W porównaniu z 2017 rokiem skala szarej strefy jest znacząco mniejsza, jednak tysiące osób wciąż pracuje na czarno. Co wiemy o pracy nierejestrowanej?
Szara strefa się zmniejsza
2 proc. wszystkich aktywnych zawodowo Polaków pracowało w 2022 roku na czarno — wskazują na to wstępne wyniki badania modułowego BAEL. GUS podaje, że przynajmniej raz w szarej strefie znalazło się 342 tys. osób. Wcześniej pod lupę wzięto skalę pracy na czarno w 2017 roku.
Wówczas w szarej strefie funkcjonowało 880 tys. osób, co oznacza, że w 2022 roku pracę bez jakiejkolwiek umowy wykonywało już o 61,1 proc. mniej pracowników. W 2017 roku osoby funkcjonujące w szarej strefie stanowiły 5,4 proc. wszystkich osób aktywnych zawodowo.
Praca na czarno popularniejsza w miastach
Liczebność szarej strefy się zmniejsza, ale nieustannie większość pracowników działających na czarno stanowią mężczyźni (67,8 proc. ogółu osób zatrudnianych bez umowy w 2022 roku). Co ciekawe w porównaniu z 2017 rokiem zwiększył się odsetek występowania szarej strefy w miastach.
Najnowsze badanie ukazało, że pracę nierejestrowaną wykonywało 59,4 proc. mieszkańców miast i 40,6 proc. mieszkańców wsi. W 2017 roku było to: 50,6 proc. mieszkańców miast i 49,4 proc. mieszkańców wsi. W coraz mniejszym stopniu pracę na czarno wykonują osoby o najniższym wykształceniu.
W porównaniu do 2017 roku odsetek ten zwiększył się w grupie osób z wykształceniem wyższym, policealnym lub średnim zawodowym/branżowym i średnim ogólnokształcącym. Wciąż jednak najliczniejsze grupy osób pracujących na czarno (po 29,2 proc.) w 2022 roku stanowili pracownicy z wykształceniem zasadniczym zawodowym/branżowym i policealnym lub średnim zawodowym/branżowym.
Jakie prace wykonujemy na czarno?
Praca na czarno jest dla większości osób funkcjonujących w szarej strefie pracą dodatkową, ale w 2022 roku dla 34 proc. wszystkich pracowników wykonujących pracę nierejestrowaną była ona głównym źródłem utrzymania. Średnio statystyczny pracownik szarej strefy przepracował w 2022 roku na czarno 28 dni. To o 2 dni krócej niż w 2017 roku.
Większość prac wykonywanych bez jakiekolwiek umowy ma charakter prac fizycznych. Co piąta osoba funkcjonująca w szarej strefie w 2022 roku zajmowała się remontami i naprawami budowlano instalacyjnymi.
To najliczniejsza grupa pracowników nierejestrowanych. Pozostałe najpopularniejsze prace na czarno to: prace ogrodniczo-rolne, usługi transportowe, opieka nad dzieckiem lub osobą starszą, usługi budowlane i instalacyjne, prace domowe, usługi sąsiedzkie oraz usługi fryzjerskie i kosmetyczne.
Źródło danych: GUS
Praca na czarno czysty zysk, niestety nie dla każdego.