Rozdzielność majątkowa w małżeństwie to zrezygnowanie ze wspólnoty majątkowej po ślubie. Taki zabieg wprowadza wiele zmian w domowym budżecie i wpływa na spłatę długów, staranie się o kredyt, a także na podział w przypadku ewentualnego rozwodu. Jak zrobić rozdzielność majątkową? Czym jest? Sprawdź!
Rozdzielność majątkowa to wciąż niezbyt popularna forma zarządzania budżetem domowym. Tego typu podejście do finansów rodzinnych nie ma zbyt dobrej prasy, ponieważ kojarzy się z brakiem zaufania wobec drugiej osoby. W praktyce jest to po prostu jeden z mechanizmów prawnych, które pozwalają ludziom dostosować zarządzanie budżetem do swoich potrzeb. Niektórzy bowiem wykonują ryzykowne transakcje finansowe i nie chcą, aby druga połówka została obciążona ewentualnym zadłużeniem. Rozdzielność majątkową ustanawia się zazwyczaj przez sąd lub intercyzę. Ile kosztuje rozdzielność majątkowa? Kiedy warto się nią zainteresować?
Spis treści
Czym jest rozdzielność majątkowa?
Z zasady zawarcie związku małżeńskiego oznacza, że majątek męża i żony zaczyna stanowić jedność. Od tej pory większość zarobków i przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa, stanowią wspólną własność małżonków. To znaczy, że Twoja wypłata jest od teraz Waszą wypłatą.
Wyjątkiem od tej zasady są takie dobra majątkowe i materialne, które małżonkowie zgromadzili jeszcze przed ślubem. Wspólnotą majątkową nie będą także objęte ewentualne spadki i darowizny, chyba że osoby darujące postanowiły inaczej.
Rozdzielność majątkowa jest zaprzeczeniem wspólnoty. Małżeństwo decyduje się w ten sposób na gromadzenie własnych majątków i unika ewentualnych zobowiązań za kredyty zaciągnięte przez drugą połówkę.
Na czym polega rozdzielność majątkowa?
Rozdzielność majątkowa najczęściej powstaje w wyniku podpisania intercyzy przy obecności notariusza. Istnieje kilka rodzajów rozdzielności, a także kilka sposobów na jej uzyskanie.
Intercyza, o której wspomnieliśmy, to umowa dwóch stron, która zawiera zgodę małżonków na rozdzielenie swoich majątków. Taką umowę można podpisać przed ślubem, albo już w trakcie trwania małżeństwa. Od tej pory małżonkowie mają prawo do dysponowania własnymi pieniędzmi w dowolny sposób i nie muszą uzyskać zgody drugiej osoby np. na zaciągnięcie bardzo dużego kredytu.
Warto dodać, że o rozdzielność majątkową trzeba się postarać. Jeżeli małżonkowie nie podejmą żadnej decyzji, to zawarcie małżeństwa automatycznie połączy ich majątek w całość. Oprócz zgody obu stron w formie intercyzy można też wyróżnić inne sposoby uzyskania rozdzielności majątkowej:
- rozdzielność majątkowa ustanowiona przez sąd;
- rozdział majątku zaistniały w wyniku separacji małżonków;
- administracyjne, jeżeli jeden małżonek został pozbawiony praw lub zgłosił upadłość konsumencką.
Wspólność czy rozdzielność majątkowa – co wybrać?
Oczywiście trudno mówić o jedynej właściwiej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Zarówno ustrój wspólności majątkowej, jak i rozdzielność majątkowa, mają swoje wady i zalety. Nie jesteśmy w stanie udzielić jednoznacznej odpowiedzi, jednak postaramy się przedstawić część owych wad i zalet, które mogą pomóc w podjęciu ostatecznej decyzji.
Wspólność majątkowa kojarzy się ze stabilizacją i pełnym zaufaniem w związku. Pary, które nie decydują się na rozdział majątku, mogą mieć ułatwioną sprawę w przypadku zaciągania wieloletnich kredytów. Można przyjąć, że wspólnota to też większe bezpieczeństwo wyrażone w formie wsparcia finansowego drugiej osoby.
