Jak zostać dziennikarzem śledczym? Czy potrzebne są studia?

Jak zostać dziennikarzem śledczym? W tej pracy przede wszystkim liczy się determinacja. Ujawnienie nieprawidłowości w rządzie, firmach, czy instytucjach wymaga odpowiednich cech i umiejętności, jakie można pozyskać na studiach. Sprawdź, jak zostać dziennikarzem śledczym. 

Dziennikarz to osoba, która tworzy materiały i prezentuje je w mediach. Niegdyś praca dziennikarza polegała głównie na pisaniu do prasy. Dziś, gdy do dyspozycji mamy znacznie więcej mediów, praca dziennikarza związana jest także z telewizją, radiem i Internetem. Nie każdy dziennikarz zajmuje się tym samym. Jest wielu wyspecjalizowanych dziennikarzy w określonych dziedzinach wiedzy. Możemy też wyróżnić takich specjalistów jak felietonista, reporter, korespondent, komentator, czy prezenter. Różnią się od siebie obowiązkami. sposobem pozyskiwania i prezentowania wiedzy oraz obszarem działań. Dla wielu szczególnie ciekawa wydaje się praca dziennikarza śledczego. Czym się zajmuje?

Na czym polega praca dziennikarza śledczego?

Dziennikarstwo śledcze polega na dotarciu i wyciągnięciu na światło dzienne informacji bardzo ważnych dla opinii publicznej. Są te sprawy, do których ciężko dotrzeć i trzeba wiedzieć, gdzie szukać informacji i jak je uzyskać. Dziennikarz śledczy to osoba, która prowadzi proces pozyskiwania informacji, opisania ich i wyciągnięcia wniosków. Porusza tematy, które powinny być w kręgu zainteresowania organów ścigania. W pewnym sensie zastępuje policję, przekazując jej sprawę dopiero po ujawnieniu informacji. Jego działania sprawiają, że organy same zaczynają się interesować sprawą, która mogłaby zostać zignorowana, gdyby nie presja opinii publicznej po publikacji informacji.

Dziennikarz śledczy jak sama nazwa wskazuje śledzi sprawy, szczególnie te o charakterze politycznym. Musi doskonale znać źródła informacji, które są wiarygodne. W swojej pracy wykorzystuje techniki śledcze, które pomagają mu w wyciąganiu informacji od pojedynczych ludzi, czy instytucji. Dziennikarz może pracować samodzielnie lub przygotowywać reporterze na rzecz audycji telewizyjnych, radiowych, pisać artykuły w gazetach lub na portalach internetowych. Działalność dziennikarzy śledczych ma bardzo duże znaczenie, o czym świadczy wiele rozwiązanych przez nich spraw na całym świecie. W Polsce przykład stanowi Afera Rywina z 2002 roku. Wówczas Gazeta Wyborcza przyczyniła się do ujawnienia działań korupcyjnych w związku ze zmianami w prawie.

Co robi dziennikarz śledczy?

Praca dziennikarza śledczego jest bardzo wymagająca. Co prawda nie wykonuje on swoich obowiązków przez 8 godzin dziennie, czy na akord, jednak wymaga od niego pewnych umiejętności zarówno komunikacyjnych, jak i researcherskich. W kontakcie z przestępcami musi zachować pewną ostrożność, ponieważ nigdy nie może przewidzieć sytuacji. Bywa narażony na niebezpieczeństwo. Do jego obowiązków należy:

• pozyskanie źródeł informacji,
• sporządzanie materiałów na podstawie danych,
• gromadzenie informacji,
• odbiór informacji,
• pozyskiwanie dowodów,
• analiza źródeł informacji, jak i samych danych pod względem wiarygodności,
• przedstawianie materiałów w sposób przystępny, na przykład w formie artykułu, reportażu, czy audycji,
• upublicznianie przygotowanej sprawy,
• badanie reakcji opinii publicznej na poznane materiały,
• pomoc organom ścigania w przypadku wszczęcia dochodzenia.

Dziennikarz śledczy demaskuje wszelkie nieprawidłowości, jakie mają miejsce u progu władzy. Ujawnia afery, które trafiając do opinii publicznej, mają rewolucyjny charakter, np. skłaniają do dymisji wysoko postawione osoby. Tematy, jakie porusza dziennikarz, są kontrowersyjne, przez co często sam siebie naraża na odpowiedzialność prawną. Konieczne jest zatem przestrzeganie norm etycznych i prawnych. Swoją pracą przyczynia się do zmiany rzeczywistości. Sprawy, które w normalnych okolicznościach mogłyby nie zostać upubliczniane, otwierają oczy organom i społeczeństwu, które domaga się sprawiedliwości. Aby przekazywać wyłącznie wiarygodne informacje, musi się często narażać na niebezpieczeństwo. Sprawdza powiązania ludzi, którym bardzo zależy na tym, aby informacje pozostały w tajemnicy. Nie tylko poszerza świadomość opinii publicznej, lecz także przyczynia się do wymierzenia sprawiedliwości osobom nadużywającym władzy.

