Krytyka to zjawisko, z którym musi mierzyć się każdy z nas – zarówno w życiu prywatnym, jak i w życiu zawodowym. Nie jest to również nic przyjemnego. W końcu chcielibyśmy zawsze mieć racje i postępować właściwie. Szczególnie na gruncie zawodowym, gdzie ważne jest budowanie jakiegoś autorytety oraz wymagana jest swojego rodzaju nieomylność. Czy zatem to możliwe, aby krytyka nie tylko nie umniejszała dokonaniom, ale wręcz działała budująco?
Krytyka w pracy może przybierać różne formy i to właśnie od tej formy zależy, czy możemy nazwać te uwagi mianem konstruktywnej krytyki, czy może będą to bardziej przykre uszczypliwości lub zwyczajne czepianie się. Warto jednak za każdym razem postarać się rozdzielać te rzeczy i wyciągać tylko informacje, które są właśnie konstruktywną krytyką. Jak to zrobić? Czy jest to w ogóle możliwe, aby ułaskawić własne ego i wsłuchać się w słowa zdrowej krytyki? Tak! To nawet prostsze niż myślisz! Trzeba jednak wypracować w sobie pewne mechanizmy, dzięki którym łatwiej będzie Ci zdystansować się do swoich działań zawodowych i traktować je raczej jako kolejne punkty i wyzwania, a nie wyznaczniki osobistego sukcesu. Zatem czym dokładnie jest krytyka? Jak szybko odróżnić konstruktywną krytykę od zwykłego hejtu?
Spis treści
Krytyka – nieodłaczny element pracy
Choć krytyka nie jest niczym przyjemnym, to jednak jest to nieodłączny element pracy i nie tylko. Z krytyką spotykamy się również w życiu codziennym, jednak w wielu przypadkach to właśnie krytyka na gruncie zawodowym dotyka nas w dorosłym życiu najbardziej. Zależy nam bowiem na budowaniu swoich kompetencji i pozycji specjalisty. Chcemy otrzymywać pochwały i słowa uznania, które będą dotyczyły naszej wiedzy, doświadczenia, czy sposobów rozwiązywania problemów.
Warto pamiętać, że krytyka wyrosła na gruncie oceny, a jak wiemy, nikt oceniany być nie lubi. Te zależności świetnie pokazuje definicja terminu „krytyka”, którą znajdziemy Słowniku Języka Polskiego:
1. «surowa lub negatywna ocena kogoś lub czegoś»
2. «analiza i ocena książki, filmu lub czyichś dokonań»
3. «tekst lub wypowiedź zawierające taką ocenę»
4. «dział piśmiennictwa obejmujący oceny utworów literackich, muzycznych, dzieł sztuki itp.»
5. «grupa ludzi zajmująca się formułowaniem takich ocen»
Jest to więc nieodłączny element życia, bo przecież właśnie tak działa nasz mózg – oceniamy na okrągło każdego i wszystko z punktu widzenia określonych wartości, którymi kierujemy się w życiu lub które uznajemy za słuszne. Jest niezbędny element myślenia. Łącznie z tym ocenianiem wdajemy się również w krytykę pewnych zachowań lub procesów, dlatego tez nie ma możliwości odcięcia się od krytyki, ponieważ sami ją generujemy i buntujemy się przeciwko jakiemuś zjawisku, faktom, sposobowi rozwiązania problemu lub osobie. I nie ma w tym nic złego! Problem pojawia się jednak wtedy, gdy nie umiemy tej krytyki przekazać w odpowiedni sposób lub w ogóle nie mamy żadnych zahamowań, aby tę krytykę obwieszczać na prawo i lewo.
Rodzaje krytyki
W pewnym stopniu możemy wyróżnić kilka rodzajów krytyki w zależności od tego, jakiej sfery naszego działania i do których informacji odnoszą się krytyczne uwagi. Możemy więc wyróżnić krytykę:
- naukową – stosowaną zazwyczaj w środowiskach eksperckich i związaną stricte z odkryciami, tezami i badaniami naukowymi,
- logiczną – dotyczącą poprawności formalnej,
- merytoryczną – dotycząca poprawności merytorycznej.
Oprócz tego możemy wyróżnić również krytykę konstruktywną oraz krytykę destruktywną. W tym wypadku wiele zależy właśnie od sposobu przekazania uwag na temat wyżej wymienionej poprawności merytorycznej czy poprawności formalnej bądź opinii wygłaszanych z punktu widzenia określonych wartości.
