Umowa zlecenie a zasiłek chorobowy — to kwestia bardzo często podnoszona przez osoby zatrudnione na umowę cywilnoprawną, jaką jest właśnie umowa zlecenia. Czy na umowie zlecenie można iść na L4 i pobierać zasiłek chorobowy?
Płatne zwolnienie lekarskie na czas choroby należy się osobie, która jest ubezpieczona świadczeniami chorobowymi. Jednak czy z tytułu wykonywania umowy zlecenia przysługuje Ci prawo do zasiłku chorobowego? Jak wiemy umowy cywilnoprawne, różnią się od umowy o pracę nie tylko prawami i obowiązkami pracowniczymi, ale także zakresem składek, które są odprowadzane podczas ich trwania. Aby zleceniobiorca miał możliwość skorzystania z ubezpieczenia chorobowego, muszą zaistnieć pewne warunki. Jakie to warunki? Kiedy pracownik zatrudniony na umowę zlecenie nabiera prawa do ubezpieczenia chorobowego?
Spis treści
Umowa zlecenie a chorobowe
Osoba pracująca na umowie zlecenie objęta jest ubezpieczeniem emerytalnym, rentowym, wypadkowym (ubezpieczenia społeczne) i zdrowotnym. Może również skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego lub poprosić o to swojego zleceniodawcę. Tym samym będzie otrzymywać nieco niższe wynagrodzenie, w związku z dodaniem kolejnej składki odprowadzanej z wynagrodzenia.
Wspomniane wcześniej dobrowolne ubezpieczenie chorobowe daje prawo do zasiłku chorobowego (i zasiłku macierzyńskiego) w przypadku gdy wystąpi zdrowotna niezdolność do pracy. Oprócz tego, ubezpieczeniu chorobowemu na umowie zlecenie podlega także okres urlopu macierzyńskiego, opiekuńczego oraz świadczenie rehabilitacyjne. To znaczy, że w przypadku choroby lub ciąży, posiadasz pełne prawo do wypłaty zasiłku chorobowego z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Umowa zlecenie a L4. Czy płatne?
Dla wielu osób korzystniejsze jest więc odprowadzanie dobrowolnego ubezpieczenia – szczególnie jeśli pracodawca na chwilę obecną nie wykazuje chęci do zmiany umowy na umowę o pracę. Warto zaznaczyć, że zasiłek chorobowy zleceniobiorcy przysługuje mu od pierwszego dnia choroby, kiedy otrzyma zwolnienie lekarskie.
Oprócz zleceniobiorców z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego mogą skorzystać także m.in. osoby:
- prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą,
- wykonujące pracę nakładczą,
- pracujące na podstawie umowy agencyjnej,
- pracujące na podstawie innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy kodeksu cywilnego z zakresu zlecenia,
- w stanie duchownym,
- pracujące jako opieka do dziecka na podstawie umowy uaktywniającej.
L4 na umowie zlecenie: dobrowolne ubezpieczenie chorobowe
Jak przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego i otrzymać zwolnienie lekarskie na umowie zlecenie? Są dwa sposoby:
- Jeśli chcesz zrobić to samodzielnie, możesz udać się do swojego oddziału wojewódzkiego NFZ właściwego ze względu na miejsce zamieszkania i złożyć wniosek o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wzór wniosku można znaleźć na stronie Nfz.gov.pl. Oprócz tego należy wziąć ze sobą dowód osobisty i dokument poświadczający Twój ostatni okres ubezpieczenia (może być to np. świadectwo pracy z umowy o pracę lub ostatnia umowa zlecenie z dokumentem potwierdzającym zgłoszenie do ubezpieczenia zdrowotnego). Inne warunki dotyczą osób, których ostatnim tytułem z ubezpieczenia była własna działalność gospodarcza lub np. rejestracja jako osoba bezrobotna w urzędzie pracy. Po zawarciu umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne należy się zgłosić do jednostki Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwej ze względu na miejsce zamieszkania. Tam należy złożyć dokument zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego.
- Jeśli jesteś zatrudniony na umowie cywilnoprawnej, to musisz złożyć odpowiedni wniosek do swojego zleceniodawcy, który następnie rejestruje go w ZUS. Od tego momentu przysługuje Ci chorobowe na umowie zlecenie.
Należy jednak pamiętać, że dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu nie podlegają osoby, takie jak:
- studenci poniżej 26. roku życia — zgłoszeni są do ubezpieczenia chorobowego w ciągu trwania edukacji,
- korzystają z ubezpieczeń społecznych (chorobowego i rentowego) dobrowolnie — do ubezpieczenia chorobowego można zgłosić się tylko w przypadku gdy składki te są obligatoryjne. Gdy pracownika obejmuje tylko ubezpieczenie zdrowotne, nie ma możliwości wnioskowania o podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.
Zasiłek chorobowy na umowie zlecenie a okres wyczekiwania
Jest to okres, który musi upłynąć, aby zleceniobiorca nabył prawo do zasiłku chorobowego. Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. 2005 r. Nr 31, poz. 267):
(…)Zatrudniony na podstawie umowy zlecenia prawo do zasiłku chorobowego po upływie 90 dni nieprzerwanego okresu ubezpieczenia.
W tych 90 dniach zawarty jest każdy wcześniejszy okres ubezpieczenia. Ważne jednak, aby przerwa między nimi nie była dłuższa niż 30 dni (liczona od dnia ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu) lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym.
