Agencja wywiadu – tajemnice, poufność oraz… praca biurowa?

Agencja wywiadu działa w służbie Rzeczypospolitej Polskiej. Działa w cieniu. Takie informacje witają nas na stronie internetowej Agencji Wywiadu. Jednak na czym dokładnie polega praca w agencji wywiadu? Jak wyglądają zarobki na stanowisku agenta? Oraz jak przebiega selekcja funkcjonariuszy?

Agencja wywiadu kojarzy się z agentami — żołnierzami niczym James Bond. Zadania wymagające dyskrecji, działania pod osłoną nocy — obrazy niczym z filmów szpiegowskich. Jednak czy wykreowany, na potrzeby kina, wizerunek agentów wywiadu ma coś wspólnego z prawdą? Ciężko powiedzieć, ponieważ ta wiedza nie jest dostępna dla zwykłych ludzi. Czytając artykuły o agencji wywiadu, możemy przypuszczać, że jednak obrazy ze świata filmu mają coś wspólnego z rzeczywistością. 

Szczególnie że agencja wywiadu działa według wytycznych aktów prawnych regulujących zakres jej działania. Informacje dotyczące tych rozporządzeń rady ministrów są jawne, a zapisy ustaw można odszukać w Internecie. W ten sposób możemy dowiedzieć się, do jakich zadań oddelegowywani są agenci wywiadu oraz jak wygląda zakres ich obowiązków. Czytając te rozporządzenia, zaczynamy myśleć, że rzeczywistość pracy w agencji wywiadu może prezentować się jeszcze jaskrawiej, niż pokazują to filmu.

Czym zajmuje się agencja wywiadu?

Zacznijmy od tego czym tak naprawdę zajmuje się agencja wywiadu. W ogólnym rozumieniu agencja wywiadu zajmuje się działaniami szpiegowskimi poza granicami państwa. Prezentuje nowoczesne podejście do wywiadu oraz podejmowanie działań mających na celu ochronę międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej. 

Z racji tego, że agencja wywiadu jest urzędem administracji rządowej, to szef AW jest również centralnym organem administracji rządowej, który działa na rzecz bezpieczeństwa zewnętrznego państwa przy pomocy agencji wywiadu. Podlega on bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów, natomiast jego działalność podlega kontroli Sejmu.

Wszystkie zadania agencji wywiadu są regulowane przez następujące akty prawne:

• ustawa z dnia 24 maja 2002 roku o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
• ustawa z dnia 5 sierpnia 2010 r. o ochronie informacji niejawnych, 
• ustawa z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych 
• ustawa z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 13 grudnia 2017 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra — Członka Rady Ministrów Mariusza Kamińskiego — Koordynatora Służb Specjalnych (Dz. U. poz. 2332)
• Ustawa z dnia 4 kwietnia 2014 r. o świadczeniach odszkodowawczych przysługujących w razie wypadku lub choroby pozostających w związku ze służbą (Dz. U. z 2018 r. poz. 1448)
• Ustawa z dnia 7 maja 1999 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Celno-Skarbowej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dz. U. z 2018 r., poz. 2349)
• Ustawa z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r., poz. 723, 2320)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 2002 r. w sprawie wzoru legitymacji służbowej i innych dokumentów funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2021, poz. 209)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 kwietnia 2003 r. w sprawie rozkładu czasu służby funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2021 r., poz. 135)
• Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 marca 2020 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu szkolenia zawodowego funkcjonariuszy Agencji Wywiadu (Dz.U. z 2020 r., poz. 552).

Zadania agencji wywiadu

Zadania agencji wywiadu zostały określone w art. 6  Ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu. Można przeczytać tam, że  zadania przypisane AW są realizowane poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej. Na terytorium Polski może ona prowadzić tylko czynności określone w odrębnych przepisach. W tej sytuacji kluczowy jest fakt, że zadania te mogą mieć związek z realizacją działań poza granicami państwa.

Do głównych zadań agencji wywiadu należy:

1. uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego;
2. rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3. ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej Polskiej;
4. zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej;
5. rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej;
6. rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia;
7. rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;
8. prowadzenie wywiadu elektronicznego;
9. podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

Dodatkowo agencja wywiadu działa także według dorocznych wytycznych Prezesa Rady Ministrów, a także zapisów Strategii Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej.

Jak wygląda praca w agencji wywiadu?

Cóż tu dużo mówić… Tego jak wygląda praca w agencji wywiadu, nie wie tak naprawdę nikt oprócz jej pracowników. Mimo że zakres obowiązków jest jasno określony przez ustawy i rozporządzenia, to jednak konkretne działania oraz zadania  poszczególnych agentów owiane są tajemnicą. Tak naprawdę, nawet rodzina nie wie, czym dokładnie zajmuje się ich bliski pracujący w wywiadzie.

Wiadomo natomiast, że wszystkie zadania mają jeden wspólny mianownik — przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w interesy Rzeczypospolitej Polskiej. Nadrzędną wartością dla funkcjonariuszy agencji wywiadu jest bezpieczeństwo państwa.

Dodatkowo praca w agencji wywiadu polega na zdobywaniu i przekazywaniu właściwym organom informacji, których celem jest zapobieganie zdarzeniom takim jak m.in. atak terrorystyczny. W grę wchodzi także ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej oraz niedopuszczanie do kryzysów międzynarodowych.