Konstruktywna krytyka
Czym jest konstruktywna krytyka? Jest to krytyka wyrażona w taki sposób, że informacje w niej zawarte powodują motywację do ulepszania siebie bądź swojej pracy. Cały proces konstruktywnej krytyki jest bowiem z góry nastawiony na chęć pomocy, czyli ma w sobie aspekt empatyczny. Konstruktywna krytyka jest ważnym elementem profesjonalnego feedbacku i komunikacji wewnętrznej w firmie. Świetnie przedstawia to blog na stronie firmy działającej w branży szkoleń i usprawniania procesów w przedsiębiorstwach samelane.com:
Konstruktywna krytyka, często uznawana za fundament skutecznej komunikacji, to celowe i przemyślane podejście do przekazywania informacji zwrotnych. W przeciwieństwie do swojego odpowiednika, destrukcyjnej krytyki, która często nie służy niczemu innemu niż krytykowaniu, podważaniu lub umniejszaniu, konstruktywna krytyka ma zasadniczo inny cel: stara się podnieść na duchu, zachęcić i wzmocnić pracowników, aby mogli w pełni wykorzystać swój potencjał.
Jak radzić sobie z krytyką?
Jak jednak poradzić sobie z negatywną oceną? Każdy z nas chciałby usłyszeć, że jego praca nie ma absolutnie żadnych złych stron i jest w 100% idealna. Niestety to niewykonalne. Każdy efekt ma dobre i złe strony, a do pracodawcy albo przełożonego należy ocena dobrych i złych stron projektu lub wykonanego działania. I choć nie jest to przyjemne, to jednak nie uda nam się odgrodzić od krytyki. W skrajnej postaci takie działanie mogłoby prowadzić wręcz do ignorancji i zadufania w sobie. Co zatem zrobić, aby przyjąć krytykę, a jednocześnie nie czuć się urażonym?
Tutaj jest przede wszystkim, liczy się pewien rodzaj dystansu i zrozumienia, że każdy popełnia błędy. Nie da się być perfekcjonistą przez cały czas. Dopiero gdy dopuścisz do siebie możliwość popełniania błędów, to krytyka przestanie być dla Ciebie tak trudna. W końcu każdemu zdarza się zapomnieć lub przekazać myśl inaczej niż było to jego zamiarem. To, że spotkałeś się z krytyką, nie oznacza, że tracisz od razu wszystkie swoje umiejętności, wiedzę i doświadczenie i spadasz od razu na szczebel osoby, która jest drugi dzień na stażu. Oznacza to tylko tyle, że w tej sytuacji popełniłeś błąd, ponieważ jesteś tylko człowiekiem i jak każdy z nas czasami zapominasz, po co otwierasz szafkę w kuchni. Takie sytuacje zdarzają się również na polu biznesowym.
Krytyka a hejt – różnice
Problemem, który dotyka wielu osób, jest odróżnienie hejtu od krytyki. Spotykają się z tym osoby sławne, szczególnie te, które działają w internecie i wystawione są na tysiące komentarzy pod swoją twórczością. Pojawia się bardzo często stwierdzenie, że padają one ofiara hejtu. I tak rzeczywiście w większości jest. Hejt to zjawisko bardzo niebezpieczne, które doprowadza bowiem do obniżenia poczucia własnej wartości, a w skrajnych przypadkach może oddziaływać także na zdrowie psychiczne o fizyczne hejtowanych osób. Czym dokładnie jest hejt? Definicję możemy przeczytać między innymi w serwisie portal.abczdrowie.pl:
Hejt to pełne nienawiści działania, które przede wszystkim odnoszą się do Internetu. Hejt może być skierowany ku jednej osobie, przedstawicielom konkretnego narodu czy osobom o innym światopoglądzie niż hejter. Dosłownie każdy może stać się obiektem hejtu. Hejt to nie tylko zgryźliwe i agresywne komentarze, które oczerniają osobę o odmiennym zdaniu, to także obraźliwe memy, grafiki i filmy. Treści publikowane przez hejterów nie posiadają żadnej wartości i mają na celu sprawienie przykrości danej osobie.
W praktyce odróżnienie hejtu od krytyki jest łatwiejsze niż mogłoby się wydawać. Hejt pozbawiony jest bowiem jakiejkolwiek wartości merytorycznej, nie niesie ze sobą absolutnie żadnego przekazu , a jego celem jest tylko sprawienie przykrości. W hejcie znajdziemy także dużo przekleństw, odniesień do naszego wyglądu lub pochodzenia, czyli rzeczy, które nie mają żadnego związku z tym co robimy na gruncie zawodowym lub tym, czym się zajmujemy. Mówiąc prościej, tej to po prosty zlepek nic nieznaczących wyzwisk, które często nawet nie odnoszą się np. do tematu, który został poruszony.
