Nieuczciwa konkurencja to problem wielu przedsiębiorców. Mogłoby się wydawać, że w XXI wieku czyny nieuczciwej konkurencji zostały wyeliminowane, jednak firmy nadal borykają się z takimi działaniami. Czym dokładnie jest nieuczciwa konkurencja? Jak sobie z nią poradzić? I czy możliwe jest przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem nieuczciwej konkurencji?
Nieuczciwa konkurencja to powód do zmartwień wielu przedsiębiorców. I choć mogłoby się wydawać, że problem dotyczy tylko dużych przedsiębiorstw, to jednak małe i średnie firmy też borykają się z trudnościami spowodowanymi nieuczciwymi konkurentami. W wielu przypadkach to, że działania te są podejmowane na mniejszą skalę, wcale nie oznacza, że mniejsze firmy tracą mniej – istnieje bowiem duże prawdopodobieństwo, że czyn nieuczciwej konkurencji wymierzony w małą firmę może doprowadzić ją do upadłości. Jak pokazują statystyki, spraw z tytułu nieuczciwej konkurencji nadal jest całkiem sporo, dlatego warto zawczasu dowiedzieć się, na czym dokładnie polegają takie działania oraz jak się przed nimi bronić.
Spis treści
Czym jest nieuczciwa konkurencja?
Definicję nieuczciwej konkurencji znajdziemy w Ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która nie tylko wyjaśnia to zjawisko, ale także reguluje szereg zagadnień związanych np. z roszczeniami. Znajdziemy tam zapis, który określa nieuczciwą konkurencję jako:
1. Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
Definicja ta jest dość ogólna, jednak zawiera elementy, które znajdują zastosowanie w wielu sytuacjach, które trafiają do sądu po raz pierwszy. Warto bowiem pamiętać, że czyny nieuczciwej konkurencji trudno zamknąć w dokładnych przepisach, ponieważ firmy ciągle znajdują nowe sposoby, aby działać na szkodę swoich rynkowych konkurentów. Jak możemy dowiedzieć się w treści wyroku Sądu Najwyższego z 9 października 2019 roku:
Ustalenie dobrych obyczajów w rozumieniu ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji następuje z uwzględnieniem celu ustawy, jakim jest zapewnienie równych i niezakłóconych warunków konkurencji. W kontekście relacji z konsumentami jako sprzeczne z dobrymi obyczajami należy uznać działania, które zmierzają do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u klienta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności, czyli takie działanie, które potocznie określone jest jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania. O tym, czy dane działanie jest sprzeczne z dobrymi obyczajami, decyduje przy tym całokształt okoliczności, a zwłaszcza cel, użyte środki i konsekwencje przedsiębranych działań.
Ustawa ta określa także ogólny zarys tego, co możemy podciągnąć pod czyn nieuczciwej konkurencji:
2. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
- wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa,
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług,
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług,
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa,
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy,
- naśladownictwo produktów,
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie,
- utrudnianie dostępu do rynku,
- przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,
- a także nieuczciwa lub zakazana reklama,
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej,
- prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym oraz nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.
Jakie są skutki nieuczciwej konkurencji?
Naruszenie prawa konkurencji wobec danego przedsiębiorstwa ściąga konsekwencje na dwie strony – zarówno na tego, kto dokonuje czynu nieuczciwej konkurencji, jak i na tego, kto pada ofiarą działań z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji. Na sprawcę czeka szereg prawnych odpowiedzialności, w tym także w wielu przypadkach jest konieczne naprawienie szkody wyrządzonej czynem nieuczciwej konkurencji. Natomiast przedsiębiorstwo, które padło ofiarą nieuczciwej konkurencji musi poradzić sobie z malejącymi dochodami, trudnościami w nawiązaniu współprac biznesowych, brakiem kontrahentów, czy brakiem chętnych do pracy. Skumulowanie tych wszystkich przeszkód może także doprowadzić do upadku przedsiębiorstwa.
Ostatecznie można zauważyć, że tak naprawdę na czynie nieuczciwej konkurencji nie zyskuje nikt, ponieważ w większości przypadków naruszenie prawa konkurencji jest proste do wychwycenia i udowodnienia, a negatywne konsekwencje ponoszą obie strony, ponieważ firma, która padła ofiarą takich zachowań, boryka się z wieloma przeciwnościami. Choć oczywiście możliwe jest dochodzenie roszczeń z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji o naprawienie szkody wyrządzonej przedsiębiorstwu, to jednak ostatecznie trudno odrobić straty.
Jak radzić sobie z nieuczciwą konkurencją?
Warto jednak pamiętać, że przedsiębiorca, który padł ofiarą nieuczciwej konkurencji, może dochodzić swoich praw w sądzie. Przepisy wymienionej ustawy gwarantują mu szereg roszczeń:
Art. 18. Uprawnienia przedsiębiorcy, którego interes został naruszony czynem nieuczciwej konkurencji
1. W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Jak widać, prawo stoi po stronie przedsiębiorców i tworzy dla nich możliwości obrony przed czynem nieuczciwej konkurencji. Należy jednak odpowiednio przygotować się do rozprawy, zasięgnąć pomocy branżowych prawników oraz skrupulatnie podejść do zbierania dowodów takich jak np. maile, zdjęcia, faktury, czy opinie ekspertów.
Na co uważać? Przedawnienie roszczeń
Niestety odpowiedzialność za dopuszczenie się czynu nieuczciwej konkurencji może się przedawnić. Co to oznacza? Jeśli zbyt późno zdecydujesz się na dochodzenie swoich spraw, może okazać się, że zarzuty są już nieaktualne i sąd nie będzie mógł rozpatrzyć Twoich argumentów. Jednak jaki czas powoduje przedawnienie roszczeń? W tej sprawie również znajdziemy regulacje w ustawie o nieuczciwej konkurencji:
Art. 20. Przedawnienie roszczeń z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji
1. Roszczenia z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji ulegają przedawnieniu z upływem trzech lat. Bieg przedawnienia rozpoczyna się oddzielnie co do każdego naruszenia.
Sytuacja przedawnienia roszczeń różni się nieco w przypadku odpowiedzialności cywilnej i przepisów karnych. W drugim przypadku termin przedawnienia jest nieco dłuższy, dlatego też roszczenia wynikające ze szkody wyrządzonej czynem nieuczciwej konkurencji, które stanowią jednocześnie występek karny, mogą zostać uznane przez sąd nawet po upływie 20 lat:
4. Jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi jednocześnie zbrodnię albo występek, art. 4421 przedawnienie roszczeń o naprawienie szkody § 2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny nie stosuje się. W takim przypadku termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody nie może skończyć się później niż z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa.
