Za czyn nieuczciwej konkurencji przewidziana jest odpowiedzialność cywilna, a nawet odpowiedzialność karna. Może się wiązać z naprawieniem szkody, karą grzywny, a w skrajnych przypadkach nawet ograniczeniem wolności.
Każdy przedsiębiorca powinien działać w zgodzie z zasadą uczciwej konkurencji. Jest to nie tylko etyczne, ale i korzystne dla rynku. Gdyby dopuszczalne były wszelkie podstępne działania, to na rynku zapanowałaby pewnego rodzaju anarchia. Tylko kilku przedsiębiorców osiągałoby realne zyski z działalności, a reszta nie miałaby szans na rozwój. Dlatego też za czyny nieuczciwej konkurencji przewidziane są kary. W zależności od konkretnej sytuacji karę może nałożyć sąd, czy też Urząd Ochrony Konsumentów i Konkurencji.
Spis treści
Konsekwencje czynu nieuczciwej konkurencji
Przepisy karne określone zostały w Rozdziale 4. ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta obejmuje szereg regulacji, które mają na celu zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji. Wszyscy przedsiębiorcy zasługują na równe traktowanie i takie same szanse na rozwój własnego biznesu. Jest to kluczowe dla zachowania prawidłowego działania gospodarki kraju.
Za czyn nieuczciwej konkurencji uznajemy działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, który zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy czy klienta. Przykład czynu nieuczciwej konkurencji stanowi używanie nazwy firmy stosowanej już przez inne przedsiębiorstwo. Czyn nieuczciwej konkurencji może stanowić także reklama, która jest np. sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami, czy uchybiająca godności człowieka.
To także reklama, która odwołuje się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci. Stosując tego typu reklamy, przedsiębiorca jest w stanie poprawić swoją konkurencyjność i zyskać więcej klientów. Jednocześnie są to reklamy o charakterze wątpliwym moralnie, gdyż opierają się na manipulacji.
Czyn nieuczciwej konkurencji – co za to grozi?
Konsekwencje za czyn nieuczciwej konkurencji są uzależnione od tego, z jaką sprawą i czynem mamy konkretnie do czynienia. Jedną z organizacji, do której można zgłosić nieuczciwą konkurencję, jest UOKiK.
Jedną z możliwych konsekwencji za czyn nieuczciwej konkurencji jest kara w wysokości 10% obrotu. Takie prawo ma prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w ramach art. 106 ustawy z dnia 16 lutego 2007 roku o ochronie konkurencji i konsumentów. Kary przez Urząd nakładane są w związku z porozumieniami ograniczającymi konkurencję, czy nadużywaniem przez przedsiębiorcę swojej dominującej pozycji.
Jednak 10% to maksymalna wysokość kary pieniężnej, jaką można nałożyć na przedsiębiorcę. Dotyczy obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary. Ponadto obejmuje również czyny nieumyślne.
To jest kara, która dotyczy przedsiębiorców. Jednak ukarana może zostać także osoba odpowiedzialna za kierowanie przedsiębiorstwem. To osoby, które mają wpływ na zachowanie przedsiębiorcy, często pracownicy na stanowiskach kierowniczych. Ponadto odejście z firmy nie chroni ich przed odpowiedzialnością. Zarówno obecni, jak i byli pracownicy mogą odpowiadać za własne umyślne działanie lub zaniechanie.
Ustalanie wysokości kary za czyn nieuczciwej konkurencji
Kara za naruszenie reguł konkurencji jest wysoka, bo może wynieść nawet do 2 mln złotych. Kara jest ustalana przez prezesa UOKiK w oparciu o wagę sprawy, charakter naruszenia, wpływ osoby zarządzającej na naruszenie, okoliczności obciążające lub łagodzące. Jednak w niektórych przypadkach istnieje możliwość uniknięcia odpowiedzialności. Przedsiębiorca i osoba zarządzająca mogą złożyć tzw. wniosek leniency.
Leniency to program łagodzenia kar. Jednak w niektórych przypadkach kary można nawet zupełnie uniknąć. Warunkiem, który uprawnia do skorzystania z programu jest samodzielne przyznanie się do udziału w zmowie. Dodatkowo UOKiK wymaga ze strony świadka współpracy i przedstawienia informacje i dowodów w sprawie. Wniosek w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów można złożyć ustnie, osobiście, pocztą, jak i za pośrednictwem e-mail.
Postepowanie w razie wystąpienia czynu nieuczciwej konkurencji
Jeśli występuje podejrzenie popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji, możliwe jest dochodzenie swoich praw na drodze sądowej. Warto pamiętać, że Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów skupia się na ochronie interesu publicznego, zatem ewentualny spór dwóch przedsiębiorców nie leży w kwestii Prezesa UOKiK.
Przy wystąpieniu naruszeń, wystąpić mogą różne okoliczności łagodzące lub obciążające. Oczywiście kwestie te analizowane są indywidualnie dla każdej ze spraw. Przykładowe okoliczności łagodzące obejmują działanie pod przymusem, czy dobrowolne usunięcie przez przedsiębiorcę skutków naruszenia. Z kolei obciążać dodatkowo może dokonanie uprzednio podobnego naruszenia, czy też przymuszanie i wywieranie presji w stosunku innych przedsiębiorców, czy osób sprzeciwiających się naruszeniu.
