Wynagrodzenia sędziów w Polsce reguluje odpowiednia ustawa. Pracowników tych obowiązuje ściśle obliczana stawka pensji zasadniczej oraz dodatki. Ile zarabia sędzia w poszczególnym rodzaju sądów i z czego to wynika?
O pensji sędziego mówi pośrednio nawet sama Konstytucja RP. W artykule 178. możemy przeczytać m.in., że:
„Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków”.
Co to oznacza? M.in. to, że zarobki sędziego powinny być na tyle wysokie, aby nie było łatwo skusić go propozycją korupcji. Poniżej wyjaśniamy, jaka jest wysokość wynagrodzeń sędziów.
Spis treści
Jak jest wyliczana pensja sędziego?
Poprzedni model uzależniał zarobki sędziów od uznaniowych decyzji władzy ustawodawczej i wykonawczej. Jednak środowisko sędziów miało zastrzeżenia do sposobu kształtowania wynagrodzeń sędziów. Na skutek postulatów środowiska sędziowskiego doszło więc do zmian. Obecnie mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów opiera się m.in. na przepisach Ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku — Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Kwotę stawki podstawowej miesięcznego wynagrodzenia sędziów w danym roku oblicza się na podstawie tzw. średniej krajowej, która obowiązywała w drugim kwartale roku poprzedniego. Nie mamy na myśli tego, że sędzia zarabia dokładnie tyle, ile wynosiła wówczas średnia krajowa. Aby uzyskać stawkę jego wynagrodzenia zasadniczego, wspomnianą średnią krajową mnoży się jeszcze przez wskazany w załączniku do ustawy mnożnik. Mnożniki są różne i zależą m.in. od rodzaju sądu, w którym danym sędzia pracuje.
Mnożniki pensji zasadniczej wynoszą od 2,05 do 3,23. Średnia krajowa w drugim kwartale 2022 roku wynosiła 6156,25 zł brutto. Mnożąc tę kwotę przez najniższy mnożnik, otrzymamy najmniejszą możliwą pensję zasadniczą sędziego w 2023 roku – 12 620,31 zł brutto miesięcznie. Jednak, pensje sędziów na rok 2023 zostały zamrożone i podstawę do ich wyliczenia stanowiło średnie wynagrodzenie z roku 2020 – w ustawie okołobudżetowej do wyznaczenia pensji na 2023 r. wskazano 5444,42 zł. W związku z tym, po decyzji Trybunału Konstytucyjnego sędziom od 2023 r. wypłacane mają być wyrównania.
Dodatki płacowe w pracy sędziego
Na końcowe wynagrodzenie brutto sędziego, oprócz jego pensji zasadniczej, wpływa też jednak m.in. staż pracy, trzynasta pensja czy dodatki funkcyjne (mogą one wynieść nawet 20% minimalnej pensji zasadniczej).
§ 7. Wynagrodzenie sędziów różnicuje ponadto dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.
Powyżej pewnego stażu pracy sędziowie mogą liczyć też na gratyfikację jubileuszową. Ciężko zatem określić dokładne średnie wynagrodzenie każdego sędziego, jest ono bowiem zróżnicowane, nawet jeśli pracownicy ci zajmują równorzędne stanowiska.
Wynagrodzenie brutto i netto sędziego
Ich pensja netto nie jest także naliczana tak samo, jak wynagrodzenie, które otrzymuje przeciętny pracownik sektora prywatnego, a nawet publicznego. Sędziowie nie płacą składek ZUS z własnej wypłaty, a te zajmują przecież odczuwalną część kwoty brutto naszych wynagrodzeń.
Stawki awansowe sędziów – tabela
Poniżej zamieszono tabelę ze stawkami awansowymi sędziów i mnożnikami, na podstawie których wyznaczane jest wynagrodzenie sędziego. Tabela pochodzi z Załącznika do ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. (Dz. U. z 2023 r. poz.217).
| Stanowisko | Stawka wynagrodzenia zasadniczego | Mnożnik |
|---|---|---|
| sędzia sądu rejonowego | pierwsza | 2,05 |
| sędzia sądu rejonowego | druga | 2,17 |
| sędzia sądu rejonowego | trzecia | 2,28 |
| sędzia sądu rejonowego | czwarta | 2,36 |
| sędzia sądu rejonowego | piąta | 2,50 |
| sędzia sądu okręgowego | czwarta | 2,36 |
| sędzia sądu okręgowego | piąta | 2,50 |
| sędzia sądu okręgowego | szósta | 2,65 |
| sędzia sądu okręgowego | siódma | 2,75 |
| sędzia sądu okręgowego | ósma | 2,92 |
| sędzia sądu apelacyjnego | siódma | 2,75 |
| sędzia sądu apelacyjnego | ósma | 2,92 |
| sędzia sądu apelacyjnego | dziewiąta | 3,12 |
| sędzia sądu apelacyjnego | dziesiąta | 3,23 |
Ile zarabia sędzia sądu rejonowego?
