Reklama

Ubezpieczenie emerytalne w Polsce: obowiązkowe i dobrowolne. Ile wynosi?

Ubezpieczenie emerytalne to jedna z obowiązkowych składek, jakie muszą opłacać Polacy pracujący na etacie. Dotyczy to większości społeczeństwa, ale nie wszystkich. Osoby nieobjęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalnym mogą zdecydować się na nie dobrowolnie. Ile wynosi składka na ubezpieczenie emerytalne? Sprawdźmy.

Ubezpieczenie emerytalne - emeryt na kanapie
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_86167439_spokojny-starszy-m%C4%99%C5%BCczyzna-ogl%C4%85da-telewizj%C4%99-siedz%C4%85c-na-kanapie-z-miejscem-na-kopi%C4%99-pilota.html?vti=mz1pq3yg2712yycr8x-1-6

Każdy człowiek z czasem traci siły do dalszej pracy. Nawet jeśli całe życie wykonywał niewymagający zawód, to wreszcie nadchodzi moment, w którym pora po prostu odpocząć. Emerytura jest świadczeniem, które stanowi zabezpieczenie środków na życie w późnych latach, gdy wiek, stan zdrowia lub zwykła potrzeba odpoczynku sprawiają, że aktywne życie zawodowe nie jest już możliwe: abyśmy mogli otrzymywać wtedy pieniądze, w młodszych latach odprowadza się składki na ubezpieczenie emerytalne.


Dowiedz się także, czym jest ubezpieczenie wypadkowe odliczane od kwoty brutto wynagrodzenia. Kto je płaci i ile wynoszą składki?


Co to jest ubezpieczenie emerytalne? Definicja 

Ubezpieczenie emerytalne i rentowe są formami świadczeń, które przyznawane są w ramach ubezpieczeń społecznych. Ubezpieczenie emerytalne jest finansowane z opłacanych przez pracowników składek, które następnie są wypłacane emerytom. Osoby, które odprowadzają składki na ubezpieczenie emerytalne, w momencie osiągnięcia wieku traktowanego jako niezdolność do pracy, mają zapewniony comiesięczny dochód. Obecnie, aby zyskać prawo do emerytury, należy ukończyć 60. rok życia w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.

Ubezpieczenie emerytalne w Polsce dzieli się na dwa systemy:

  • Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. objęte są tzw. starą emeryturą. Muszą one wykazać wymagany okres zatrudnienia, a wysokość ich emerytury wyliczana jest na podstawie czasu opłacanych składek, okresów nieskładkowych oraz podstawa wymiaru składek. 
  • Osoby urodzone po tym terminie nie muszą przejmować się stażem pracy. Wysokość emerytury jest uzależniona od uzbieranych na własnym koncie ZUS środków emerytalnych. Kapitał początkowy obliczany jest na podstawie okresów składkowych na ubezpieczenie emerytalne oraz nieskładkowych.

W Polsce istnieją dwie instytucje, które zajmują się ubezpieczeniami emerytalnym od strony administracyjnej. Są to:

  • Popularny ZUS (Zakład Ubezpieczeń Społecznych) zajmujący się obsługą Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS)
  • Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS).

Fundusz Ubezpieczeń Społecznych traktowany jest jako pierwszy filar emerytalny o systemie redystrybutywnym. Drugi filar stanowi OFE – system redystrybutywno-kapitałowy. 

Ubezpieczenie emerytalne: kto płaci?

