Wzrost i rozwój przedsiębiorstwa to dwa ważne zjawiska, które pomagają wzmacniać pozycję firmy. Choć określenia często stosowane są zamiennie, to w rzeczywistości wzrost i rozwój nie stanowią synonimów, lecz określają zupełnie inne cele. Zwykle tym celem jest wzrost. Czym różni się od rozwoju przedsiębiorstwa? Poznaj bliżej oba terminy.
Istnieje wiele terminów związanych z prowadzeniem biznesu, które określają zjawiska ściśle wpływające na sytuację firmy. Jednymi z nich są wzrost i rozwój przedsiębiorstwa. Choć mogłoby się wydawać, że są to terminy zamienne, to w rzeczywistości określają różne zjawiska. Stosowane są przez praktyków, jak i opisywane w licznych publikacjach naukowych.
Spis treści
Wzrost gospodarki a wzrost i rozwój firmy
Terminy wzrost i rozwój często spotykamy w kontekście sytuacji państwa. Wyróżniamy wzrost gospodarczy – wówczas mówimy o wzroście gospodarczym jako szybkim zwiększeniu produkcji dóbr i usług (zmiana ilościowa). Rozwój gospodarczy z kolei traktujemy jako zwiększenie produkcji i usług wytworzonych w długim czasie. W przypadku wzrostu nie mamy do czynienia ze zmianami w strukturze gospodarki, a w rozwoju już tak. Między rozwojem a wzrostem występuje korelacja. Także w biznesie. Odnosząc się do wzrostu gospodarczego, obserwujemy zmiany w charakterze ilościowym (np. poprawa oczekiwanej długości życia). Pod rozwojem gospodarczym rozumiemy także zmiany jakościowe. Podobnie jak ze wzrostem gospodarczym i rozwojem jest w przestrzeni przedsiębiorstw. Choć stanowią różne poziomy analizy, to mają pewne cechy wspólne, jak dążenie do zwiększenia skali, wyników, czy konieczność wdrażania szczególnych strategii.
Co oznacza wzrost przedsiębiorstwa?
Można uznać, że wzrost przedsiębiorstwa obejmuje zwiększenie skali jego działalności, np. rozmiaru firmy, czy zakresu usług. W przypadku wzrostu możemy uznać za właściwe różne rodzaje parametrów. Jak wskazuje Maciej Czarnecki w swoim artykule Wzrost a rozwój przedsiębiorstwa, zwykle jednym z głównych celów strategicznych firm jest właśnie wzrost przedsiębiorstwa. Firmy głównie dążą do wzrostu zysku, udziały w rynku, dostosowania produktów do jego wymagań, zwiększenia efektywności inwestycji, czy wartości rynkowej firmy. Dużo informacji na temat wzrostu można znaleźć w zagranicznych publikacjach. Sięga po nie także Arkadiusz Wierzbic, oprowadzając czytelników po teoriach dotyczących wzrostu i rozwoju przedsiębiorstwa w pracy Wzrost i rozwój przedsiębiorstwa – przegląd koncepcji teoretycznych. Przytaczane przez badacza kryteria wzrostu przedsiębiorstwa M. Goolda obejmują:
- wartość rynkową firmy;
- globalny zysk wypracowany w danym roku przez firmę;
- zysk przypadający na jedną akcję i wartość sprzedaży.
Jednak środowisko akademickie i praktyków zna znacznie więcej teorii.
- Wzrost przedsiębiorstwa można traktować jako zwiększenie jego wymiarów i liczebności (R.L. Ackoff).
- Można wyróżnić 5 typów wzrostu: np. wzrost przez zwiększenie rozmiaru jednostki, przez tworzenie równoległych jednostek, przez zróżnicowanie (D. Katz i R. Kahn).
- Wzrost można odnieść do wartości sprzedaży, wzrostu sprzedaży, zysku na akcję i zatrudnienia (Forbes).
