Dodatek stażowy to dodatkowe pieniądze, jakie należą się pracownikowi za przepracowany staż pracy. Dodatek stażowy wypłacany jest pracownikom budżetowym. To znaczy, że mogą na niego liczyć np. urzędnicy. Sprawdź, jakie są zasady przyznawania dodatku stażowego.
Pracodawca zwykle sam ustala warunki zatrudnienia pracowników, jedynie przestrzegając przepisów Kodeksu pracy. Ma on prawo ustalić tę kwestię w regulaminie wynagradzania i uwzględnić w nim składniki wynagrodzenia, czy ogólne warunki pracy. Tymczasem pracownicy sektora budżetowego podlegają pod dodatkowe regulacje, które dają im prawo m.in. właśnie do dodatku stażowego. Czym jest omawiany dodatek, komu i kiedy przysługuje dodatek stażowy?
Spis treści
Dodatek stażowy – kiedy się należy?
Dodatek stażowy to jeden ze składników wynagrodzenia zasadniczego. Wypłata dodatku stażowego jest obowiązkowa względem tzw. pracowników budżetowych. Dodatek należy się za wysługę lat, po przepracowaniu określonego czasu. Zatem trzeba osiągnąć odpowiedni staż pracy, by móc go otrzymać. O wysokości dodatku stażowego mówi nam m.in. treść Ustawy o pracownikach urzędów państwowych. Natomiast w przypadku pracowników spoza sfery budżetowej dodatek stażowy stanowi jedynie dobrą wolę pracodawcy, który wcale nie musi go wprowadzać.
Komu przysługuje dodatek stażowy?
Jak już wyżej wspomniano, dodatek stażowy przysługuje pracownikom sektora państwowego. Na pracownikach samorządowych ciąży duża odpowiedzialność, lecz wszystkie składniki wynagrodzenia sprawiają, że kandydatów do pracy nie brakuje. Na dodatek mogą liczyć osoby zatrudnione w instytucjach kultury, służbie cywilnej, czy samorządach. Dodatek stażowy w budżetówce otrzyma zatem:
- urzędnik,
- pracownik prokuratury,
- pracownik sądu,
- nauczyciel,
- żołnierz zawodowy,
- funkcjonariusze,
- osoba zatrudniona w sektorze zdrowia publicznego,
- kolejarz.
Co się wlicza do dodatku stażowego?
Przyznanie dodatku stażowego jest uzależnione od osiągniecia stażu pracy. Aby uznać, że dodatek stażowy przysługuje, nie wystarczy obliczyć lat przepracowanych w danym zakładzie. Do okresów uprawniających do dodatku wlicza się:
- poprzednio zakończone okresy zatrudnienia,
- inne okresy poprzedniego zatrudnienia wliczane do stażu pracy w oparciu o odrębne przepisy (np. okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych i stypendium, odbywania czynnej bądź biernej służby wojskowej),
- okresy pracy u zagranicznego pracodawcy,
- czas prowadzenia indywidualnego gospodarstwa rolnego,
- czas skrócenia okresu wypowiedzenia osób zwolnionych z przyczyny pracodawcy,
- studia doktoranckie dłuższe niż 4 lata,
- wynagrodzenie należne za czas po sądowym przywróceniu do pracy.
Błędne jest natomiast myślenie, ze w przypadku dodatku stażowego do stażu pracy nie wlicza się okres zatrudnienia u pracodawcy spoza sektora publicznego. Do stażu włącza się również zatrudnienie u pracodawcy prywatnego. Znaczenia nie ma również etat.
Dodatek stażowy a studia
Wiele osób zastanawia się również, czy do stażu pracy liczy się okres nauki, w szczególności studia. Osoby z wykształceniem wyższym rzeczywiście mogą automatycznie liczyć na szereg uprawnień pracowniczych, gdyż uzupełniają staż pracy o 8 lat. Warto jednak zaznaczyć, że staż ten nie ma znaczenia dla ustalenia dodatku stażowego, a jedynie w kontekście prawa do urlopu, czy wyliczeń emerytury.
Dodatek stażowy a wynagrodzenie zasadnicze
Jeszcze w roku 2019 do minimalnego wynagrodzenia pensji zasadniczej wliczano również dodatek za staż pracy. Takie rozwiązanie sprawiało, że pracownicy otrzymujący dodatek stażowy nie mogli liczyć na wzrost pensji minimalnej. Pensja zasadnicza wynosi tyle, co minimalne wynagrodzenie. Najniższa krajowa jest co roku podwyższana. A zatem pracownik z wieloletnim stażem otrzymując zarówno pensję, jak i dodatek stażowy nie mógł liczyć na wzrost wynagrodzenia. Po zmianach pracownicy budżetowi mają osobno liczone wynagrodzenie i osobno dodatek stażowy, który nie wlicza się do składników wynagrodzenia.
Dodatek stażowy a płaca minimalna
Ustawowa zmiana wynagrodzenia minimalnego sprawia, że i pensje pracowników budżetowych rosną. Wynagrodzenie minimalne w 2024 roku wynosi 4242 złotych brutto. To oznacza wyższą pensję również dla tych pracowników, którzy otrzymują dodatek stażowy, gdyż od 2020 roku nie wlicza się on do składników wynagrodzenia zasadniczego. Dzięki temu pracownicy budżetowi zarabiający najmniej mogą cieszyć się lepszą sytuacją niż przed 2020 rokiem.