Małżonkowie zachowujący wspólnotę majątkową, mogą też rozliczać się z podatku dochodowego na atrakcyjnych zasadach. Wadą jest odpowiedzialność współmałżonka za ewentualne długi drugiej osoby. Jeżeli np. przedsiębiorca popadnie w problemy finansowe, może pociągnąć za sobą żonę lub męża.
Wady i zalety rozdzielności majątkowej
Rozdzielność majątkowa bez rozwodu sprawia, że małżonkowie zyskują prawo do osobistego majątku. Taki zabieg może poprawić bezpieczeństwo finansowe drugiej osoby. Rozdzielność majątkową często wykorzystuje się wtedy, gdy jeden z małżonków ma własną firmę, lub np. obraca dużymi kwotami na giełdzie. Zarówno zakładanie działalności gospodarczej, jak i inwestowanie sporych sum, rodzi pewne ryzyko popadnięcia w długi. Rozdzielność zabezpiecza przed tym drugą osobę, która nie odpowiada już za zobowiązania małżonka.
Wady rozdzielności majątkowej w trakcie małżeństwa? To niewątpliwie potencjalne utrudnienia w otrzymaniu kredytu, a także ewentualne problemy w związku. Niektóre osoby postrzegają taki ruch jako wyraz braku zaufania.
Jak zrobić rozdzielność majątkową?
Zacznijmy od tego, jak ustanowić rozdzielność majątkową wynikającą ze zgody małżonków. Taką umowę nazywamy intercyzą i można ją podpisać zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa. Rozdzielność majątkową w intercyzie zawiera się wyłącznie w formie aktu notarialnego. Bez obecności notariusza umowa nie będzie miała żadnego skutku prawnego.
Intercyza podpisana przed ślubem będzie obowiązywała aż do jej odwołania. To znaczy, że zawarcie małżeństwa nie spowoduje automatycznie nastania wspólności majątkowej.
Problemy zaczynają się, gdy jedno z małżonków nie zgadza się na podpisanie intercyzy. Wtedy rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona przez sąd w sposób przymusowy. Aby złożyć wniosek do sądu o przymusową rozdzielność majątkową, trzeba wykazać, że istnieją ku temu poważne powody. Takim powodem może być uzasadniona obawa o sytuację finansową rodziny, gdy jedno z małżonków trwoni pieniądze lub jest ciężko chore.
Ustalenie rozdzielności majątkowej bez udziału małżonków
Jak już wspomnieliśmy, ustanowienie rozdzielności majątkowej może nastąpić za zgodą małżonków lub na wniosek jednego z nich. Istnieją jeszcze sytuacje, gdy rozdział nastąpi bez ich aktywnego udziału w sprawie.
Rozdzielność majątkowa powstaje bez udziału współmałżonków (na mocy prawa), jeżeli jedno z nich zostało ubezwłasnowolnione lub ogłosiło upadłość. Rozdzielność nastaje samoistnie również wtedy, gdy sąd ogłosił faktyczną separację lub rozwód.
Cały proces może rozpocząć się bez inicjatywy małżonków na wniosek wierzyciela jednego z nich. Jeżeli podmiot próbujący odzyskać pieniądze od jednego z członków rodziny uzna, że będzie to bardziej prawdopodobne po ustaleniu rozdzielności majątkowej, może złożyć odpowiedni wniosek o możliwość dokonania podziału majątku na mocy orzeczenia sądu.
Rozdzielność majątkowa w intercyzie – rodzaje
Jeżeli małżeństwo zgodziło się na podpisanie intercyzy, może wybrać jeden z kilku podstawowych rodzajów. Od tego wyboru zależy, jak bardzo majątek osobisty zostanie rozdzielony, a także co stanie się z pieniędzmi w przypadku ewentualnego rozwodu.
Podstawowe rodzaje podziału ustroju wspólności majątkowej to:
- zwykła rozdzielność majątkowa;
- rozszerzona lub ograniczona rozdzielność;
- rozdzielność z wyrównaniem dorobków.
Rozdzielność majątkowa ustanowiona przez sąd
Rozdzielenie majątku wspólnego może powstać na wniosek jednego z małżonków. Dochodzi do niego wtedy, gdy wspólność majątkowa jest zagrożona, a drugi małżonek nie zgadza się podpisanie intercyzy. Wtedy można złożyć odpowiedni wniosek do sądu i postarać się o przymusowe dokonanie rozdzielności majątkowej.
