Jakich pracowników jest za dużo? Zazwyczaj zastanawiamy się, kogo brakuje na rynku pracy, jednak tym razem przyjrzymy się zawodom nadwyżkowym. Kto może mieć problem ze znalezieniem pracy?
Rynek pracy to niezwykle dynamiczne środowisko. Szczególnie teraz, gdy firmy rozwijają się szybko, korzystając z najnowszych technologii. Praktycznie codziennie powstają nowe stanowiska i zawody, które są odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie lokalnych pracodawców. Jest to zdecydowanie zjawisko pożądane, które pokazuje, że polskie firmy chcą jak najszybciej dogonić zachodnich konkurentów. Jednak rozwój wiąże się również w tym, że część zawodów, część kompetencji przestaje być tak potrzebna, jak jeszcze kilka lat temu. Co to oznacza? Zaczynają pojawiać się zawody nadwyżkowe, których przedstawiciele mogą mieć problemy ze znalezieniem pracy. Czy istnieje sposób, żeby zaradzić temu zjawisku? Jakie stanowiska nie są już potrzebne? Co mogą zrobić osoby, które znalazły się w grupie zawodów deficytowych?
Spis treści
Barometr zawodów – badanie rynku pracy
Badaniem sytuacji zawodów na rynku pracy zajmuje się Barometr Zawodów. Jest to jednostka powołana i działająca na zlecenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej już od 2009 roku, jednak początkowo działała tylko w województwie małopolskim. Od 2015 roku Barometr Zawodów działa już na terenie całego kraju i na bieżąco monitoruje zjawiska związane ze zmianami na polskim rynku pracy.
Badanie przeprowadzane przez tę instytucję odbywa się raz w roku i dotyczy obszarów obejmujących zasięg ogólnopolski, wojewódzki oraz powiatowy. Daje to zarówno szerszy, jak i lokalny obraz sytuacji poszczególnych zawodów i kompetencji. Badanie opiera się na prostym podziale na 3 grupy – zawody deficytowe, zawody w równowadze oraz zawody nadwyżkowe. Co oznaczają te terminy? Dokładne wyjaśnienie znajdziemy na stronie Barometru Zawodów:
Zawody deficytowe to takie, w których liczba wolnych miejsc pracy jest większa niż liczba osób zainteresowanych podjęciem pracy i spełniających wymagania pracodawców (najtrudniej pracodawcom znaleźć kandydatów do pracy);
Zawody zrównoważone to te, w których liczba wolnych miejsc pracy jest zbliżona do liczby osób zainteresowanych podjęciem pracy i spełniających wymagania pracodawców;
Zawody nadwyżkowe, w których liczba wolnych miejsc jest mniejsza niż liczba osób zainteresowanych podjęciem pracy i spełniających wymagania pracodawców (najtrudniej osobom poszukującym pracy znaleźć zatrudnienie).
Do czego przydają się takie informacje? To przede wszystkim analizy przygotowane dla kandydatów poszukujących pracy lub stojących przed wyborem ścieżki kariery. Wiadomości te są również niezbędne dla profesjonalnych analiz rynku pracy, które odpowiadają także za kształtowanie zawodowego przygotowania do zawodów w szkołach oraz uniwersytetach.
Jakich zawodów jest za dużo?
W większości przypadków zastanawiamy się jakich zawodów jest za mało. Takie informacje są istotniejsze dla osób, które poszukują pracy. Jednak równie istotna jest odpowiedź na pytanie, jakich zawodów jest za dużo. Barometr Zawodów zajmuje się również tym zjawiskiem, dzięki temu możemy prześledzić jakie kompetencje, w jakich województwach nie są poszukiwane przez pracodawców. Analizy na 2023 rok dostępne są na ten moment dla wybranych województw i powiatów.
Zatem jakich zawodów jest zbyt dużo? Są to przede wszystkim:
- w województwie lubelskim:
- Ekonomiści,
- Filozofowie,
- Historycy,
- Politolodzy i kulturoznawcy
- Pracownicy biur podróży i obsługi turystycznej
- Specjaliści technologii żywności i żywienia.
- W województwie małopolskim:
- Ekonomiści.
- W województwie opolskim:
- Ekonomiści,
- Filozofowie,
- Historycy,
- Politolodzy i kulturoznawcy.
- W województwie podkarpackim:
- Ekonomiści,
- Filozofowie,
- Historycy,
- Politolodzy i kulturoznawcy,
- Pracownicy administracyjni i biurowi,
- Pracownicy biur podróży i obsługi turystycznej,
- Socjolodzy i specjaliści ds. badań społeczno-ekonomicznych,
- Specjaliści ds. administracji,
- Specjaliści technologii żywności i żywienia.
Jak widać, zawodów nadwyżkowych nie jest dużo, jednak wiążą one się z kilkoma branżami, w tym o dziwo z branżą ekonomiczną. Stanowisko ekonomisty przewija się bowiem w większości województw, a często jest także jedynym zawodem nadwyżkowym w regionie.
Problem ze znalezieniem pracy mogą mieć także osoby po studiach humanistycznych, które nie przekazują konkretnej wiedzy tak jak w przypadku filozofii. Rynek cierpi bowiem na przesyt wielodziedzinowych kompetencji, które ostatecznie ciężko wykorzystać do czegoś innego niż do pracy naukowej.