Jak obliczyć dodatek stażowy?
Wynagrodzenie urzędników reguluje art. 22 ust. 1 ustawy o pracownikach urzędów państwowych.
- 5% dodatku stażowego do miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego przysługuje po ponad 5 latach pracy w urzędzie państwowym.
- Każdy kolejny rok pracy podwyższa dodatek stażowy o 1%.
- Dodatek stażowy nie może przekroczyć 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.
Zwykle do wyznaczenia wysokości dodatku stażowego wystarczy pomnożyć pensję przez procent przysługującego dodatku. Chyba że pracownik nie wykonywał swoich obowiązków pracowniczych przez cały miesiąc, wówczas, należy wyznaczyć liczbę dni, za jakie dodatek przysługuje i dopiero wyliczyć jego wysokość.
Wyrównanie dodatku stażowego
Pracownik może udokumentować staż pracy uprawniający do otrzymywania dodatku stażowego także już w trakcie zatrudnienia. W momencie dostarczenia dokumentów udowadniających staż pracy pracodawca ponownie przelicza staż pracy pracownika. Świadczenie wyrównuje się co najmniej 3 lata wstecz (termin przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy), ponieważ dodatek przysługuje od momentu spełnienia kryterium stażowego, a nie z chwilą jego udokumentowania.
Dodatek stażowy nauczyciela – wysokość
Karta nauczyciela to dokument, który m.in. wyznacza zasady dodatku stażowego. Nauczyciel może zatem liczyć na dodatek stażowy szybciej, bo już po 4 latach pracy, jednak w niższej wysokości – 1% w okresach miesięcznych poczynając od 4 roku. Wynagrodzenie wzrasta o 1% z każdym rokiem. Jednak także dodatek nie może wynieść więcej niż 20%. Treść rozporządzenia MENiS w sprawie wysokości minimalnych stawek wynagrodzenia zasadniczego nauczycieli, ogólnych warunków przyznawania dodatków do wynagrodzenia zasadniczego oraz wynagradzania za pracę w dniu wolnym od pracy mówi nam więcej na temat dodatków stażowych dla nauczycieli:
- Gdy nauczyciel jest zatrudniony w więcej niż jednym stosunku pracy, okresy uprawniające do dodatku są wyznaczane indywidualnie dla każdego stosunku pracy, pod warunkiem, że nie przekracza obowiązującego wymiaru.
- Do okresu zatrudnienia nie włącza się okresu pracy w innym zakładzie, w którym nauczyciel jest lub był jednocześnie zatrudniony.
- Do okresu dodatkowego zatrudnienia nie wlicza się okresów podstawowego zatrudnienia.
Jakich składników nie wlicza się do płacy minimalnej?
Minimalna wysokość wynagrodzenia jest określona ustawowo i musi być zapewniona przez pracodawcę. Jak liczyć wysokość wynagrodzenia zasadniczego? Od roku 2020 do płacy minimalnej nie zalicza się dodatku stażowego. Ponadto z podstawy wyłączone są również:
- nagrody jubileuszowe,
- odprawy pieniężne ze względu na przejście na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy,
- wynagrodzenia za nadgodziny,
- dodatku za pracę w godzinach nocnych.
Wypłata dodatku stażowego
Dodatek stażowy wpływa na konto razem ze stałym wynagrodzeniem. W przypadku urzędników państwowych, którym nadano prawo do dodatku stażowego w czasie miesiąca, dodatek zostaje wypłacony dopiero w kolejnym miesiącu. Na wypłatę dodatku stażowego wpływu nie ma choroba, czy nieobecność z powodu opieki nad dzieckiem. W czasie wypłacania zasiłku macierzyńskiego dodatek za wysługę lat nie przysługuje. Dokładne zasady wypłaty dodatku wyznacza art. 7 Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych:
Dodatek za wieloletnią pracę wypłaca się w terminie wypłaty wynagrodzenia:
1) począwszy od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym pracownik samorządowy nabył prawo do dodatku lub wyższej stawki dodatku, jeżeli nabycie prawa nastąpiło w ciągu miesiąca;
2) za dany miesiąc, jeżeli nabycie prawa do dodatku lub wyższej stawki dodatku nastąpiło pierwszego dnia miesiąca.
Dodatek stażowy w prywatnej firmie
Dodatek stażowy przysługuje pracownikom sfery budżetowej. Wypłata dodatku nie jest uzależniona od dobrej woli pracodawcy, lecz regulowana prawnie. Prywatnych firm nie dotyczą przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. Dlatego też dodatek stażowy w prywatnej firmie nie obowiązuje. Co nie znaczy, że nie można się spotkać z taką praktyką. Informacje na ten temat powinien precyzować firmowy regulamin wynagrodzeń. Niektórzy pracodawcy, chcąc uatrakcyjnić miejsce pracy, decydują się na taką formę nagradzania pracowników.