Dziennikarz śledczy – wymagania

Choć zawód dziennikarza śledczego pod różnymi określeniami znany jest od setek lat, to charakter jego pracy zmienia się wraz z rozwojem technologicznym. Początkowo umiejętności dziennikarza śledczego koncentrowały się na docieraniu do informacji i pisaniu artykułów. Obecnie mamy telewizję, radio i Internet, które wymuszają od dziennikarzy pewnych kompetencji zawodowych. To np. dobra dykcja, autoprezentacja, komunikatywność. Współczesny dziennikarz śledczy musi doskonale radzić sobie z obsługą komputera. Wiele baz internetowych może mieścić w sobie kluczowe informacje. Niestety nie zawsze są intuicyjne i proste w obsłudze. Poszukiwanie informacji w Internecie nie zawsze jest oczywiste. Często trzeba szukać głębiej niż na standardowych stronach. Trzeba wiedzieć jak to robić.

Cechy, jakie powinien wykazywać dziennikarz śledczy to:

• Dociekliwości – ta cecha stale napędza dziennikarza w jego działaniach. Sprawia, że dociera do informacji, potrafi je weryfikować i odróżnić te wiarygodne od manipulacyjnych;
• Odwaga – w pracy dziennikarza śledczego zdarzają się sytuacje wymagające odwagi. Czasem, aby gdzieś dotrzeć, trzeba wyciągnąć dyktafon, kamerę i zachować przy tym spokój;
• Odporność na stres – stres to element pracy dziennikarza śledczego. Docieranie do trudno dostępnych informacji to żmudny proces. Dziennikarz może się stresować nie tylko podczas kontaktów międzyludzkich, lecz próbując uzyskać informacje w trudno dostępnych źródłach;
• Determinacja – to cecha kluczowa w tym zawodzie, która sprawia, że dziennikarz ma potrzebę dokończenia spraw, których się podejmuje;
• Analityczny umysł – analityczne myślenie jest potrzebne w rozwiązywaniu spraw, szczególnie jeśli konieczne jest utworzenie tzw. sieci powiązań. W analizie spraw nie można się posługiwać emocjami, liczy się także logika;
• Umiejętności komunikacyjne – sprawiają, że dziennikarzowi śledczemu łatwiej jest uzyskać informacje od rozmówców. Może on wzbudzić ich zaufanie lub po prostu tak pokierować rozmowę, by dowiedzieć się tego, czego potrzebuje bez zadawania konkretnych pytań;
• Obiektywność – dziennikarz nie może być narracyjny. Analizując jakąś sprawę, powinien wyzbyć się własnych przekonań, dochodząc do prawdy niezależnie od tego, czy jest wygodna, czy nie.

Jak zostać dziennikarzem śledczym?

Aby zostać dziennikarzem śledczym, w pierwszej kolejności warto zapewnić sobie warsztat dziennikarski, idąc na studia, staż, praktyki, wolontariat. Nie trzeba jednak kształcić się konkretnie na dziennikarza. Warto mieć natomiast wiedzą branżową, która umożliwia lepsze rozeznanie w temacie. Dziennikarz, który chce się zajmować aferami finansowymi, może ukończyć studia z ekonomii lub finansów i rachunkowości. Dziennikarz śledczy może poszerzyć swoją wiedzę z zakresu prawa, idąc na studia z kryminologii, lub wybrać studia ukierunkowane właśnie na dziennikarstwo śledcze. Jest to specjalność dostępna w Akademii Ignatianum w Krakowie podczas studiów drugiego stopnia na kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna. Kandydat może także ukończyć studia typowo dziennikarskie, czy studia z polonistyki. W tym zawodzie ważna jest także znajomość prawa. Dziennikarz śledczy ze względu na poruszanie niewygodnych spraw jest narażony na oskarżenia o zniesławienie. Ponadto prawo daje mu wiedzę na temat legalnych technik pozyskiwania informacji.

Jak wygląda praca dziennikarza śledczego?

Jak już wspomniano, praca dziennikarza nie polega na pracy etatowej, w której siedzi się 8 godzin przy komputerze. Praca dziennikarza śledczego ma miejsce zarówno w biurze, jak i w terenie. Dociera do informatorów, rozmawia z nimi na żywo, pozyskuje dowody, co wymaga od niego często długich wyjazdów. Udaje się do bibliotek i archiwów, instytucji państwowych. Elementem pracy bywają prowokacje dziennikarskie. Ostateczny charakter zawodu dziennikarza śledczego jest uzależniony od tego, jaką sprawę prowadzi.

Jaka praca dla dziennikarza śledczego?

Obecnie dziennikarze śledczy rzadziej pracują w gazetach, części z ich działalnością można się spotkać w reportażach telewizyjnych, w artykułach internetowy. To magazyny telewizyjne określonych stacji zatrudniają dziennikarzy śledczych, którzy wspólnie i osobno docierają do trudnych spraw.

Dziennikarz śledczy – zarobki

Wynagrodzenie dziennikarza śledczego jest uzależnione od tego, gdzie jest zatrudniony, jak istotną sprawę prowadzi. Praca dziennikarza jest dobrze płatna, oprócz wynagrodzenia, jakie otrzymuje w związku z zatrudnieniem, na przykład w redakcji, może liczyć na premie związane z upublicznieniem danej sprawy. Dziennikarz może także wydać książkę i czerpać z niej zyski.

Praca dziennikarza śledczego wiąże się z pewną misją. Jego działania są w stanie dotrzeć do wielu osób i zmienić ich światopogląd. Specjalista swoimi działaniami przyczynia się do wymierzania sprawiedliwości i ograniczenia patologii w organach państwowych.