Opieka nad dzieckiem – komu przysługuje, ile obejmuje dni i na jakich zasadach można z niej skorzystać?

Zastanawiasz się, na jakich warunkach przysługuje ci opieka nad dzieckiem? Albo czy za ten czas należy ci się wynagrodzenie? Poniżej przygotowaliśmy dla ciebie garść najistotniejszych informacji.

Opieka na dziecko to dodatkowe dni wolne od pracy, w których rodzice bądź opiekunowie prawni mogą skorzystać z urlopu i zająć się swoją pociechą. Jednak nie w każdej pracy można go otrzymać. Sprawdź więc, komu i na jakich zasadach należy się zwolnienie z pracy z tytułu opieki nad dzieckiem oraz jak złożyć wniosek do swojego pracodawcy.

Komu przysługuje urlop z tytułu opieki nad dzieckiem?

Prawo do urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem przysługuje pracownikom wychowującym przynajmniej jedno dziecko, które nie ukończyło 14. roku życia. Jest to prawo zapisane w art. 188 Kodeksu pracy, dzięki czemu każdy rodzic lub opiekun prawny może skorzystać z tego zwolnienia, niezależnie od stażu pracy, rodzaju umowy o pracę czy wymiaru etatu.

Dodatkowym ułatwieniem jest fakt, że pracownik nie musi uzasadniać swojego wniosku o zwolnienie. Oznacza to, że nie ma konieczności podawania przyczyny, dla której korzysta się z dni wolnych. Warto jednak podkreślić, że urlop ten dotyczy jedynie zdrowego dziecka. W przypadku choroby dziecka w grę wchodzi zasiłek opiekuńczy, który wymaga przedstawienia odpowiedniego zwolnienia lekarskiego.

Zwolnienie na opiekę nad dzieckiem przysługuje również pracownikom niepełnosprawnym oraz tym, którzy pracują w obniżonym wymiarze czasu pracy – wymiar dni wolnych jest wówczas przeliczany proporcjonalnie do ich etatu. Co ważne, niewykorzystane dni opieki nie przechodzą na kolejny rok i przepadają wraz z końcem roku kalendarzowego.

Warto wiedzieć, że z tego uprawnienia mogą skorzystać również rodzice rozwiedzeni lub żyjący w związkach nieformalnych. Limit dwóch dni przysługuje osobno na każde dziecko wychowywane przez daną osobę, jednak pod warunkiem, że posiada ona władzę rodzicielską. Brak tej władzy skutkuje utratą prawa do zwolnienia.

Opieka na dziecko chore

W przypadku choroby dziecka rodzice mają prawo do zwolnienia od pracy i uzyskania świadczenia w postaci zasiłku opiekuńczego. Jest to szczególnie istotne wsparcie dla pracujących opiekunów, którzy muszą zaopiekować się chorym dzieckiem. Zasiłek przysługuje na podstawie zwolnienia lekarskiego wystawionego na dziecko, które nie ukończyło 14. roku życia.

Podstawą do uzyskania prawa do zasiłku opiekuńczego jest złożenie u pracodawcy odpowiednich dokumentów, w tym zwolnienia lekarskiego na dziecko i wniosku o wypłatę zasiłku. Co ważne, zasiłek ten wypłacany jest przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), a jego wysokość wynosi 80% wynagrodzenia. Przysługuje on maksymalnie przez:

• 60 dni w ciągu roku kalendarzowego w przypadku dzieci do 14. roku życia,
• 14 dni w przypadku dzieci starszych lub innych członków rodziny,
• 30 dni w sytuacji opieki nad dzieckiem z niepełnosprawnością.

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje tylko wtedy, gdy żaden inny domownik nie jest w stanie zapewnić opieki nad chorym dzieckiem. W praktyce oznacza to, że jeżeli drugi rodzic lub inny pełnoletni członek rodziny może zaopiekować się dzieckiem, zasiłek nie będzie przysługiwał.

Zwolnienie lekarskie na chore dziecko można uzyskać podczas wizyty u lekarza, który oceni stan zdrowia dziecka i wystawi stosowny dokument. Rodzic musi pamiętać, że dokument ten jest podstawą do wypłaty zasiłku opiekuńczego oraz do uzasadnienia nieobecności w pracy.

Warto podkreślić, że zasiłek opiekuńczy przysługuje bez względu na formę zatrudnienia (umowa o pracę, umowa zlecenie), ale konieczne jest posiadanie ubezpieczenia chorobowego. W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą prawo do tego świadczenia zależy od opłacania dobrowolnej składki na ubezpieczenie chorobowe.

Opieka nad dzieckiem – ile dni w roku można z niej skorzystać?

Zgodnie z Art. 188 Kodeksu Pracy każdemu pracownikowi, który zajmuje się wychowaniem przynajmniej jednego dziecka w wieku do 14 lat, należą się dni wolne w wymiarze 16 godzin (2 dni w ciągu roku kalendarzowego). Należy jednak pamiętać, iż dotyczy to każdego dziecka, które znajduje się pod jego opieką. To znaczy, że liczba dni wolnych nie zwiększa się w sytuacji posiadania dwójki czy trójki dzieci.

Wraz z ukończeniem 14. roku życia dziecka, rodzic traci prawa do dni wolnych na jego opiekę. W dodatku niewykorzystanie dni urlopu na czas opieki nad dzieckiem przepadają jednocześnie z końcem roku kalendarzowego.

