Stagnacja to stan, w którym nikt z nas nie chciałby się znaleźć. Termin ten nie budzi bowiem pozytywnych skojarzeń i sprawia, że raczej nie jest to coś, z czym chcielibyśmy mieć styczność zarówno w życiu prywatnym jak i zawodowym. Co dokładnie oznacza stagnacja i jak przekłada się na pracę?
Niestety, mimo niechęci do tego zjawiska stagnacja dopada każdego z nas. Niektórych w większym stopniu innych w mniejszym, jednak każdy z nas miał w swoim życiu okres, w którym czuł, że stoi w miejscu. Może przydarzyć się to w życiu prywatnym i rodzinnym np. jeśli ktoś tkwi w relacji, która w żaden sposób się nie rozwija, lub w życiu zawodowym, gdy powoli popadamy w rutynę, która przeradza się w wypalenie zawodowe. Czy da się uniknąć stagnacji? Czy stagnacja ma tylko negatywne konsekwencje? Co zrobić, aby wydostać się ze stagnacji?
Spis treści
Stagnacja – co to jest?
Stagnacja to tak naprawdę termin pochodzący z dziedziny ekonomii określający, według Encyklopedii Zarządzania:
(brak ruchu, działania i zmian w jakiejś dziedzinie lub w czyimś życiu; brak wzrostu gospodarczego) stan gospodarki, w którym, w dłuższym okresie, rozmiary produkcji, dochody podmiotów gospodarczych, nakłady inwestycyjne i obroty handlowe utrzymują się na względnie stałym, zwykle stosunkowo niskim poziomie, czemu towarzyszy przeważnie wysoki poziom bezrobocia. Stagnacja może dotyczyć całości gospodarki, jak i jednego wskaźnika (np. inwestycji, eksportu, popytu, konsumpcji). Termin ten charakteryzuje gospodarkę, w której przede wszystkim nastąpiło zahamowanie tempa wzrostu, dopiero w konsekwencji tego wzrost bezrobocia. Cechuje ją niski poziom cen i ogólnej aktywności gospodarczej.
Natomiast Słownik Języka Polskiego zauważa, że stagnacji możemy dopatrywać się także w jakiejś dziedzinie lub w czyimś życiu:
1. «brak ruchu, działania i zmian w jakiejś dziedzinie lub w czyimś życiu».
Połączenie tych dwóch definicji sprawiło, że stagnacje możemy spotkać w potocznym rozumieniu jako okres, w którym nadzwyczajniej w świecie nic się nie dzieje i mamy poczucie zatrzymania, a nawet zamrożenia w czasie. Jest to właśnie „brak ruchu”, który wpływa na nasze samopoczucie. Wyrazy pokrewne to także zastój, czy bezruch. W przypadku stagnacji może dojść bowiem do niebezpiecznej rutyny czy wypalenia zawodowego. Jak zatem rozpoznać stagnację? Czy istnieją sposoby, aby wydostać się ze stagnacji?
Stagnacja w pracy – objawy
Zastój stagnacyjny często obserwujemy w pracy. Osoby, które dużo czasu poświęcają wypełnianiu obowiązków zawodowych, a jednocześnie nic nie zmieniają w swojej karierze, nie mają poczucia postępu i rozwoju. Brak jakiejkolwiek zmiany powoduje stagnację, której objawy mogą przypominać nieco znudzenie lub po prostu sezonowe zmęczenie. Jednak stagnacja trwa długo, a taki zastój działa demotywująco i dołująco. Jakie sa objawy stagnacji zawodowej?
- Brak motywacji,
- Brak chęci do podejmowania nowych wyzwań,
- Wykonywanie niezbędnego minimum, tylko po to, aby utrzymać zatrudnienie,
- Niezadowolenie,
- Brak zaangażowania w zadania,
- Niechęć do pojawienia się w pracy,
- Często popełniane błędy,
- Częste pomyłki, nawet małe, których łatwo można by uniknąć,
- Brak poczucia ważności,
- Niechęć do spotkań i udziału w zebraniach,
- Traktowanie pracy jako zła koniecznego,
- Brak zaangażowania w życie towarzyskie w firmie.
Stagnacja w pracy przenosi się także życie prywatne. Takie osoby mogą być poddenerwowane i niezawodolone, trudno im się zrelaksować i odciąć od problemów w pracy. Często stres związany z pracą jest tak duży, że utrudnia im to normalne funkcjonowanie i powoduje stany depresyjne związane z poczuciem niezadowolenia i niskiej wartości oraz niespełnionych celów związanych z atrakcyjnym życiem zawodowym.
