowiązków zawodowych, zwłaszcza potencjalnie groźnych dla zdrowia malucha w brzuchu matki, może źle odbić się na stanie organizmu kobiety. Dlatego czas pracy kobiet w ciąży powinien być za każdym razem ustalany indywidualnie z lekarzem prowadzącym.

To jedynie czas usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale także specjalny moment w Waszym życiu. W przypadku jakiejkolwiek niepewności najlepiej udać się na L4, ponieważ zdrowie dziecka jest najważniejsze, a jednocześnie budżet domowy nie ucierpi ze względu na pobieranie wynagrodzenia chorobowego.

SPRAWDŹ TEŻ: Kiedy powiedzieć pracodawcy o ciąży?

Co przysługuje kobiecie w ciąży w pracy?

Należy pamiętać o tym, że praca kobiet w ciąży znajduje się pod specjalną ochroną prawa. Nawet jeśli pracownica czuje się dobrze i decyduje się na kontynuowanie swoich obowiązków zawodowych, trzeba będzie zapewnić jej ku temu odpowiednie warunki.

Co przysługuje kobiecie w ciąży w ramach wykonywania jej obowiązków służbowych? Między innymi limitowanie czasu pracy, szczególna ochrona stosunku pracy oraz zakaz wykonywania prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia.

Czas pracy kobiet w ciąży

Czas pracy pań spodziewających się dziecka według art. 148 Kodeksu pracy wynosi maksymalnie 8 godzin dziennie. Dodatkowo ciężarna w pracy zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas nieprzepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu wymiaru jego czasu pracy.

Kobiety w ciąży nie wolno także bez jej zgody delegować do pracy w innym miejscu, a także zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ: Doula – kim jest i czy warto skorzystać z jej wsparcia podczas porodu? [WYWIAD]

Praca w ciąży a pora nocna i godziny nadliczbowe

Pracodawca powinien dostosować warunki pracy do wymaganych w przepisach, a więc tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla zdrowia lub bezpieczeństwa zatrudnionej. Ciężarnej  kobiecie nie wolno więc wykonywać obowiązków w godzinach nadliczbowych, jak i w porze nocnej. Jeśli więc pracownica zatrudniona jest w porze nocnej, pracodawca zobowiązany jest zmienić jej czas pracy na czas trwania ciąży.

Zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej obowiązuje od chwili przekazania pracodawcy zaświadczenia lekarskiego stwierdzającego stan ciąży, ponieważ korzystanie przez ciężarną z uprawnień dotyczących ciąży zależy od stwierdzenia stanu ciąży ujęte w zaświadczeniu lekarskim.

Jednak nawet, jeśli pracownica nie ma takiego dokumentu, ale jej stan ciąży jest widoczny, pracodawca również nie może jej zatrudniać w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Zakaz ten musi być przestrzegany mimo sytuacji, w której ciężarna wyrazi zgodę na pracę w tych godzinach.

Jeśli z kolei jest to technicznie niemożliwe, konieczne będzie przeniesienie ciężarnej pracownicy do innego miejsca pracy, gdzie będzie mogła wykonywać swoje obowiązki w czasie dnia.

Gdyby i taka opcja nie była dostępna, pracodawcy pozostaje jedynie zwolnienie podwładnej z obowiązku świadczenia pracy na czas ciąży.

Prawa pracy w ciąży

Prawo pracy w szczególny sposób obejmuje panie spodziewające się dziecka. Reguluje m.in. to, w jaki sposób można wykonywać swoje dotychczasowe obowiązki np. podczas pracy przy komputerze lub pracy stojącej czy siedzącej w ciąży.

Praca w ciąży: Kodeks pracy

Kodeks pracy dba o prawa przyszłych mam w pracy, zapewniając im odpowiednie warunki do wykonywania obowiązków podczas ciąży. Przepisy określają m.in. to, ile czasu ciężarna w pracy może spędzić przy komputerze, a także to, jakie ciężary może maksymalnie dźwigać.

Praca przy komputerze

Myślicie, że praca w ciąży przy komputerze nie powinna budzić żadnych zastrzeżeń? Okazuje się, że może ona mieć znaczący wpływ na zdrowie mamy i jej malucha. Dlatego zgodnie z treścią rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią wyraźnie wskazują w załączniku do tego rozporządzenia, że obsługa monitorów ekranowych w pracy kobiet w ciąży nie może przekraczać 8 godzin.

