Kwestia tego, ile przerwy przysługuje na 8 godzin pracy, zastanawia nie tylko początkujących pracowników. W rozmowach z rodziną, czy bliskimi na temat pracy często dostrzegamy różnice w długości przerw w poszczególnych zakładach. Długość przerwy nie zależy jednak od firmy, a jest regulowana prawnie. Oczywiście w niektórych miejscach pracy pracodawcy dają zatrudnionym więcej swobody. W innych pracownicy mogą liczyć na zapewnione prawnie minimum. Sprawdź, ile czasu przerwy przysługuje ci w ciągu 8 godzin pracy.
Zgodnie z prawem pracownikowi przysługuje prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku w tygodniu, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego. Standardowo każdego dnia powszedniego pracujemy przez 8 godzin. Jednak nie jest to 8 ciągłych godzin pracy. Przysługuje nam przerwa, w czasie której możemy odbudować siły do dalszej pracy. Długości przerwy w pracy jest regulowana przez Kodeks pracy, lecz możemy wyróżnić wyjątki, które wpływają na ostateczną długości odpoczynku. Przede wszystkim długości przerwy jest uzależniona od godzin czasu pracy, a także od sytuacji pracownika. Nieco więcej przerwy mają np. osoby z niepełnosprawnościami, karmiące matki, czy pracownicy młodociani.
Spis treści
Ile godzin przerwy na 8 godzin pracy? Podstawa prawna
O przerwie od pracy mówimy, gdy pracownik zatrudniony jest na umowie o pracę. Wówczas obowiązują go regulacje Kodeksu pracy – konkretnie art. 134. Artykuł ten mówi o prawie do przerwy. Zgodnie z jego treścią w przypadku pracy o dobowym wymiarze czasu pracy w wysokości co najmniej sześciu godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy (co najmniej 15 minut). Kolejny próg obowiązuje przy dobowym wymiarze czasu pracy dopiero powyżej 9 godzin. Wówczas pracownikowi przysługuje dodatkowa przerwa w wysokości co najmniej 15 minut. Zatem jeśli czas pracy mieści się między 6 a 9 godz. pracy, przysługuje 15 minut przerwy. Tak więc jest w przypadku najbardziej podstawowego dobowego czasu pracy w wysokości 8 godzin. Art. 134 Kodeksu pracy wymienia jeszcze trzecią możliwość, czyli trzy 15-minutowe przerwy w pracy trwającej więcej niż 16 godzin na dobę.
Czy przerwa wlicza się do 8 godzin pracy?
Wszystkie wyżej wymienione przerwy wliczają się do czasu pracy. Co to oznacza? Pracownik nie będzie musiał zostawać dłużej w zamian za to, że przez 15 minut nie wykonywał swoich obowiązków. Nie będzie także mógł zrezygnować ze swojej przerwy, aby na przykład wyjść wcześniej do domu. Jest to istotne, ponieważ zwykle poszukując pracy, oczekujemy tego, że przerwa nie wydłuży naszego czasu pracy. W niektórych sytuacjach jednak możemy się spotkać z ofertą pracy, w której wyszczególniona jest dłuższa przerwa, której jednak do czasu pracy się nie wlicza. Trzeba więc być czujnym, jeśli zależy nam szczególnie na którejś z opcji.
Obowiązek poinformowania o przerwie
Standardowa 15-minutowa przerwa od pracy jest dosyć krótka, nie zdążymy w jej trakcie zjeść obiadu. Często w zakładach pracy możemy spotkać się więc z pozytywnym gestem ze strony pracodawcy, który sam proponuje wydłużenie przerwy, lub nawet zaoferowanie dodatkowych przerw, np. rozdzielenie przerwy śniadaniowej i obiadowej. Warto także zauważyć, że nie w każdym zakładzie pracy przerwa jest bardzo istotnym elementem dla pracodawcy. Niektórzy dają pewną swobodę pracownikom, którzy nie są kontrolowani co do minuty. Ważne, aby wypełniali swoje obowiązki.