Proces w sprawie ustanowienia rozdzielności może ruszyć dopiero wtedy, gdy wnioskujący udowodni, że ma ku temu poważne powody. Do tych powodów zalicza się na przykład:
- wyjątkowa rozrzutność partnera bądź partnerki,
- choroba alkoholowa,
- przywłaszczanie całego majątku przez jedną osobę,
- bezpodstawne niedokładanie się do wspólnego budżetu.
Rozdzielność majątkowa po ślubie – jak zrobić w trakcie małżeństwa?
Umowę majątkową małżeńską można zmienić już po ślubie. Konieczność zawierania intercyzy jeszcze przed ślubem jest mitem. Para młoda może stworzyć stosowną umowę o rozdzieleniu majątku wspólnego w dowolnym momencie.
Wystarczy pamiętać o podpisaniu aktu notarialnego i obecności notariusza. Za taką obecność trzeba będzie odpowiednio zapłacić, jednak o tym opowiemy w dalszej części poradnika.
Długotrwała separacja a rozdzielność majątkowa
Wspomnieliśmy już, że separacja może stać się powodem do rozdziału majątku wspólnego. Sąd może ustanowić rozdzielność, lecz wyłącznie wtedy, gdy separacja jest długotrwała i faktycznie uniemożliwia dysponowanie wspólnym majątkiem.
Jeśli małżonkowie w separacji zerwali wszelkie stosunki i całkiem samodzielnie dysponują swoimi majątkami, sąd może ustanowić rozdzielność. Do takiej sytuacji dochodzi też wtedy, kiedy małżonkowie nie podejmują żadnych wspólnych decyzji finansowych.
Ile kosztuje rozdzielność majątkowa?
Ustanowienie rozdzielności majątkowej może nieść ze sobą dodatkowe opłaty. Jeżeli małżonkowie zdecydowali się na podpisanie intercyzy, będą musieli skorzystać z pomocy notariusza. Usługi takiego specjalisty są płatne, lecz kwota sporządzenia aktu notarialnego nie powinna przekraczać kilkuset złotych.
Przepisy stanowią, że kwota za sporządzenie rozdzielności majątku wspólnego, nie może być wyższa niż 400 złotych (plus podatek VAT).
Rozdzielność majątkowa a kredyt hipoteczny
Jeżeli małżeństwo postanowi przeprowadzić rozdzielność, musi się liczyć ze zmianami w ustalaniu zdolności kredytowej i sporządzaniu umowy z bankiem. Nieistniejącą wspólność majątkową można wykorzystać na swoją korzyść, np. wtedy, gdy jeden z małżonków ma długi. Samodzielne staranie się o zwykły kredyt wykluczy całkowicie jego zdolność kredytową i majątek, co może zwiększyć szanse małżonka z „czystą kartą”.
Sprawa wygląda nieco inaczej w przypadku udzielania kredytów hipotecznych. To zobowiązania na kilkadziesiąt lat, które opiewają na kwoty rzędu kilkuset tysięcy złotych. Nawet jeśli o kredyt hipoteczny wnioskuje osoba z podpisaną wcześniej intercyzą, banki i tak sprawdzają dochody i zobowiązania drugiego małżonka. To znaczy, że ustanowienie rozdzielności majątkowej nie powinno mieć większego wpływu na zdolność w przypadku kredytu hipotecznego.
Rozdzielność majątkowa. Podsumowanie
Rozdzielność majątkowa daje małżonkom niezależność w zarządzaniu majątkiem, chroniąc ich przed ryzykiem związanym z zobowiązaniami drugiej strony. Jest to szczególnie przydatne, gdy jedno z małżonków prowadzi działalność gospodarczą lub podejmuje ryzykowne inwestycje. Można ją ustanowić przez intercyzę, decyzję sądu, a czasem także z mocy prawa.
Wspólność majątkowa zapewnia stabilizację, ale niesie ryzyko odpowiedzialności za długi współmałżonka. Decyzja o wyborze formy zarządzania majątkiem powinna być świadoma i dostosowana do potrzeb pary, uwzględniając zarówno potencjalne korzyści, jak i ograniczenia każdej z opcji. Rozdzielność majątkowa to nie tylko kwestia prawna, ale także narzędzie budujące finansowe bezpieczeństwo w związku.