W praktyce oznacza to tyle, że ilość godzin pracy przed ekranem kobiety ciężarnej powinna zostać obniżona do maksymalnie 8 godzin na dobę. Zgodnie z rozporządzeniem czas spędzony przy obsłudze monitora ekranowego nie może jednorazowo przekraczać 50 minut, po którym to czasie powinna nastąpić co najmniej 10-minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy.

Ciężarna w pracy: prace szczególnie uciążliwe

Szczególną ochroną przepisy obejmują również kobiety w ciąży, pracujące na stanowisku, na którym występuje przekroczenie określonych limitów narażenia na czynniki szkodliwe. W przypadku takich ciężarnych w pracy pracodawca zmuszony jest do dostosowania warunków ich pracy tak, aby wyeliminować potencjalne zagrożenie dla ich zdrowia.

Ciąża a praca fizyczna

Dźwiganie w pracy w ciąży to nie najlepszy pomysł. To wyklucza wiele prac fizycznych, w tym pracę stojącą w ciąży, dlatego kobiety, które wykonują taki zawód, muszą uzyskać zgodę lekarza na kontynuację obowiązków zawodowych.

W większości przypadków lekarze sugerują jednak w podobnych sytuacjach przejście na zwolnienie lekarskie. Ryzyko wypadków, a także związanych z nimi urazów jest czasem po prostu zbyt duże, aby zapewnić bezpieczeństwo w pracy mamie i jej dziecku.

Stres w pracy a ciąża

Na L4 na czas ciąży mogą liczyć także pracownice, których zawód wiąże się ze sporym stresem w pracy. To jeden z najbardziej szkodliwych czynników dla zdrowia przyszłej mamy, dlatego nie zaleca się w takich przypadkach kontynuacji pracy podczas ciąży.

Praca siedząca

Przy pracy siedzącej w ciąży stosuje się przepisowe limity czasowe, mówiące o maksymalnie 8 godzinach pracy dziennie. W takim przypadku przyszłe mamy mogą także odmawiać podróży służbowych.

Przerwy w pracy w ciąży

Co istotne, ciężarnym w pracy na każdą jej godzinę przysługuje 10-minutowa przerwa. Wszystkie przerwy są wliczane do czasu pracy i nie można dokonywać za nie potrącenia z pensji!

Szukasz pracy w Częstochowie? Sprawdź najlepsze oferty na GoWork.pl!

Wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla kobiet w ciąży

„Ciąża to nie choroba” – czy to jednak oznacza, że ciężarna może podjąć się dowolnej pracy? Nie każdy zawód będzie bezpieczny dla zdrowia przyszłej mamy i jej dziecka. Jakie prace są wzbronione kobietom w czasie ciąży?

W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią wskazano konkretne warunki. Najczęściej są one związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów oraz mogą mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania (z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania).

Zaliczają się do nich m.in.:

• prace wymagające ręcznego przenoszenia pod górę – przedmiotów przy pracy stałej i przedmiotów o masie przekraczającej 1 kg przy pracy dorywczej;
• prace wymagające ręcznego podnoszenia i przenoszenia przedmiotów o masie przekraczającej 3 kg;
• prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej;
• prace w pozycji wymuszonej;
• prace w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15°C;
• prace w hałasie i drganiach o wartościach podanych w treści rozporządzenia;
• prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące;
• prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach;
• prace w narażeniu na wymienione w rozporządzeniu substancje chemiczne niezależnie od ich stężenia w środowisku pracy i prace w wymuszonym rytmie pracy.

Praca dla kobiet w ciąży nie może stanowić nawet najmniejszego zagrożenia dla zdrowia ciężarnej i jej dziecka. Dlatego, jak wspominaliśmy, jeśli pracodawca nie ma możliwości dostosowania warunków w zakładzie do jej potrzeb, konieczne będzie zwolnienie jej z obowiązku świadczenia pracy.

Myśląc o kontynuacji pracy w trakcie ciąży, warto zachować rozsądek. Warto omówić przeciwskazania z lekarzem i postarać się jak najwierniej odtworzyć mu swoje warunki pracy. Kolejnym krokiem będzie rozmowa z pracodawcą o możliwościach, jakie macie. Większość firm stara się wspierać ciężarne w pracy, jak i pomagać im po powrocie na dawne stanowisko.