Płatnikiem składek emerytalnych jest osoba pracująca, której pensja pomniejszana jest o pobierane przez pracodawcę składki. Ubezpieczenie emerytalne w Polsce możemy podzielić na ubezpieczenie emerytalne obowiązkowe oraz dobrowolne ubezpieczenie emerytalne. Obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe obejmuje osoby:

  • pracujące (bez statusu prokuratora), 
  • wykonujące pracę nakładczą, 
  • będące członkami rolniczej spółdzielni produkcyjnej albo spółdzielni kółek rolniczych,
  • pracujące, których dotyczy umowa zlecenie lub umowa jej równoważna,
  • prowadzące działalność pozarolniczą, 
  • współpracują blisko z osobą pracującą na podstawie umowy zlecenie, 
  • współpracujące z osobą prowadzącą działalność pozarolniczą lub korzystającą z ulgi na start, 
  • posłowie i senatorzy pobierający uposażenie, 
  • osoby pobierające stypendium sportowe, 
  • słuchacze i stypendyści Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
  • doktoranci, 
  • osoby pozbawione wolności, które wykonują odpłatną pracę na podstawie skierowania do pracy, 
  • osoby duchowne, 
  • niezawodowi żołnierze, 
  • osoby pełniące służbę zastępczą, 
  • osoby będące na urlopie wychowawczym, 
  • beneficjenci niektórych świadczeń, np. zasiłku dla bezrobotnych, świadczeń integracyjnych, czy zasiłku macierzyńskiego, 
  • osoby rezygnujące z zatrudnienia na rzecz opieki nad chorym członkiem rodziny, 
  • wynagradzani członkowie rady nadzorczej. 

Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne: wysokość składki 2024

Istnieje możliwość dobrowolnego przystąpienia do ubezpieczenia emerytalnego. Ta opcja przysługuje wyłącznie osobom mieszkającym w Polsce lub takim, które już w Polsce nie mieszkają, ale niegdyś odprowadzały składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w Polsce. Dobrowolne ubezpieczenie emerytalne przysługuje również osobom niemieszkającym w Polsce, które podlegają europejskim przepisom o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Osoba ubiegająca się o dobrowolne ubezpieczenie emerytalne jest zobowiązana do wyznaczenia dnia, od którego chce zostać objęta składkami, przy czym dzień ten nie może być wcześniejszy niż dzień wizyty w instytucji. 


Poznaj bliżej także ubezpieczenie chorobowe


Można również wyznaczyć od razu datę końcową ustania ubezpieczenia. W przeciwnym razie zostanie ono przerwane w momencie zawarcia umowy o pracę, na podstawie której pracownik otrzyma ubezpieczenie obowiązkowe lub pierwszego dnia miesiąca, gdy składki zostaną zapłacone.

Jaka jest wysokość dobrowolnej składki emerytalnej w 2024 roku? Obecnie wynosi ona 19,52 procent podstawy wymiaru składki. Za wymiar składki uznaje się zadeklarowaną przez płatnika kwotę, która nie może być niższa niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Osoba objęta dobrowolnym ubezpieczeniem emerytalnym dłużej niż przez 10 lat utraci gwarancję minimalnego świadczenia, a wysokość jej emerytury będzie zależna od wysokości składek. 

Kiedy przedsiębiorcy są zwolnieni z płacenia składek ZUS?

Nie wszyscy przedsiębiorcy muszą płacić składki na ubezpieczenia społeczne. Najczęściej zwolnione są osoby ubezpieczone z innego tytułu, np. jako pracownicy etatowi. Również rolnicy prowadzący działalność gospodarczą mogą być ubezpieczeni w KRUS zamiast w ZUS, korzystając z niższych stawek. Mimo że rolnicy mogą wybrać ZUS, wielu preferuje KRUS, co pozwala im na obniżenie kosztów składek.

Terminy płacenia składek ZUS – o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy?

Termin opłacania składek ZUS zależy od rodzaju podmiotu. Jednostki budżetowe muszą je opłacać do 5. dnia miesiąca, podmioty z osobowością prawną do 15., a pozostali płatnicy – do 20. dnia. Opóźnienia mogą skutkować naliczeniem odsetek karnych i widocznością zadłużenia w bazach dłużników, co negatywnie wpływa na zdolność kredytową przedsiębiorcy.