Dodatkowo zalicza się do tego poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego związane z odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Pracownicy, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego na takich warunkach, nie muszą martwić się o okres wyczekiwania.
Zwolnienie lekarskie na umowie zlecenie — brak okresu wyczekiwania
Istnieje kilka przypadków, gdy okres wyczekiwania traci na mocy prawnej. W szczególnych sytuacjach, w przypadku umowy zlecenia, jest możliwość uzyskania zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia. W okres wyczekiwania w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego nie łapie się zasiłek macierzyński i opiekuńczy. Zgodnie z prawem przysługują one od pierwszego dnia podlegania w systemie ubezpieczeń społecznych pod ubezpieczenie chorobowe.
Dodatkowo zasiłek chorobowy na umowie zlecenie od pierwszego dnia podlegania pod ubezpieczenie chorobowe przysługuje:
- absolwentom szkół, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do niego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły,
- pracownikom, którzy ulegli wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy — ich niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem komunikacyjnym lub innym zdarzeniem losowym,
- osobom, które są ubezpieczone obowiązkowo oraz posiadają minimum dziesięcioletni okres ubezpieczenia chorobowego,
- posłom oraz senatorom, którzy podobnie jak absolwenci szkół, przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w okresie nie dłuższym niż 90 dni od ukończenia kadencji.
L4 na umowa zlecenie – ile płatne?
Wysokość zasiłku chorobowego osoby przebywającej na L4 na podstawie umowy zlecenie zazwyczaj wynosi 80 % podstawy wymiaru wynagrodzenia. Tak samo jak w przypadku umowy o pracę. Jednak gdy niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w okresie ciąży lub pojawiła się na skutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym w procedurze oddawania komórek, tkanek lub narządów do przeszczepów wtedy zleceniobiorcy przysługuje 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu ubezpieczenia chorobowego.
Dotyczy to również niezdolności do pracy, która jest konsekwencją wypadku w drodze do lub z pracy. 80% płatnego zwolnienia lekarskiego przysługuje również wtedy gdy pracownik przebywa w szpitalu.
Zwolnienie lekarskie na umowie zlecenie. Jak wyliczyć?
Składka na ubezpieczenie zdrowotne zleceniobiorców wynosi 9% podstawy wymiaru składki. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe, finansowane ze środków ubezpieczonego.
Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego wylicza się z przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ubezpieczonego po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie. Kwotę te oblicza się na podstawie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy z powodu choroby.
Natomiast jeśli zleceniobiorca nie ma tak długiego okresu podlegania pod ubezpieczenie chorobowe, wtedy bierze się pod uwagę przychód za biorąc pod uwagę pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
Art. 45 ustawy zasiłkowej określa, że podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, to faktyczna kwota przeciętnego przychodu oraz ma zastosowanie wyłącznie do pracowników zatrudnionych na umowę zlecenia.
Zwolnienie lekarskie na umowie zlecenie. Kto wypłaca?
Od pierwszego dnia zwolnienia lekarskiego zleceniobiorcy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca mu zasiłek chorobowy w wysokości zależnej od przyczyny choroby oraz od tego, jaką podstawę wymiaru zasiłku chorobowego nabywa.
Zwolnienie lekarskie a umowa zlecenie u innego pracodawcy
Jeśli pracownik jednocześnie pracuje na podstawie umowy o pracę i zleceniu u tego samego pracodawcy dla celów oskładkowania obie umowy są traktowane jako zatrudnienie. Pracownik, pobierając świadczenie chorobowe z etatu, zwolniony jest ze składek na ubezpieczenie społeczne, ponieważ umowa o pracę i zlecenie stanowią jeden tytuł do oskładkowania. Składkę zdrowotną należy jednak odliczyć od wynagrodzenia chorobowego. Nie trzeba natomiast od zasiłku chorobowego.
Natomiast jeśli chory pracownik pracuje na etacie i ma umowę zlecenie u innego pracodawcy, dochodzi do zbiegu tytułów do ubezpieczeń społecznych. Należy więc ustalić wówczas, z którego stosunku prawnego pracownik podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu.
Stosunek pracy w pierwszej kolejności podlega obowiązkowi składkowemu. Jeśli wynagrodzenie za pracę wynosi przynajmniej minimalne wynagrodzenie, to od umowy zlecenia nie trzeba opłacać składek na ubezpieczenie społeczne, z wyjątkiem składki zdrowotnej.
Pracownik dobrowolnie opłacający ubezpieczenie emerytalne i rentowe od zlecenia nie może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Nie otrzyma więc zasiłku chorobowego w przypadku niezdolności do pracy.
Jeśli jednak z umowy o pracę nie osiąga minimalnego wynagrodzenia, to podlega ubezpieczeniu społecznemu i wypadkowemu oraz zdrowotnemu z obu umów. Może także dobrowolnie przystąpić do ubezpieczenia chorobowego z umowy zlecenia, wówczas otrzyma zasiłek chorobowy z każdej umowy oddzielnie.
Koniec umowy zlecenia a zwolnienie lekarskie
Świadczenie chorobowe przysługuje także osobie, która stała się niezdolna do pracy z powodów zdrowotnych po ustaniu ubezpieczenia chorobowego. Jest jednak jeden warunek – niezdolność ta trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego lub trzech miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego w przypadku choroby zakaźnej. W tym wypadku jednak okres wylęgania choroby musi być dłuższy niż 14 dni.