Dla orzekających w sądach rejonowych przewidziane jest wynagrodzenie zasadnicze sędziego od stawki pierwszej do piątej. Są to mnożniki z zakresu 2,05 – 2,50. Daje to następujące kwoty wynagrodzeń podstawowych w roku 2023:
- 12,6 tys. zł brutto miesięcznie,
- 13,3 tys. zł brutto miesięcznie,
- 14 tys. zł brutto miesięcznie,
- 14,6 tys. zł brutto miesięcznie,
- 15,4 tys. zł brutto miesięcznie.
Należy oczywiście pamiętać o wszelkich dodatkach dochodzących do tych kwot, które wspomniane były wcześniej oraz o innym sposobie naliczania płacy netto sędziów.
Ile zarabia sędzia sądu okręgowego?
Minimalne pensje zasadnicze sędziów sądów okręgowych zaczynają się od czwartej stawki wynagrodzenia podstawowego, czyli mnożnika 2,36 i dochodzą maksymalnie do stawki ósmej, czyli mnożnika 2,92.
Kwoty wynagrodzenia zasadniczego, które zarabiają sędziowie sądów okręgowych, według przysługującego im numeru stawki w 2023 roku:
- 14,5 tys. zł brutto miesięcznie,
- 15,4 tys. zł brutto miesięcznie,
- 16,3 tys. zł brutto miesięcznie,
- 16,9 tys. zł brutto miesięcznie,
- 17,9 tys. zł brutto miesięcznie.
Sędziowie pracujący w tych rodzajach sądów także otrzymują dodatki do wymienionych wyżej kwot podstawowych oraz nie odprowadzają składek ZUS ze swojego wynagrodzenia.
Ile zarabia sędzia w sądzie apelacyjnym?
W przypadku sędziów sądów apelacyjnych wysokość wypłaty zasadniczej liczona jest z uwzględnieniem mnożników z zakresu 2,75 – 3,23. Są to siódme, ósme, dziewiąte i dziesiąte stawki wynagrodzenia zasadniczego, które w 2023 roku wynoszą kolejno:
- 16,9 tys. zł brutto miesięcznie,
- 17,9 tys. zł brutto miesięcznie,
- 19,2 tys. zł brutto miesięcznie,
- 19,9 tys. zł brutto miesięcznie.
Na wynagrodzenie sędziego sądu apelacyjnego również czeka lista dodatków, która zwiększy wymienione wyżej kwoty.
Ile zarabia sędzia Sądu Najwyższego?
W przypadku płacy zasadniczej sędziów Sądu Najwyższego stosuje się mnożnik wynoszący 4,13. Daje to minimalną stawkę wynagrodzenia zasadniczego w 2023 roku w kwocie 25,4 tys. zł brutto miesięcznie.
Warto wiedzieć też, że po 7 latach, pełnienia służby w ramach struktury Sądu Najwyższego, wynagrodzenie sędziego zaczyna być naliczane wedle stawki awansowej, a ta stanowi 115% stawki podstawowej, którą umiemy już obliczać. Sędziom Sądu Najwyższego przysługuje także dodatek funkcyjny, jak i inne dodatki dla sędziów sądów powszechnych. Wysokość dodatku funkcyjnego jest uzależniona od stanowiska:
- Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego – mnożnik 1,2
- Prezes Sądu Najwyższego – mnożnik 1,0
- Przewodniczący wydziału, Rzecznik Dyscyplinarny Sądu Najwyższego, Nadzwyczajny Rzecznik Dyscyplinarny – mnożnik 0,7
- Rzecznik Prasowy, zastępca Rzecznika Prasowego, zastępca przewodniczącego wydziału, zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Najwyższego – 0,5
Ile zarabia sędzia Trybunału Konstytucyjnego?
Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego zarabiają zdecydowanie najwięcej. Tym sędziom przysługuje mnożnik średniej krajowej wynoszący 5. Oznacza to, że minimalne zasadnicze wynagrodzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego w 2023 roku to 30,7 tys. zł brutto miesięcznie.
Do tego doliczyć trzeba przysługujące sędziom dodatki płacowe, m.in. dodatek stażowy. Sędzia Trybunału Konstytucyjnego, który mieszka poza Warszawą, może także liczyć na zapewnienie mu nieodpłatnego zakwaterowania na terenie miasta.
Na czym polega praca w KRS?
Krajowa Rada Sądownictwa jest organem mającym stać na straży niezależności i niezawisłości polskich organów sądowniczych. Obowiązkiem sędziów zasiadających w KRS jest m.in. branie udziału w spotkaniach tego organu. Posiedzenia KRS odbywają się średnio raz lub dwa razy w miesiącu i trwają po kilka dni.
Warto mieć na uwadze, że czas pracy sędziów nie jest określony ściśle ustalonymi godzinami, np. od ósmej do szesnastej. Sędziowie mają za zadanie wypełnienie określonych obowiązków, a nie pracę w stałych godzinach.
Dieta sędziego KRS
Wynagrodzenie sędziów zasiadających w Krajowej radzie sądownictwa to m.in. diety wypłacane za uczestnictwo w posiedzeniach i branie udziału w pracach poszczególnych zespołów. Zarobek sędziego będzie więc odpowiadał zakresowi obowiązków, jakie sprawuje.