Dla jasności o system przerw stosowany w danej firmie warto zawsze dopytać na rozmowie rekrutacyjnej. Jak słusznie można zauważyć w powyższym przepisie osoby, które pracują krócej niż 6 godzin, w ogóle nie mają prawa do przerwy. Prawo narzuca na pracodawcę obowiązek informowania pracownika elektronicznie lub w postaci papierowej w ciągu 7 dni od dnia dopuszczenia go do pracy o przysługujących mu przerwach w pracy.
Dodatkowa przerwa godzinna godzinna w ciągu doby
Dla osób, którym nie wystarcza 15-minutowa przerwa w pracy, istotny może być art. 141 Kodeksu pracy. Porusza on kwestie wyżej wspomnianej dodatkowej przerwy w pracy.
§ 1. Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę w pracy niewliczaną do czasu pracy, w wymiarze nieprzekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych.
§ 2. Przerwę w pracy, o której mowa w § 1, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Taka przerwa może wynosić maksymalnie jedną godzinę. Jako że nie wlicza się ona do czasu pracy, oznacza to, że osoba, która pracuje przez 8 godzin, wykorzystując w ciągu dnia przerwę, wyjdzie z pracy po 9 godzinach. Może także w ogóle z takiej przerwy nie skorzystać i wyjść po ośmiu, jeśli pracodawca przychyli się do jego wniosku. Taka przerwa może być korzystna choćby ze względu na możliwość opuszczenia w tym czasie zakładu pracy i organizacji spraw własnych. To dobry moment na udanie się do urzędu, czy zrobienie zakupów. Przerwa ta ma charakter bezpłatny, chyba że pracodawca zdecyduje inaczej.
Pracownica karmiąca dziecko a przerwa w pracy
Jak już wyżej wspomniano, niektórzy pracownicy mogą liczyć na szczególne przepisy dotyczące przerw w pracy. Jedną z grup, które są uprzywilejowane, stanowią karmiące matki. Przysługują im dodatkowe przerwy wliczone w czas pracy.
- Kobieta pracująca od 4 do 6 godzin dziennie ma prawo do jednej 30-minutowej przerwy.
- Kobieta pracująca od 6 godzin wzwyż ma prawo do dwóch 30-minutowych przerw.
- Długość przerwy wynosi 45 minut, jeśli matka karmi dwoje dzieci.
Podstawę prawną dotyczącą przerwy na karmienie stanowi art. 187 Kodeksu Pracy.
§ 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.
§ 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.
Przerwa w pracy dla osoby młodocianej
Za pracowników młodocianych uważa się osoby w wieku od 15 do 18 roku życia. Ze względu na swój wiek i łączenie pracy z nauką, także potrzebują szczególnych warunków pracy. Pracownikom młodocianym przysługuje dłuższa przerwa. Mają do dyspozycji 30 minut przerwy przy pracy powyżej 4,5 godzin na dobę. Normy czasu pracy młodocianego także reguluje Kodeks pracy, w art. 202.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5 godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
Długość przerwy osób z niepełnosprawnością
Osoby z niepełnosprawnością mają prawo do dwóch przerw 15-minutowych. Art. 17 Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych precyzuje tę kwestię:
Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest wliczany do czasu pracy.
Dodatkowa przerwa w pracy dla osób z niepełnosprawnościami przysługuje niezależnie od tego, jakim stopniem niepełnosprawności legitymuje się zatrudniony. Znaczenia nie ma także wymiar ani okres zatrudnienia pracownika.
Przerwa na 8 godzin pracy fizycznej
Fakt, czy wykonujemy pracę biurową, czy fizyczną nie ma wpływu na długość przerwy. Jest ona określona w Kodeksie pracy i wynosi 15 minut. Oczywiście są pewne wyjątki. W szczególności sytuacja zmienia się, gdy pracownik wykonuje pracę szkodliwą dla zdrowia. Wówczas z pomocą przychodzi nam art. 145 Kodeksu pracy. Jeśli praca jest szkodliwa dla zdrowia, to poprzez ustanowienie przerw w czasie pracy można skrócić czas pracy poniżej norm narzuconych w art. 129 Kodeksu pracy.
§ 1. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 § 1 dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy.
