Każdy pracodawca ma obowiązek przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higien pracy w swoim przedsiębiorstwie. Powinien również dostosować każde stanowisko pracy, by stwarzało ono bezpieczne warunki dla każdego pracownika. Mimo tych czynności nie zawsze udaje się zachować bezpieczeństwo w trakcie pracy i tym samym zdarza się, że dochodzi do wypadku przy pracy. Co zrobić w takiej sytuacji i gdzie szukać pomocy? W tym artykule poznasz najważniejsze przepisy związane z wypadkiem przy pracy i dowiesz się, do jakich świadczeń masz prawo. Sprawdź także, jakie są obowiązki pracodawcy, gdy dojdzie do wypadku w pracy.

Wypadek przy pracy: definicja

Definicja wypadku przy pracy została dokładnie wyjaśniona w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Możemy przeczytać w niej, że:

Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
  • podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
  • w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Wypadek podczas delegacji jako wypadek przy pracy

Mogłoby się wydawać, że samo określenie wypadku przy pracy może się odnosić jedynie do czynności, które wykonuje się podczas wymiaru pracy na stanowisku pracy lub w siedzibie firmy. Prawo jest jednak znacznie obszerniejsze w tej kwestii i uwzględnia również wszelkie szkodliwe dla zdrowia pracownika zdarzenia także podczas wykonywania pracy w delegacji. Możemy o tym przeczytać w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. Z tego też powodu za wypadek przy pracy uważa się także zdarzenie, do którego doszło poza miejscem zatrudnienia, o ile pracownik wykonywał w tym czasie obowiązki służbowe (czyli był np. w czasie podróży służbowej). Przykładowo wypadkowi przy pracy może ulec osoba pracująca na co dzień w Radomiu, która wyjechała w delegację do pracy w Warszawie.

Zgodnie z powyższą ustawą, za wypadek przy pracy uznaje się również wypadek podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony czy wypadek przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.

Rodzaje wypadków przy pracy

Wyróżniamy kilka rodzajów wypadków przy pracy, w zależności od następującego po nim uszczerbku na zdrowiu lub nawet życiu. Możemy w ten sposób wymienić:

  • śmiertelny wypadek przy pracy,
  • ciężki wypadek przy pracy.

W przypadku wypadku śmiertelnego przy pracy mówimy wtedy, gdy następuje zgon pracownika w ciągu 6 miesięcy od zdarzenia, które kwalifikuje się prawnie jako wypadek przy pracy.

Zatrudniony może również doznać ciężkiego wypadku przy pracy, którego następstwem są ciężkie uszkodzenia ciała. Może to być np. utrata: słuchu, wzroku, zdolności rozrodczej, rozstrojem zdrowia naruszające podstawowe funkcje organizmu, wywołanie nieuleczalnej choroby, choroby psychicznej, trwałego uszkodzenia lub oszpecenia ciała, zniekształcenie ciała, co powoduje niezdolność do dalszego wykonywania zawodu.

Wypadki przy pracy można podzielić również ze względu na liczbę pracowników, którzy brali udział w przykrym zdarzeniu.

Co o wypadku w pracy mówi Kodeks pracy? Sprawdź to w Poradniku GoWork.pl.

Czym jest zbiorowy wypadek przy pracy?

Jeśli w wypadku bierze udział więcej niż jedna osoby, to w takiej sytuacji należy rozpatrywać sytuację jako zbiorowy wypadek. Zgodnie z art. 3 ust. 6 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych zbiorowy wypadek przy pracy obejmuje minimum dwóch pracowników, którzy doznali uszczerbku na zdrowiu w wyniku tego samego zdarzenia. Zdarzenie takie związane jest ściśle z wykonywaniem powierzonych zadań przez przełożonego czy pracy.