Roszczenia związane z popełnieniem czynu nieuczciwej konkurencji podlegają przedawnieniu z upływem 3 lat. Czyn nieuczciwej konkurencji może popełnić przedsiębiorca, jak i osoby fizyczne, które uczestniczą w działalności gospodarczej. Jakie zachowania stanowią nieuczciwą konkurencję?
Za jakie czyny nieuczciwej konkurencji grożą kary?
Informacji na temat czynu nieuczciwej konkurencji dostarcza nam ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W art. 3 czytamy, że czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta. Ustawa precyzuje również, jakie konkretnie działania stanowią czyn nieuczciwej konkurencji. Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:
- wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa;
- fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług;
- wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług;
- naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa;
- nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy;
- naśladownictwo produktów;
- pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie;
- utrudnianie dostępu do rynku;
- przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną;
- nieuczciwa lub zakazana reklama;
- organizowanie systemu sprzedaży lawinowej;
- prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym oraz nieuzasadnione wydłużanie terminów zapłaty za dostarczane towary lub wykonane usługi.
Jednak warto zaznaczyć, że katalog ten nie jest zamknięty. W związku z tym, jeśli przedsiębiorca popełni czyn, który spełni przesłanki definicji czynu nieuczciwej konkurencji, to także może zostać za to ukarany niezależnie od tego, czy został on wymieniony w katalogu.
Jeśli dojdzie do bezzasadnego powództwa z tytułu nieuczciwej konkurencji sąd, na wniosek pozwanego, może nakazać powodowi złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści. Pozwany, który wskutek powództwa doznał szkody, może żądać jej naprawienia na zasadach ogólnych.
Jakie kary grożą za czyn nieuczciwej konkurencji?
Osoba, która czuje się pokrzywdzona czynem nieuczciwej konkurencji, ma kilka możliwości dochodzenia swoich racji. Osoba, która dokona czynu, może zostać pociągnięta do odpowiedzialności cywilnej, zobowiązana do zapłacenia kary UOKiK, czy nawet zostać objęta odpowiedzialnością karną. Odpowiedzialność cywilna wiąże się z:
- koniecznością zaniechania niedozwolonych działań;
- usunięcia skutków niedozwolonych działań;
- zobowiązaniem do złożenia oświadczenia o określonej treści w sprawie czynu;
- obowiązkiem naprawienia wyrządzonej szkody drugiemu przedsiębiorcy, którego doznał w związku z czynem nieuczciwej konkurencji;
- koniecznością wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści przez sprawcę na żądanie poszkodowanego, które uzyskał w związku z bezpodstawnym wzbogaceniem;
- możliwością zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany z wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego.
Osoba poszkodowana dochodzi swoich roszczeń przed sądem cywilnym. Sprawy rozpatrywane są przez sądy okręgowe, a w razie postępowania związanego z tajemnicą przedsiębiorstwa o charakterze technicznym Sąd Okręgowy w Warszawie.
Czyn nieuczciwej konkurencji – odpowiedzialność karna
Odpowiedzialność karna natomiast dotyczy wykroczeń. Za czyny nieuczciwej konkurencji takie jak fałszywe oznaczenie produktu, nieuczciwa reklama, czy rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji grozi kara aresztu lub grzywny.
Art. 25.
Kto, oznaczając lub wbrew obowiązkowi nie oznaczając towarów albo usług, wprowadza klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów lub usług albo nie informuje o ryzyku, jakie wiąże się z korzystaniem z nich, i naraża w ten sposób klientów na szkodę, podlega karze aresztu albo grzywny.
Art. 26.
Kto rozpowszechnia nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd wiadomości o przedsiębiorstwie, w szczególności o osobach kierujących przedsiębiorstwem, wytwarzanych towarach, świadczonych usługach lub stosowanych cenach albo o sytuacji gospodarczej lub prawnej przedsiębiorstwa, w celu szkodzenia przedsiębiorcy, podlega karze aresztu albo grzywny.
Natomiast za przestępstwo uznaje się ujawnienie lub wykorzystanie we własnej działalności cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa, gdy w ten sposób wyrządzona zostanie poważna szkoda innemu przedsiębiorcy. Nie można także ujawniać takich tajemnic.
Art. 23.
Kto, wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy, ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Najwyższa kara przewidziana jest za czyn nieuczciwej konkurencji, który obejmuje organizowanie lub kierowanie lawinowej sprzedaży. Za działanie grozi kara od 6 miesięcy pozbawienia wolności do nawet 8 lat. Kara pozbawienia wolności grozi również za kopiowanie produktu.
Art. 24.
Kto, za pomocą technicznych środków reprodukcji, kopiuje zewnętrzną postać produktu lub tak skopiowany wprowadza do obrotu, stwarzając tym możliwość wprowadzenia klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu, czym wyrządza poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jeśli sprawa dotyczy czynu dotyczącego materiałów reklamowych, czy opakowań, sąd może nawet orzec o ich zniszczeniu, czy też zaliczeniu na poczet odszkodowania. W przypadku oznaczeń, czy informacji umieszczonych na towarach, opakowaniach, bądź też zawartych reklamie, to osoba, której zarzuca się dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji, musi udowodnić prawdziwość oznaczeń.