Stagnacja w pracy – konsekwencje
Konsekwencje stagnacji są różne i zależą przede wszystkim od odporności osoby, której dotyka stagnacja. Jeśli jesteś bardziej odporny psychicznie, może okazać się, że lepiej poradzisz sobie z objawami i konsekwencjami stagnacji, jeśli jednak jesteś osoba bardziej wrażliwą, może okazać się, że stagnacja będzie oddziaływać na Ciebie bardziej niż na innych.
Jakie są najbardziej powszechne konsekwencje stagnacji?
- Brak rozwoju,
- Brak polepszenia swojej sytuacji finansowej,
- Brak awansów,
- Złe samopoczucie,
- Stany depresyjne,
- Niskie poczucie własnej wartości,
- Poczucie osamotnienia i wyobcowania,
- Poczucie porażki,
- Wypalenie zawodowe,
- Smutek,
- Brak siły do aktywności, które kiedyś sprawiały Ci przyjemność,
- Unikanie kontaktu z rodziną i przyjaciółmi,
- Wycofanie społeczne.
Wypalenie zawodowe – stagnacja zawodowa
Wypalenie zawodowe łączy się ze stagnacją, a jednocześnie jest jej poważniejszym odpowiednikiem, który często następuje jako konsekwencja stagnacji. Czym dokładnie jest wypalenie zawodowe? Wyjaśnienie znajdziemy na portalu DOZ.pl, ponieważ jak się okazuje wypalenie zawodowe jest juz zakwalifikowane jako choroba:
Wypalenie zawodowe nazywane również syndromem wypalenia zawodowego obecnie uznawane jest przez coraz więcej osób za chorobę cywilizacyjną. Jest ono stanem psychicznego i fizycznego wyczerpania związanego ze sferą zawodową. (…) Od 1 stycznia 2022 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podała informację, że wypalenie zawodowe wg Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób zostało zaklasyfikowane jako choroba (ICD-11). Według ICD-11 cechuje się ono brakiem energii, mentalnym odcięciem od pracy, negatywnym nastawieniem do obowiązków zawodowych oraz odczuwaniem obniżonej skuteczności zawodowej.
Stagnacja, która łączy się z wypaleniem zawodowym, dotyka często osób, które pracują w dużym stresie i mają na sobie dużą odpowiedzialność. Ofiarami tej choroby padają również pracownicy, którzy zmuszeni są do wykonywania swoich zawodowych obowiązków z powodów kiepskiej sytuacji finansowej i aby utrzymać ciągłość wynagrodzeń muszą jednocześnie utrzymać aktualne wynagrodzenie.
Wypalenie zawodowe możemy według portalu DOZ.pl oraz koncepcji Christina Maslach, możemy podzielić na trzy etapy:
- emocjonalne wyczerpanie – spowodowane wysokimi oczekiwaniami stawianymi zarówno przez innych, jak i przez samego siebie.
- cynizm i depersonalizacja – charakteryzuje się emocjonalnym chłodem wobec pacjentów/klientów oraz współpracowników, brakiem zaangażowania w pracę.
- poczucie obniżenia oceny własnych dokonań – cechuje się negatywnym postrzeganiem samego siebie, poczuciem braku osiągnięć i kompetencji, brakiem sensu wykonywania pracy.
Jak sobie poradzić ze stagnacją zawodową?
Stagnacja zawodowa to stan, z którego tak naprawdę bardzo trudno wydostać się samodzielnie. Taki zastój i bezruch powodują bowiem, że trudno ponownie zdecydować się na krok, który umożliwi zmianę. W takim wypadku dobrze jest poprosić o pomoc zaufaną osobę lub udać się na spotkanie z psychologiem bądź psychoterapeutą. Są to blokady psychiczne, które mogą okazać się zbyt ciężkie do samodzielnego udźwignięcia.
Zdarza się jednak, że osoby będące w stagnacji samodzielnie decydują się na podjecie walki o lepsze samopoczucie i dążą do postępu i rozowju – nawet jeśli są to początkowo małe kroczki i zmiany drobnych nawyków. Co zatem zrobić, aby wyrwać się ze stagnacji?
Ważne są przede wszystkim:
- samorozwój – nawet drobne nawyki samorozwojowe takie jak np. czytanie książek, nie chodzi tylko o samorozwój zawodowy, chociaż ten jest jak najbardziej wskazany,
- aktywność fizyczna,
- rozmowa z bliską osobą,
- zmiana pracy – jesli istnieją możliwości można pomyśleć o zmianie pracy na gorzej płatną, jednak w perspektywie czasowej może ona okazać się korzystniejsza finansowo,
- znalezienie nowego hobby,
- odcięcie się od spraw zawodowych i skupieniu się na szczęśliwym życiu prywatnym.
