Nonkonformizm pracownika najczęściej pojawia się w środowiskach wysokiego poczucia własnej wartości i otwartych strukturach społeczeństwa firmowego. Jeśli pracodawca tworzy warunki sprzyjające nonkonformizmowi występują one naturalnie jako pozytywny pracy zespołowej. Jednak nonkonformizm ma różne oblicza. Czym dokładnie jest nonkonformizm pracownika, jak się przejawia i czy jest to zjawisko negatywne, czy pozytywne?
W dzisiejszych czasach pracodawcy coraz częściej cenią sobie u pracowników umiejętności miękkie i naturalne predyspozycje, które wiążą się między innymi z chęcią podejmowania ryzyka i zdolnością przystosowywania się do dynamicznych warunków, które coraz częściej spotykamy w praktycznie każdej branży. Firmy stawiają także na nonkonformizm charakteryzujący się samodzielnością myślenia i kreatywnym podejściem do problemów i rozwoju. Jednak czym dokładnie jest nonkonformizm? Jak się przejawia? Czy jest to poszukiwany rekruterów element w CV? Jak wydobyć z nonkonformisty to, co najlepsze? I najważniejsze – jakie są wady i zalety bycia nonkonformistą?
Spis treści
Nonkonformizm – co to?
Nonkonformizm to postawa przejawiająca się w pewnej elastyczności intelektualnej i postawie tzw. pozytywnego zaprzeczenia. Nonkonformista jest bowiem osobą, która trzyma się własnych zasad, ma własne zdanie i potrafi go bronić. Jest to ktoś, kto kieruje się twardym kręgosłupem moralnym i nie ulega presji otoczenia.
Nonkonformizm – jest to pojęcie stosowane w psychologii, określane jako antyteza znacznie częściej występującego w literaturze konformizmu. Nonkonformizm to postawa przejawiająca się w społeczeństwie, która charakteryzuje się samodzielnością myślenia, przy tym „wyłamywaniem się” od propagowanych poglądów większości grupy. Jest to także umiejętność przeciwstawienia się społecznym naciskom, ale nie w sposób negatywny. Nonkonformiści mają na celu wyrażenie swojego oporu, co w rezultacie prowadziłoby do przeprowadzenia burzy mózgów oraz rozpatrzenia danej koncepcji na kilku płaszczyznach. Postawa ta nie polega wyłącznie na odrzuceniu panujących norm, nie jest również wizją czysto indywidualistyczną, zmierza jedynie do wyboru innego układu odniesienia, co wywołuje rozmaite reakcje w grupie – źródło Encykolpediazarzadzania.pl
Warto jednak zaznaczyć, że nonkonformista to nie jest osoba wojująca z grupą. To, że ma ona inne zdanie i dostrzega inne możliwości, nie oznacza wcale, że narzuca ona swój punkt widzenia. Wręcz przeciwnie – jest otwarta na dyskusje, chce znaleźć najlepsze rozwiązanie i stara się poznać różne perspektywy.
Jednocześnie definicja zamieszczona w Encyklopedii PWN podaje nieco inne tłumaczenie tego terminu:
nonkonformizm – odrzucenie przez jednostkę przyjętych przez grupę norm, wartości i celów;
nonkonformizm bywa rozumiany jako publiczne, celowe działanie jednostki lub jednostek, niezgodne z przyjętymi regułami społ. i mające na celu wywołanie zmiany społ. (np. działania przywódców reformatorskich ruchów społ. lub rel.).
Ten wydźwięk jest już nieco bardziej negatywny, jednak warto zwrócić uwagę, że postawa krytyczna może przybierać zarówno pozytywne jak i negatywne aspekty. Granica w tym wypadku jest cienka i trudna do jednoznacznego zaznaczenia. Przyjmuje się jednak, że nonkonformizm nastawiony tylko walkę z powszechnymi przekonaniami bez żadnego zaplecza własnych wartości i poglądów uznawany jest za negatywny przejaw walki dla samego sprzeciwu – nawet wtedy, gdy nie ma on żadnych podstaw.