Dni wolne na opiekę nad dzieckiem a wymiar etatu pracy

Prawo do urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem mają osoby pracujące zarówno na pełny, jak i niepełny etat. Liczba godzin/dni urlopu zależy od wymiaru godzin omówionych w art. 188 Kodeksu Pracy (czyli 16 godzin/2 dni), które należy wprost proporcjonalnie pomniejszyć do wymiaru czasu pracy pracownika. Warto wiedzieć, że przy dokonywaniu obliczeń niepełną godzinę zwolnienia od pracy zaokrągla się w górę do pełnej godziny.

Oznacza to, że nawet w przypadku niewielkiego wymiaru etatu pracownik nie traci prawa do skorzystania z opieki nad dzieckiem, a przy zaokrągleniu uzyskuje dodatkowy czas.

Przykład:

• Pracownik zatrudniony na ¾ etatu – przysługuje mu 12 godzin zwolnienia (¾ z 16 godzin),
• Pracownik na ⅕ etatu – przysługuje 4 godziny (zaokrąglone w górę).

Wynagrodzenie podczas urlopu opiekuńczego

Według art. 188 Kodeksu Pracy pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia w trakcie zwolnienia z pracy z tytułu opieki nad dzieckiem zdrowym. Jego wysokość oblicza się tak, jak za urlop wypoczynkowy. Jednak w przypadku, gdy dziecko jest chore, rodzic może uzyskać zwolnienie, które przysługuje niezależnie od tego, w jakim jest wieku. Jedynym odstępstwem jest zwolnienie lekarskie na dziecko, którego liczba dni zależy od wieku naszej pociechy.

Jak otrzymać urlop z tytułu opieki nad dzieckiem?

Jeśli pracownik chce skorzystać z przysługujących mu dwu dni na opiekę nad dzieckiem, musi wypełnić i złożyć stosowny wniosek o urlop z tytułu opieki nad dzieckiem. Podstawą prawną do złożenia takiego zaświadczenia jest art. 188 Kodeksu pracy. Warto uwzględnić tę informację w swoim piśmie do pracodawcy. Należy również pamiętać, że wniosek o opiekę nad dzieckiem jest wiążący, więc pracodawca nie może odmówić udzielenia pracownikowi przysługującego urlopu.

Wniosek o opiekę nad dzieckiem – wzór

Wniosek składany do pracodawcy nie musi zostać uzasadniony. Poniżej przedstawiamy prawidłowo napisany wniosek o udzielenie opieki nad dzieckiem:

………………………………………………

(data i miejscowość)

……………………………………………..

……………………………………………..

……………………………………………..

(dane pracownika)

……………………………………………..

……………………………………………..

……………………………………………..

(dane pracodawcy)

Wniosek o udzielenie zwolnienia z pracy z tytułu opieki nad dzieckiem
do 14 roku życia

Na podstawie art. 188 Kodeksu pracy wnoszę o udzielenie mi zwolnienia od pracy na opiekę
nad dzieckiem z zachowaniem prawa do wynagrodzenia w dniu …………………………….
w wymiarze …………………………… . Jednocześnie oświadczam, iż drugi
z rodziców/opiekunów nie korzysta z uprawnień na podstawie art. 188 Kodeksu pracy.

……………………………………

(podpis pracownika)

Wniosek o udzielenie urlopu z tytułu opieki nad dzieckiem do 14 roku życia – DARMOWY WZÓR DO POBRANIA

Opieka nad dzieckiem z prawem do zasiłku opiekuńczego

Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje osobie, która nie może wykonywać pracy zarobkowej z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dziećmi. O zasiłek opiekuńczy mogą wnioskować osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym (dobrowolnym lub obowiązkowym). Na wypłatę zasiłku opiekuńczego mogą liczyć pracownicy zatrudnieni wyłącznie na podstawie umowy o pracę. Prawo do zasiłku nie obejmuje pracownika zatrudnionego na umowę zlecenie lub o dzieło. Uprawnione do tego świadczenia będą również osoby objęte obowiązkowym ubezpieczeniem emerytalno-rentowym.

Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Ubezpieczony ma prawo złożyć wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (pełnienia roli dziennego opiekuna):

a) do 8 lat (w tym przypadku zasiłek przysługuje nie dłużej niż przez okres 60 dni w roku kalendarzowym) z powodu:

• nieprzewidzianego zamknięcia jednostki szkolnej (żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza);
• choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą;
• porodu lub choroby małżonka bądź rodzica dziecka, który stale opiekuje się dzieckiem, gdy te okoliczności uniemożliwiają opiekę;
• pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym;

b) do 14 lat, gdy jest chore (w tym przypadku zasiłek przysługuje nie dłużej niż przez okres 60 dni w roku kalendarzowym);

c) chorym, legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności do ukończenia przez nie 18 lat (w tym przypadku zasiłek przysługuje nie dłużej niż przez okres 30 dni w roku kalendarzowym).

Należy pamiętać, że za dziecko uważa się „dzieci własne ubezpieczonego lub jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie”.

Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?

Zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, która jest obliczana jest w taki sam sposób, jak podstawa wymiaru innych zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, np. chorobowego czy macierzyńskiego.

Zasiłek opiekuńczy przyznawany jest za okres osobistego sprawowania opieki nad dziećmi, w którym ubezpieczony nie może wykonywać pracy zarobkowej.