Wypadek przy pracy: obowiązki pracodawcy

Jeśli dojdzie do wystąpienia wypadku przy pracy, to procedura postępowania mówi, iż to właśnie pracodawca zobowiązany jest do niezwłocznej reakcji. Co dokładniej powinien zrobić? Przede wszystkim reakcja przełożonego powinna obejmować udzielenie pierwszej pomocy, wysłuchanie wstępnej relacji ze zdarzenia i ewentualnych wyjaśnień poszkodowanego (jeśli pracownik jest przytomny) i wezwanie służb ratunkowych. Następnym ważnym krokiem jest zabezpieczenie miejsca wypadku, by już nikomu innemu nie wydarzyła się krzywda. Pracodawca powinien również dążyć do skutecznego wyeliminowania lub ograniczenia źródła zagrożenia i tym samym przyczyny wypadku, a także ustalenia przyczyn i okoliczności takiego zdarzenia. Zadaniem pracodawcy, kiedy doszło do wypadku przy pracy, jest zgłoszenie zajścia do okręgowego inspektora pracy oraz prokuratora.

Zgłoszenie zdarzenia przez pracodawcę poszkodowanego

O wypadku w pracy należy niezwłocznie poinformować właściwe służby oraz zgłosić zajście (patrz: wcześniejszy akapit). Co ważne, firmy muszą także prowadzić rejestr wypadków przy pracy i przechowywać dokumenty związane ze zdarzeniem: protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową. Takie dokumenty pomoże przygotować pracownik służby BHP w danej firmie.

Kto ustala, czy wypadek rzeczywiście jest „wypadkiem przy pracy”?

Poszkodowany pracownik, pod warunkiem, że stan jego zdrowia na to zezwala, ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić swojego pracodawcę o sytuacji, która może być klasyfikowana jako wypadek przy pracy. Warto też zauważyć, że obowiązek zawiadomienia pracodawcy o wypadku ciąży na każdym pracowniku, który był świadkiem niebezpiecznego zdarzenia w miejscu pracy bez względu na to, co mu się wydaje – zgłoszenie wypadku powinno być sporządzone na piśmie. Przełożony ma 14 dni na sporządzenie protokołu powypadkowego, który  przed oficjalnym zatwierdzeniem zostaje przekazany poszkodowanemu i jego rodzinie w celu zapoznania się z nim ciągu 5 dni. Warto również pamiętać o tym, że wszelkie koszty wynikające z ustalania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy ponosi zawsze pracodawca.

Wypadek przy pracy – świadczenia

Pracownik, który ucierpiał na skutek wypadku przy pracy lub ma stwierdzoną chorobę zawodową, ma prawo do określonych świadczeń, do których należy: zasiłek chorobowy, zasiłek wyrównawczy, świadczenie rehabilitacyjne, renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna, dodatek do renty rodzinnej, dodatek pielęgnacyjny, pokrycie kosztów leczenia stomatologicznego i szczepień oraz zakup przedmiotów ortopedycznych.

Wypadek przy pracy a wynagrodzenie

Każdemu ubezpieczonemu pracownikowi przysługuje po doznaniu wypadku przy pracy zwolnienie lekarskie. Jest ono również konieczne, aby poszkodowany mógł ubiegać się o przyznanie zasiłku z ubezpieczenia wypadkowego. Ile może wynosić taki zasiłek? To zależy.

  • 100% wartości wynagrodzenia jest przyznawane pracownikowi, który w żaden umyślny sposób nie przyczynił się do powstania wypadku i wskazują na to wszelkie okoliczności sprawy;
  • 80% wartości wynagrodzenia jest przyznawane pracownikowi, któremu zostało udowodnione, że przez jego rażące zaniedbanie bądź umyśle działanie doszło do wypadku.

Zasiłek jest wypłacany z ZUS przez maksymalny okres wynoszący 182 dni. Jeśli po wspomnianym okresie pracownik wciąż pozostaje niezdolny do pracy, ma możliwość uzyskania świadczenia rehabilitacyjnego, które będzie mu przysługiwać przez maksymalnie 12 miesięcy. Takie świadczenie wynosi 100% wartości wynagrodzenia.

Wypadek przy pracy a zwolnienie lekarskie

Od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego, które pracownik otrzymał w związku z wypadkiem w pracy, zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne są wypłacane z ubezpieczenia wypadkowego. Oznacza to, że płaci je Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Prawo do skorzystania ze zwolnienia lekarskiego ma osoba, która na skutek wypadku w pracy nie jest zdolna do świadczenia pracy. Dokument ten jest podstawą do tego, by otrzymać zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego.