Ubezpieczenie emerytalne a waloryzacja

Zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne są formą dostosowania wysokości składek do zmieniających się zarobków oraz kosztów utrzymania społeczeństwa. Waloryzacja emerytur ma miejsce każdego roku od 1 marca. Waloryzacja wynika z obowiązku narzuconego przez Międzynarodową Organizację Pracy i Rady Europy. Waloryzacji podlega kwota świadczenia oraz podstawa jego wymiaru w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację. Do jej przeprowadzenia brany jest pod uwagę wskaźnik waloryzacji składek na ubezpieczenie emerytalne. Na wskaźnik składają się średnioroczne ceny towarów i usług i wynosi on minimum 20% wzrostu przeciętnego wynagrodzenia z roku poprzedniego. 

Waloryzacja składek emerytalnych 2024

Waloryzacja składek emerytalnych w ZUS ma istotny wpływ na wysokość przyszłych świadczeń. Każdego roku, w czerwcu, ZUS aktualizuje konta ubezpieczonych, mnożąc zgromadzone składki przez wskaźnik waloryzacji. W tym roku jest on rekordowo wysoki i wynosi 114,87%. Dla osoby z kapitałem 450 tys. zł, konto wzrosło o 66,9 tys. zł, co przełoży się na wyższą emeryturę o 250-300 zł miesięcznie. Waloryzacja kapitału to kluczowy element dla przyszłych emerytów, gdyż zyski te kumulują się z każdym rokiem. ZUS zachęca do monitorowania stanu konta poprzez Platformę Usług Elektronicznych.

Ubezpieczenie emerytalne: stawka

Składka emerytalna to istotny element ubezpieczeń społecznych, odprowadzany obowiązkowo do ZUS. W 2024 roku jej standardowa stawka wynosi 19,52% podstawy wymiaru. Wysokość składki zależy od tej podstawy, co oznacza, że kwota składki zmienia się w zależności od okresu. Od stycznia do czerwca 2024 roku przedsiębiorcy zapłacą 916,35 zł, a nowe firmy skorzystają z niższej stawki 248,41 zł. W drugiej połowie roku wysokość składki dla nowych firm wzrośnie do 251,81 zł, ale standardowa składka pozostanie bez zmian.

Czym są 3 filary ubezpieczeń emerytalnych?

Kapitał na ubezpieczenie tworzy każda przekazana składka na ubezpieczenie emerytalne. Niestety ostateczna wysokość emerytury nie stanowi pełnej kwoty wpłaconej w ciągu lat na rzecz ubezpieczenia. Ubezpieczenie emerytalne można podzielić na trzy wymiary, z czego pierwszy jest obowiązkowy dla przedsiębiorców, pracowników etatowych i pracowników na umowie zlecenie oraz osób wykonujących wolny zawód. 

  • Pierwszy filar – obowiązkowy system repartycyjny (ZUS)
    Jest to główny i obowiązkowy element systemu emerytalnego, zarządzany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Składki wpłacane przez pracowników i pracodawców są natychmiast przeznaczane na wypłaty emerytur dla obecnych emerytów. Wysokość przyszłych świadczeń zależy od sumy zgromadzonych składek oraz długości okresu ubezpieczenia.
  • Drugi filar – kapitałowe ubezpieczenie emerytalne
    Ten filar pozwala na wybór między subkontem w ZUS a Otwartym Funduszem Emerytalnym (OFE). Część składek trafia na subkonto w ZUS lub do OFE, co pozwala na kapitałowe oszczędzanie. Raz na cztery lata ubezpieczeni mają możliwość przeniesienia środków między ZUS a OFE w tzw. okienku transferowym.
  • Trzeci filar – dobrowolne programy oszczędnościowe
    Obejmuje dobrowolne formy oszczędzania, takie jak Indywidualne Konto Emerytalne (IKE), Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE) oraz Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Każdy z tych programów pozwala na dodatkowe oszczędzanie na przyszłość, oferując ulgi podatkowe i możliwość inwestowania w różne instrumenty finansowe.
Oceń artykuł
4/5 (2)