Przerwy w pracy przy komputerze
Podczas gdy praca fizyczna bardzo obciąża cały organizm, pracownicy biurowi, wykonujący swoje zadania przy komputerze mierzą się z dyskomfortem oczu, czy kręgosłupa w związku z długotrwałym siedzeniem. Dlatego na dodatkowe przerwy od pracy mogą liczyć także pracownicy siedzący. Jeśli stanowisko pracy wyposażone jest w monitor ekranowy, pracodawca musi nie tylko zagwarantować stanowisko spełniające zasady BHP, ale także udzielić 5-minutowej przerwy po każdej godzinie pracy przy monitorze ekranowym.
Przerwy te wliczone są do czasu pracy, lecz nie można ich kumulować. Pracownik nie może przykładowo nie wykorzystywać tych przerw, by nagle skorzystać z 40 minut czasu wolnego. Tę kwestię precyzuje § 7. Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom:
1) łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała – przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub
2) co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Ile przerwy na 8 godzin pracy? Umowa zlecenie
Umowa zlecenia w przeciwieństwie do umowy o pracę nie jest regulowana przepisami Kodeksu pracy. W konsekwencji zleceniobiorca pozbawiony jest w szeregu uprawnień pracowniczych. Nie tylko nie ma prawa do urlopu na umowie zlecenie, ale także umowa ta nie liczy się do stażu pracy. Dlatego też w tym przypadku nie obowiązują przerwy wynikające z Kodeksu pracy. Jednak zgodnie z zasadą swobody umów, strony umowy zlecenia mogą ustalić między sobą przerwy od wykonywania pracy.
Jak efektywnie wykorzystać przerwę w pracy?
Przerwa w pracy to nie tylko czas na regenerację sił, ale również moment, który można wykorzystać na wiele sposobów, aby zwiększyć efektywność dalszej pracy. Dobrze zaplanowany odpoczynek pozwala zmniejszyć poziom stresu, poprawić koncentrację i zadbać o zdrowie. Krótki spacer na świeżym powietrzu może znacząco poprawić samopoczucie i dotlenić organizm, co szczególnie korzystnie wpływa na pracowników biurowych, którzy spędzają wiele godzin przed komputerem.
Jeśli nie masz możliwości opuszczenia miejsca pracy, wykorzystaj przerwę na rozciąganie lub krótką serię ćwiczeń. Nawet kilka minut ruchu może zredukować napięcie mięśniowe i zmniejszyć ryzyko dolegliwości kręgosłupa. Alternatywnie, możesz użyć tego czasu na relaks umysłowy – odłożenie telefonu, odcięcie się od bodźców cyfrowych i chwilowe skupienie się na oddechu mogą działać cuda. Przerwa to także doskonały moment na nawiązanie kontaktu z innymi pracownikami, co może pozytywnie wpłynąć na atmosferę w zespole i poprawić umiejętność pracy zespołowej.
Czy dłuższe przerwy oznaczają większą produktywność?
Często mówi się, że „im dłużej pracujemy, tym więcej osiągamy”, jednak w rzeczywistości przerwy są kluczowe dla utrzymania wysokiej efektywności. Badania pokazują, że krótkie, regularne przerwy mogą zwiększyć koncentrację i zmniejszyć liczbę popełnianych błędów. Zbyt długi czas pracy bez przerw prowadzi do zmęczenia, a to z kolei obniża jakość wykonywanych obowiązków.
Zasada 90/20, popularna wśród specjalistów od zarządzania czasem, sugeruje pracę przez 90 minut z pełnym skupieniem, po czym następuje 20-minutowa przerwa. Choć nie zawsze można zastosować tę metodę w każdej branży, jest to przykład, jak ważna jest odpowiednia równowaga między czasem pracy a odpoczynkiem. Warto rozważyć, czy nie wdrożyć podobnego systemu w swoim środowisku pracy, szczególnie jeśli zauważasz spadki energii w ciągu dnia. Wydłużone, lecz dobrze zaplanowane przerwy mogą ostatecznie przynieść korzyści zarówno pracownikowi, jak i pracodawcy.