Model L. Greinera a wzrost organizacji
Na szczególną uwagę zasługuje model pięciu faz wzrostu organizacji L. Greinera. Jest to jedna z najczęściej przytaczanych teorii na temat wzrostu firm. Model ten dzieli wzrost przedsiębiorstwa na pewne fazy, w trakcie których firma ewoluuje. Model L. Greinera mówi nam, że w trakcie wzrostu mają miejsce etapy cechujące się stabilnością i spokojnym tempem wzrostu oraz okresy pełne problemów, w trakcie których należy podjąć pewne radykalne kroki. Dzięki tym momentom kryzysowym przedsiębiorstwo ma szansę przejść do następnej fazy wzrostu.
Badacz wyszczególnił także zakres czasowy okresów. Jeśli otoczenie zewnętrzne firmy jest stabilne, to czas fazy spokojnego wzrostu przedsiębiorstwa ma wynosić od 4 do 8 lat. Następnie pojawia się okres, który skłania do zmian. Niekiedy muszą być one drastyczne, ponieważ wraz ze wzrostem organizacji dobrze znane i stosowane dotychczas rozwiązania przestają być efektywne. Do tego typu, radykalnych, lecz czasem koniecznych zmian można zaliczyć np. zmianę właściciela. Takie fazy ewolucji napędzają wzrost przedsiębiorstwa, owocują często pozytywnymi zmianami. To, jak często zachodzą zmiany w firmie uwarunkowane jest rozwojem branży przedsiębiorstwa. W modelu wyróżniamy 5 faz wzrostu organizacji.
Czym jest rozwój przedsiębiorstwa?
Rozwój przedsiębiorstwa wydaje się znacznie szerszym pojęciem. Ma charakter długoterminowy i odnosi się do ogólnego rozwoju przedsiębiorstwa, zmian, w konkretnych obszarach, np. wprowadzenia nowych technologii. Na podstawie teorii A. Mc Kelivie i J. Wiklund, którą przytacza w swojej pracy Maciej Czarnecki, możemy wyróżnić trzy nurty w badaniach nad rozwojem organizacji.
- Rozwój jako wynik – wyjaśnienie czynników warunkujących rozwój z wykorzystaniem różnych teorii, np. indywidualnych cech przedsiębiorcy.
- Wyniki rozwoju – zmiany zachodzące w organizacji w wyniku rozwoju. Wyszczególnia się etapy rozwoju przedsiębiorstw.
- Rozwój procesem – odpowiada na pytanie, w jaki sposób organizacje się rozwijają, co dzieje się z firmą w momencie rozwoju.
Z kolei polski ekonomista, Zdzisław Pierścionek tłumaczy rozwój przedsiębiorstwa jako celowe, skuteczne i skoordynowane zmiany systemów przedsiębiorstwa, polegające na wprowadzeniu nowych elementów i doskonaleniu już funkcjonujących, ale i wzrost przedsiębiorstwa i zmiany otoczenia, zapewniające mu przewagę konkurencyjną w długim okresie. Według tej definicji wzrost przedsiębiorstwa wynika z jego rozwoju.
Różnica między wzrostem a rozwojem przedsiębiorstwa
Choć wzrost i rozwój przedsiębiorstwa to różne pojęcia, mają ze sobą wiele wspólnego. Nawet w anglojęzycznych publikacjach obydwa pojęcia określa się terminem growth. Bazując na analizie badaczki E. Penrose, rozwój można traktować jako wewnętrzny proces doskonalenia, a wzrost firmy jako tzw. wzrost ilościowy. W przypadku rozwoju mamy do czynienia z trwałym, wieloetapowym procesem, który dąży do zmian. Wzrost natomiast stanowi zmianę wielkości przedsiębiorstwa. Jednak dokonując przeglądu literatury, łatwo zauważyć, że każdy badacz dokonuje nieco innej analizy odróżnienia obu tych pojęć. Tym, co jest wspólne to podkreślenie, że nie są one tożsame. Choć często wzrost traktowany jest jako wynik rozwoju.
Źródła:
- Czarnecki Maciej. Wzrost a rozwój przedsiębiorstwa. Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, 2011, nr 187, s. 43-52.
- Wierzbic Arkadiusz. Wzrost i rozwój przedsiębiorstwa – przegląd koncepcji teoretycznych. Nauki o Zarządzaniu = Management Sciences, 2011, nr 8, s. 399-411.