Rodzaje nonkonformizmu
Postawa krytyczna, jaką jest nonkonformizm, może mieć dwa oblicza. Wyróżniamy więc:
- Nonkonformizm konstruktywny – osoby te w swoich działaniach odrzucają presję społeczną, a jednocześnie łatwo przystosowują się do zmieniających się warunków środowiskowych, nie tracąc swojej odmienności i innego spojrzenia na świat. Chętnie pomagają innym i są otwarci na poznanie różnych punktów widzenia. Jako przejaw postawy nonkonformistycznej potrafią odważnie sprzeciwić się całej grupie, jednak nie są w tej sytuacji agresywni czy nagabujący. Obstają przy swoich poglądach, jednocześnie szanując prawo społeczeństwa do identyfikowania się z innymi spostrzeżeniami. Nonkonformiści konstruktywni świetnie sprawdzają się w roli lidera, ponieważ są otwarci, chętnie słuchają innych i potrafią znaleźć porozumienie. Taki pracownik często określany jest jako przyjacielski i charyzmatyczny.
- Nonkonformizm pozorny – w tym wypadku mówimy o osobach, które buntują się przeciw ogólnoprzyjętym normom nawet jeśli nie ma ku temu podstaw. Jest to postawa charakteryzująca się atencyjnością, a nawet utrudnianiem funkcjonowania grupy. Jest to nonkonformizm niepoparty żadnymi własnymi przemyśleniami, wartościami czy ideami. W Encyklopedii Zarządzania możemy przeczytać:
Jego styl ubierania się czy też sposób bycia przykuwa uwagę, co szczególnie go cieszy. Z reguły wszelkie normy poddaje krytyce, stawia opór, nawet kiedy inni mają rację. Nie zgadza się z poglądami innych osób, ale nie potrafi konstruktywnie uargumentować swojego stanowiska. Lubi podporządkowywać sobie otoczenie i sprawować kontrolę nad innymi ludźmi, jednak istnieją takie osoby, które są poza jego zasięgiem i nie pozwalają sobą manipulować. Swoim zachowaniem przyczynia się do powstawania konfrontacji i niepotrzebnych spięć. Zależy mu na tym, aby wywołać u kogoś negatywne emocje. Przejaw słabości tej osoby traktuje jako dowód zwycięstwa i dominacji.
Przeciwieństwo nonkonformisty – konformista
W przeciwieństwie do nonkonformistycznej postawy stawiany jest konformizm. Tak określane są cechy osoby, która łatwo poddaje się presji otoczenia, jest nieasertywna i nie radzi sobie w sytuacjach stresowych. Często przewodzi temu niskie poczucie własnej wartości oraz niewiara we własne siły. Konformista jako pracownik jest uległy, świetnie odnajduje się na stanowiskach szeregowych z usystematyzowanym rytmem pracy. Są to najczęściej osoby bardzo dokładne, które skupiają się na szczegółach i starają się jak najlepiej dopasować do grupy oraz wykonywać polecenia służbowe.
Jednak konformista to nie jest odpowiedni kandydat do stanowisk kierowniczych. Bardzo często brak mu bowiem charyzmy i asertywności, nie ma także potrzeby sprawowana kontroli i szybkiego rozwoju kariery. Zazwyczaj pracę traktuje jako dodatek, który pozwala mu zarobić na utrzymanie, ponieważ ceni sobie spokój i stabilną sytuację, w której nie ma zmian i nieprzewidzianych zdarzeń.
Nonkonformizm w pracy – jak się przejawia?
Nonkonformizm w pracy w swojej pierwszej formie, czyli odsłonie konstruktywnej, jest bardzo pożądany przez pracodawców i rekruterów. Tacy pracownicy to świetni liderzy i managerowie, którzy odnajdują się w pracy z ludźmi i potrafią rozwiązać każdy problem bądź konflikt. Jednocześnie ich silne przekonania i brak potrzeby płynięcia w tym samym kierunku co grupa, skutkują opozycyjnymi poglądami i nowymi perspektywami, które wprowadzają świeżość do firmy.
Pracownik nonkonformista to ważny element w firmie, która potrzebuje motywacji i nowej energii. Pozwala na pozbycie się tylko jednego punktu widzenia, który może zakrzywiać rzeczywistość.
Jednocześnie należy wspomnieć o nonkonformizmie pozornym, który jest w opozycji do wspomnianej wcześniej postawy. Pracodawcy nie chcą borykać się z osobą wprowadzającą zamęt i oczekującą ciągłej uwagi. Może to nie tylko być powodem irytacji w zespole, ale także prowadzić wręcz do sabotażu projektów. Jeśli jedna osoba cały czas robi pod górkę i nie szuka sposobu na kompromis tylko obstaje przy swoim postrzeganiu bez podania logicznych argumentów, możnie to prowadzić do efektywności, błędów i opóźnienie.
