Histereza to pozostawanie na bezrobociu przez bardzo długi czas, w którym tracimy motywację i predyspozycje do powrotu na rynek pracy. Ma ona wpływ zarówno na nasze życie zawodowe, jak i prywatne. Sprawdź, jakie są jej konsekwencje i w jaki sposób można z nią walczyć.
Polski rynek pracy stara się zawzięcie walczyć z bezrobociem. Jak mu idzie? Jak t w życiu — raz lepiej, raz gorzej. Choć obecnie gospodarka narodowa ma się całkiem dobrze (jeśli nie weźmiemy pod uwagę szalejącej inflacji), a stopa bezrobocia powoli maleje, to jednak problem bezrobocia w Polsce nadal jest obecny. Co więcej, obecna stopa jest z pewnością większa, ponieważ dane te opierają się tylko na bezrobociu zarejestrowanym. Wielu pracowników działa w tzw. szarej strefie, czyli jako niezarejestrowani bezrobotni pracujący na czarno.
Strukturalne podstawy bezrobocia wywołują szereg negatywnych skutków, które obserwować możemy zarówno w kontekście krajowej gospodarki jak i w kontekście lokalnych społeczności. Momentem krytycznym jest histereza bezrobocia. Co oznacza ten termin? Jak uchronić się przed tym zjawiskiem? Czy Polsce grozi efekt histerezy?
Spis treści
Histereza – co to jest?
Histereza jest to okres, w którym przez przynajmniej 12 miesięcy w ciągu dwóch lat przebywamy na bezrobociu, nie licząc przygotowania zawodowego, praktyk czy stażu. Zjawisko te może nieść ze sobą bardzo szkodliwe skutki zarówno w naszym życiu prywatnym, jak i zawodowym.
Histerezę możemy często obserwować podczas kryzysu gospodarczego (spadek popytu), kiedy to zarówno podczas kryzysu jak i po nim wiele ludzi pozostaje nadal bez pracy, a firmy nie są w stanie wrócić do wcześniejszych mocy przerobowych. Powoduje to pewnego rodzaju marazm wśród bezrobotnych, którzy z każdym kolejnym dniem tracą nadzieję i motywację na znalezienie nowego zajęcia. Co więcej, zaczynają się przyzwyczajać do takiego stanu rzeczy. Powrót do pracy po tak długiej nieobecności na rynku pracy wymaga dużego samozaparcia, a często nie obejdzie się także bez pomocy z zewnątrz. Histereza bezrobocia ma negatywny wpływ na prowadzenie zrównoważonej polityki gospodarczej kraju, przez co w krótkim okresie można zaobserwować szereg negatywnych skutków gospodarczych, takich jak zmniejszenie PKB.
Na temat histerezy bezrobocia powstało wiele książek i artykułów naukowych, takie jak prace naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego, które starają się dokładnie zbadać to zjawisko i odnaleźć nowe sposoby przeciwdziałania. Zazwyczaj są to podstawy teoretyczne, które może w przyszłości znajdą zastosowanie w praktyce. Warto zapoznać się także z pozycjami proponowanymi przez Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, poruszającymi temat histerezy.
Jakie są konsekwencje histerezy?
Bezrobocie, szczególnie w czasach kryzysu gospodarczego, dotyka bardzo dużą ilość osób. W zależności od sytuacji na rynku pracy okres bez zatrudnienia może trwać krótko lub nagminnie się wydłużać. Kiedy mamy do czynienia z drugim czynnikiem, pojawia się histereza.
W dzisiejszych czasach status społeczny oraz to, jaki zawód wykonujemy (przez co można względnie oszacować, jakie jest nasze wynagrodzenie) ma duże znaczenie w tym, jak postrzegają nas inni ludzie. Kiedy znajdujemy się na “życiowym zakręcie”, tracimy prace i przez długi okres nie możemy jej znaleźć, wpadamy w przygnębienie i jednocześnie obniża się nasza pewność siebie oraz poczucie własnej wartości. Dopada nas myśl, aby szukać czegokolwiek, za co moglibyśmy opłacić nasze podstawowe potrzeby takie jak rachunki mieszkaniowe czy kupno produktów spożywczych. Nie myślimy już nawet o przyjemnościach i spotkaniach towarzyskich, przez co zaniedbujemy nasze relacje, wycofujemy się i alienujemy. Boimy się również, że zostaniemy ocenieni przez pryzmat tego, że nie możemy znaleźć sobie pracy. Nie chcemy zostać niezrozumiani. Jednak często tak bywa, ponieważ osoba, która obecnie nie doświadcza bezrobocia, nie zdaje sobie sprawy, jak ciężki i przytłaczający jest to czas. Kiedy tak się dzieje, wpadamy w konflikt, co dodatkowo “podcina nam skrzydła”.