Warto jednak wspomnieć, że dla szeregowego funkcjonariusza agencji wywiadu, praca ma charakter… biurowy. Wręcz urzędowy. Z przecieków informacyjnych na temat pracy w AW możemy wywnioskować, że zwykli pracownicy wywiadu zazwyczaj zajmują się tworzeniem raportów oraz filtrowaniem informacji pojawiających się w prasie, telewizji lub Internecie.

Agencja wywiadu — zarobki

Zarobki w agencji wywiadu, w agencji bezpieczeństwa wewnętrznego oraz agencji wywiadu wojskowego są do siebie zbliżone. Warunki dla młodych funkcjonariuszy, którzy dopiero rozpoczynają karierę, są bardzo atrakcyjne. Średnie zarobki dla osoby po studiach, której udało się dostać pracę w agencji bezpieczeństwa wewnętrznego lub w  agencji wywiadu plasują się na pułapie 5,5 tysiąca brutto. Do tego należy doliczyć dodatki takie jak trzynasta pensja lub dodatki przysługujące mundurowym. W ten sposób podstawowa wypłata może zwiększyć się nawet o 1000 – 1500 zł brutto.

Oczywiście im wyższy stopień i większe doświadczenie zawodowe, tym wyższa pensja.

Rekrutacja do agencji wywiadu

Jak dokładnie przebiega rekrutacja do agencji wywiadu? Trudno stwierdzić, ponieważ również tam działają zapisy o poufności oraz dyskrecji. Jednak ogólny zarys procesu rekrutacyjnego jest mniej więcej podobny do sytuacji, gdy aplikujemy na „normalne” stanowisko.

Początkowo kandydat musi bezwzględnie spełnić wszystkie poniższe warunki:

• posiadanie polskiego obywatelstwa,
• posiadanie pełni praw publicznych,
• nieskazitelna postawa moralna, obywatelska i patriotyczna,
• zdolność do zachowania tajemnicy,
• co najmniej średnie wykształcenie, określone kwalifikacje zawodowe oraz zdolność psychiczna i fizyczna do służby w formacjach uzbrojonych, zachowujących szczególną dyscyplinę.

Jeśli interesuje Cię stopień oficera, wtedy konieczne jest wykształcenie wyższe.

Potencjalni kandydaci często wyławiani są podczas spotkań ze studentami lub na zasadzie współpracy z wykładowcami. Praca w agencji wywiadu łączy się z wieloma kompetencjami miękkimi, dlatego też tak ważne jest, aby kandydaci zostali dokładnie prześwietleni również pod tym względem.

Po przejściu pierwszego etapu rekrutacji należy dostarczyć następujące dokumenty:

• kwestionariusz osobowy razem 3 aktualnymi zdjęciami,
• życiorys, napisany własnoręcznie,
• posiadane świadectwa pracy lub służby,
• dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje,
• książeczkę wojskową,
• wypełnioną ankietę bezpieczeństwa osobowego.

Wszystkie informacje zawarte w tych dokumentach są dokładnie sprawdzane. Dodatkowo dochodzi rozmowa kwalifikacyjna, badania psychologiczne oraz testy sprawnościowe.

Jak dostać się do agencji wywiadu wojskowego?

Podobną jednostką do agencji wywiadu oraz agencji bezpieczeństwa wewnętrznego jest służba wywiadu wojskowego. Jest ona służbą specjalną, która podejmuje się działań w sprawach ochrony przed zagrożeniami zewnętrznymi dla obronności państwa, bezpieczeństwa i zdolności bojowej SZ RP oraz innych jednostek organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej.

Rekrutacja na stanowisko funkcjonariusza agencji wywiadu wojskowego jest również zbliżona do rekrutacji w agencji wywiadu. W tym wypadku bierze się także pod uwagę następujące czynniki, które zostały opisane na stronie rządowej:

• wiek kandydata,
• poziom i kierunek jego wykształcenia oraz kwalifikacji zawodowych,
• stopień znajomości języków obcych,
• doświadczenie w pełnieniu służby lub wykonywaniu pracy poza granicami państwa,
• umiejętność posługiwania się technikami informacyjnymi,
• posiadanie uprawnień do prowadzenia pojazdów mechanicznych.

Testy sprawnościowe i psychologiczne do agencji wywiadu

Co ciekawe testy sprawnościowe nie są obowiązkowe dla każdego kandydata, który stara się o pracę w agencji wywiadu. Najczęściej są na nie kierowane osoby, które mają zostać oddelegowane do służby w terenie. Dodatkowo, testy sprawnościowe nie obowiązują w ogóle w agencji bezpieczeństwa wewnętrznego.

Zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów dnia 23 października 2003 r.
w sprawie oceny zdolności fizycznej i psychicznej do służby w Agencji Wywiadu:

Stopień zdolności funkcjonariusza do służby regionalna komisja lekarska ustala przez zaliczenie go do jednej z następujących kategorii zdrowia:

1)
kategoria A – zdolny do służby, co oznacza, że stan zdrowia funkcjonariusza nie budzi żadnych zastrzeżeń albo że stwierdzone schorzenia lub ułomności fizyczne albo psychiczne nie stanowią przeszkody do pełnienia służby;
2)
kategoria C – zdolny do służby z ograniczeniem, co oznacza, że u funkcjonariusza stwierdzono przewlekłe schorzenia lub ułomności fizyczne albo psychiczne, które trwale lub czasowo zmniejszają zdolność fizyczną lub psychiczną do pełnienia służby;
3)
kategoria D – trwale niezdolny do służby, co oznacza, że stwierdzone u funkcjonariusza schorzenia lub ułomności fizyczne albo psychiczne nie pozwalają mu na pełnienie służby.