Odszkodowanie za wypadek przy pracy

Jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu pracownikowi, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku w pracy lub choroby zawodowej.

Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu dokonuje się dopiero po zakończeniu leczenia i rehabilitacji po wypadku przy pracy. Odszkodowanie z ZUS przyznawane jest jednorazowo i jest iloczynem procentu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, a jego wysokość wynosi 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku.

Wypadek przy pracy – dokumenty do ZUS

Poszkodowany powinien złożyć wniosek o przyznanie jednorazowego odszkodowania za wypadek przy pracy, do którego załączone powinny zostać: zaświadczenie o stanie zdrowia OL-9, w którym zawarta jest m.in. informacja o zakończonym procesie leczenia i rehabilitacji, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed złożeniem wniosku, ewentualna dokumentacja medyczna z przebiegu leczenia i rehabilitacji, protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, sporządzony przez pracodawcę lub karta wypadku, jeśli była sprawa sądowa – prawomocny wyrok sądu pracy czy decyzja państwowego inspektora sanitarnego o stwierdzeniu choroby zawodowej – podkreśla mec. Reck z portalu Prawo.pl.

Po złożeniu wniosku, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania odszkodowania. Poszkodowany w wyniku wypadku przy pracy pracownik zawsze może się jednak od decyzji urzędu odwołać. Stosowny dokument musi jednak złożyć w terminie jednego miesiąca od dnia doręczenia decyzji do sądu rejonowego – sądu pracy za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję (pisemnie lub ustnie do protokołu).

Czym jest stały uszczerbek na zdrowiu?

Stałym uszczerbkiem na zdrowiu jest naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.

Odszkodowanie od pracodawcy

Kiedy odszkodowanie z ZUS-u nie pokryje wszystkich kosztów leczenia poszkodowanego pracownika, wówczas może on domagać się odszkodowania od pracodawcy.

Jeżeli wypadek w pracy z winy pracodawcy został udowodniony, to pracodawca musi pokryć koszty jego leczenia, a w przypadku gdy stał się on inwalidą wypłacić musi sumę, która umożliwi mu przekwalifikowanie się do innego zawodu. W przypadku, jeżeli pracodawca nie ma wykupionej polisy ubezpieczeniowej, odszkodowanie zobowiązany jest wypłacić z majątku własnego.

Wypadek przy pracy z winy pracownika

Wypadek z winy pracownika jest jedynym rodzajem wypadku w pracy, który zwalnia pracodawcę z odpowiedzialności za zdarzenie. Wtedy pracownik nie może liczyć na odszkodowanie. Nie zostaną mu także wypłacone świadczenia z tytuły wypadku przy pracy, w tym zasiłek chorobowy w wysokości 100%. Dzieje się tak, kiedy do wypadku doszło wyłącznie na skutek udowodnionego naruszenia przepisów BHP w miejscu pracy dotyczących ochrony życia i zdrowia, umyślnie lub w skutek niedbalstwa w związku z postępowaniem pracownika. Co ważne, świadczenia nie przysługują także, jeżeli pracownik był w stanie nietrzeźwości (praca pod wpływem alkoholu), pod wpływem środków odurzających albo substancji psychotropowych.

Wypadek przy pracy na umowie zlecenie

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a także ubezpieczeniu wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest w tym przypadku jednak dobrowolne (co ma znaczenie w przypadku np. przeziębienia). Jeżeli do wypadku w pracy doszło na umowie zlecenie podczas wykonywania zwykłych czynności związanych z umową, to pracownikowi przysługuje ten sam pakiet świadczeń socjalnych, co pracownikom zatrudnionym w oparciu o umowę o pracę. Z tego też powodu, jeśli dojdzie do wypadku podczas wykonywania odpłatnie pracy, to pracownik ma prawo do wszelkich świadczeń jak zwolnienie lekarskie czy odszkodowanie.

Oceń artykuł
5/5 (1)