W świetle teorii histerezy doprowadza ona do pomniejszania naszych oczekiwań względem przyszłości zawodowej, zarówno tej finansowej, jak i stanowiska oraz rozwoju osobistego. Pogarsza się nasze samopoczucie, tracimy wiarę w swoje siły i możliwości, wyolbrzymiamy każdą porażkę i zaczynamy wypominać sobie wszystkie sytuacje, które nie zakończyły się powodzeniem. Takie analizy w niczym nam nie pomogą.
W związku z tym, że nasz okres przebywania na bezrobociu ciągle się wydłuża, stajemy się mniej atrakcyjni dla potencjalnych pracodawców. Zniechęceni pracownicy to nie są odpowiedni kandydaci do pracy. Czujemy więc, że nasze działania w kierunku poszukiwania zatrudnienia są bierne i nie przynoszą żadnych oczekiwanych efektów. Doprowadza nas to do całkowitego obniżenia motywacji i chęci powzięcia się próby dalszego poszukiwania pracy. To znacząco utrudnia zatrudnienie. Nawet wykwalifikowani pracownicy wpadają w „niedopasowanie” pracy do swoich kompetencji (specjaliści pracujący na produkcji).
Histereza może prowadzić osoby bezrobotne do bardzo poważnych konsekwencji, takich jak depresja, nerwica, zaburzenia lękowe, poczucie osamotnienia i bezsenności.
Histereza – jak z nią walczyć?
Z histerezą można walczyć na gruncie osobistym oraz na gruncie polityki gospodarczej. Jeśli weźmiemy pod uwagę cały obraz rynku pracy, wyodrębnia nam się kilka sposobów, w jakie rządzący walczą z bezrobociem, a także z histerezą. Gospodarka narodowa nie powinna dopuszczać do spadku popytu, bowiem spadek popytu oznacza zastój i różnicy poziom bezrobocia. Aby nie dopuścić do histerezy bezrobocia, najważniejsza jest równowaga gospodarcza, w której przedsiębiorstwa cechują się zapotrzebowaniem na siłę roboczą, podyktowanym popytem. Pracodawcy odgrywają w tym wypadku ważną rolę, a państwo powinno aktywne ich wspierać.
Przede wszystkim należy pamiętać, iż bezrobocie nie jest rzeczą stałą. Jeśli zaczniemy walczyć o siebie i staniemy na wysokości zadania, to czym prędzej wrócimy do naszego stałego trybu życia i znajdziemy pracę, która postawi nas na nogi. Efekt histerezy, bezrobocie to nie są stałe zjawiska. W gospodarce od wieków obserwujemy zachwiania podaży i popytu.
W pierwszych krokach może się wydawać, że walka z histerezą, to walka z wiatrakami, jednak każdy kolejny mały kroczek do przodu, to zwiększanie swoich szans na wyjście z tego zamkniętego koła bezrobocia. Warto zdać sobie sprawę, że przeciwdziałanie bezrobociu będzie wymagała od nas wysiłku, jednak w większości przypadków będzie on bardzo opłacalny. Nawet rozpoczynając swój powrót na rynek pracy poprzez prace dorywcze bądź tymczasowe, mam szanse na stałe wyjść z tego marazmu, jakim jest histereza bezrobocia.
Jak nie dać się histerezie?
W czasie, kiedy przebywasz na bezrobociu, nie dopuść do tego, aby kompletnie nic nie robić. Zacznij jakąś aktywność i wykorzystaj ten okres do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych. Może znajdziesz wtedy inny pomysł na siebie, który da ci pozytywnego “kopa” do działania? Jeśli pracodawca z konkretnego przedsiębiorstwa zobaczy w twoim CV, że w czasie kiedy nie pracowałaś/eś ukończyłaś/eś różne kursy i szkolenia (nawet te internetowe, na które często znajdziemy atrakcyjne promocje) będzie to dla niego informacją, iż jesteś osobą ambitną i nie poprzestajesz na łatwych rozwiązaniach.
Jeśli chcesz powrócić na rynek pracy, pierwszym krokiem może być odbycie ciekawych praktyk, stażu czy wolontariatu, na których nabędziesz nowe umiejętności i poznasz ciekawych ludzi. Innym sposobem jest także praca tymczasowa, którą znajdziesz w wielu agencjach pracy. Dzięki temu wbijesz się w pewien rytm i znowu odzyskasz motywację do działania. Jest to niezwykle ważne, ponieważ do modelu bezrobocia można się przyzwyczaić. Poszukiwanie pracy, nawet dorywczej lub założenie własnej jednoosobowej działalności to z pewnością odpowiedni pomysł na spędzanie czasu na bezrobociu.
Pamiętaj również, aby nie odpychać od siebie bliskich ci ludzi, od których możesz otrzymać bezcenne wsparcie.