Niemniej dieta przewidziana za jeden dzień pracy sędziego, na rzecz Krajowej Rady Sądownictwa, wynosi 20% średniej krajowej obowiązującej w drugim kwartale roku poprzedniego. Sędzia KRS w 2023 roku otrzymuje, więc około 1 200 zł za jeden dzień swojej służby. Da się wysnuć wniosek, że może zatem zarobić kilka tysięcy miesięcznie biorąc aktywny udział w obowiązkach KRS-u.
W roku 2024 r. środowisko sędziowskiego znów czeka wzrost wynagrodzeń sędziów, gdyż w II kwartale 2023 r. średnie wynagrodzenie wyniosło 7005,76 zł.
Nachapani za nasze pieniądze. A oper.d. się jak na wakacjach. Sędziowie-wstrędziowie.
Nic dodać, nic ująć.
ty w swoim życiu nic nie osiągnąłeś. oni poświęcili życie tej pracy i nauce.
kodeksy jest bardzo przejrzysty ,ale to w Sadach tylko bajeczka dla dzieci
tak wiele pracy poświęcili w swoim życiu na opanowanie sztuki liczenia , a mądrość tych ludzi pozwoliła im wywnioskować ,że studiowane kodeksy to wyłacznie bajeczki dla dzieci
a mimo to rządzi tam pieniądz a nie litera prawa ,kodeksy to tylko bajeczka dla dzieci
Rozprawa wyznaczona na godzinę dziesiątą. Nic się nie dzieje.
Dziesięć po dziesiątej słychać tupot obcasów na schodach. Pani sędzia powoli złazi z pokoju sędziów na piętrze do holu na parterze. Mruczy pod nosem: gdzie to ja mam? Podchodzi do drzwi pierwszej sali rozpraw i sprawdza wokandę, ale nie znajduje na niej swojego nazwiska. Podchodzi do drugiej sali i też nie znajduje siebie na wokandzie. W końcu odnajduje swoje dane na wokandzie przed trzecią salą. Wchodzi do środka.
W holu czeka sporo osób, ale pani sędzia traktuje je jak powietrze. Żadnego „dzień dobry”. Naiwni myślą, że skoro sędzia jest już w sali, zaraz zacznie się rozprawa, ale się mylą. Mijają kolejne minuty. W końcu z sali wychodzi protokolantka i wywrzaskuje nazwiska stron. Zaczyna się rozprawa.
To, jak wygląda rozprawa, pominę. Szkoda słów.
Pani sędzia:
— Ma elementarne braki w wychowaniu. Nie zna słów „dzień dobry”, spóźnia się i nie uważa za stosowne, by za to przeprosić.
— Nie wie nawet, w której sali orzeka. Można się tylko domyślać, jak wygląda jej znajomość akt poszczególnych spraw.
— Wyraźnie nie lubi swojej pracy, nie znosi też ludzi. Daje to odczuć każdemu uczestnikowi postępowania.
— Lubi udowadniać, że ma władzę. Krzyczy na świadków, nie pozwala dokończyć myśli.
— W kwestii meritum wolę się nie wypowiadać, bo mnie od razu coś trafia. Nadmienię tylko, że w postępowaniu m.in. użyto dokumentu z podrobionym moim podpisem. Do jego podrobienia przyznała się osoba ze strony przeciwnej. Dla pani sędzi nie miało to większego znaczenia.
Ależ oczywiście, że sędziowie zarabiają za mało. Zawsze za mało. Płaćmy im jeszcze więcej, by z jeszcze większym lekceważeniem podchodzili do swoich obowiązków. I niech nadal będą nieusuwalni. I niech nadal sędziów wybierają inni sędziwie. I niech nadal postępowania dyscyplinarne wobec sędziów prowadzą sędziowie. Niech sędziowie będą ponad prawem i poza krytyką. Wszak sobiepaństwo sędziów jest podstawą prawidłowo funkcjonującego wymiaru sprawiedliwości.
Błędy w artykule, bo podstawa obliczenia wynagrodzenia na 2022 była zamrożona na II kwartał 2020 a nie 2021 roku.
Racja. Niekompetentny redaktor
ale ogólnie artykuł rzetelny
Cóż sędziowie to „specjalna kasta”, czyż tego nie powiedziała jedna z sędziów z samego szczytu?!
I pomyśleć, że rzymskie paremium prawnicze mówi: Dura lex, sed lex. = Twarde prawo, lecz prawo. Widać równość wobec prawa i sprawiedliwość nie dotyczy to Polski, bo tu mamy system kast, czy raczej niewolnictwa.
Zarobki niby wysokie, jak na budżetówkę, ale i tak mają się nijak do prawników z wolnego rynku (adwokatów, radców prawnych, komorników, notariuszy), których zarobki są o wiele wyższe.
Dodatkowo jedna uwaga: sędziowie nie płacą składek na ZUS. Ale efekt jest tego taki, że nie są te składki odliczane od dochodu, co skutkuje zapłatą o wiele wyższego podatku.