Kto znajduje się na liście zawodów deficytowych?
Analizując treści ofert pracy, możemy łatwo wywnioskować, na jakie zawody aktualnie jest największe zapotrzebowanie. Są to przede wszystkim programiści, kierowcy samochodów ciężarowych, pracownicy robót wykończeniowych w budownictwie, nauczyciele praktycznej nauki zawodu, nauczyciele przedmiotów zawodowych i monterzy instalacji budowlanych.
Zawody deficytowe znajdziemy przede wszystkim w branży transportowej, branży produkcyjnej, branży usługowej oraz branży budowlanej. Kogo jeszcze Barometr Zawodów wskazuje jako stanowiska deficytowe? Znajdziemy tu także samodzielnych księgowych oraz pracowników ogólnobudowlanych. Na brak pracy nie mogą narzekać także kierowcy autobusów, kierowcy ciągników siodłowych, opiekunowie osób starszych, robotnicy obróbki drewna, nauczyciela nauczający w szkołach specjalnych, mechanicy sprzętu, pracownicy produkcji odzieży i operatorzy obrabiarek skrawających.
W wielu przypadkach to wojewódzki urząd pracy odpowiedni dla miejsca zamieszkania generuje dane zebrane przez Barometr Zawodów i przekazuje te informacje do poszczególnych urzędów i instytucji, które dzięki temu mają szansę na dopasowanie swoich programów wsparcie do potrzeb rynku.
Czy warto brać pod uwagę analizy zawodów nadwyżkowych?
Z całą pewnością warto brać pod uwagę analizy prowadzone przez Barometr Zawodów, a tym informacje dotyczące zawodów nadwyżkowych. Są to szczególnie przydatne informacje, jeśli jesteś na początku swojej drogi i zastanawiasz się, czy iść na studia, czy może lepiej zająć się praktyczną nauką zawodu poprzez uczestnictwo w kursach lub szkoły policealne.
Dzięki śledzeniu zmian na rynku pracy masz możliwość podjęcia świadomej decyzji dotyczącej Twojej zawodowej przyszłość. Warto także wspomnieć, że jeśli chcesz mimo wszystko podjąć kształcenie w kierunku jednego z zawodów nadwyżkowych, ponieważ jest to związane z Twoimi zainteresowaniami, to warto zdecydować się na opcję zapasową i zdobyć konkretny fach. Dzięki temu masz możliwość poszerzania swojej wiedzy w zakresie, który naprawdę Cię interesuje, a dodatkowo zwiększasz swoje szanse na rynku pracy. Jeśli Twoim hobby jest ekonomia i planujesz wybrać się na studia ekonomiczne, dobrym pomysłem jest rozszerzenie tych kompetencji o dodatkowe umiejętności np. programistyczne. Takie połączenie może otworzyć ci drogę do niezwykle dochodowej pracy, a co ważniejsze – zagwarantuje Ci zatrudnienie.
Jak poradzić sobie będąc w grupie zawodów nadwyżkowych?
Jednak co jeśli znaleźliśmy się w grupie zawodów, w której notowana jest nadwyżka pracowników? Bark ofert pracy i nieatrakcyjne wynagrodzenie to główne problemy, z którymi muszą borykać się zawody nadwyżkowe. Co zrobić w takiej sytuacji? Istnieją dwa rozwiązania:
- rebranding,
- dokształcenie.
Rebranding, czyli przebranżowienie łączy się z zupełną zmianą ścieżki zawodowej. Jeśli w Twoim zawodzie trudno znaleźć zatrudnienie, warto pomyśleć nad kursem, studiami lub samokształceniem, które pozwolą Ci podjąć pracę na stanowisku niezwiązanym z Twoim dotychczasowym doświadczeniem. W ten sposób możesz zwiększyć swoje szanse na stabilną pracę oraz poszerzyć swoje możliwości związane z zarobkami i rozwojem zawodowym. Z pewnością nie jest to łatwe, ponieważ nauka od zera nowej dziedziny wymaga wiele energii i czasu. Często jednak warto podjąć ryzyko, które w dłuższej perspektywie czasu przyniesie korzyści.
Dokształcenie wiąże się natomiast z poszerzeniem kompetencji w dotychczasowym zawodzie. Warto przeanalizować, jakie są wymagania na wyższe, lepiej płatne stanowiska w Twojej branży i starać się podprowadzić do sytuacji, gdzie zwiększysz swoje szanse na rynku pracy. Jeśli obecnie obserwujemy przesyt ekonomistami, a Ty jesteś jednym z nich, dowiedz się, czego brakuje Ci, aby starać się o stanowiska kierownicze lub jakie kompetencje są obecnie potrzebne w branży. Może firmy poszukują kogoś, kto zna się na obsłudze nowego programu ekonomicznego? Dobrze byłoby, abyś Ty był osobą, która jako pierwsza wychwyci takie braki i postara się zapełnić lukę. W końcu przestrzeganie kultury osobistej względem przełożonego i brak inicjatywy nikomu jeszcze nie zapewniły awansu. Lepiej więc wziąć sprawy w swoje ręce i dokształcić się tak, aby z poziomu zwykłego pracownika stać się ekspertem.
