Ponadzakładowy układ zbiorowy to jeden ze sposobów na poszerzenie praw pracowników. Umożliwia egzekwowanie swoich roszczeń w oparciu o przepisy normatywne, których musi przestrzegać pracodawca. Dowiedz się, co to jest ponadzakładowy układ zbiorowy pracy i jakie są jego strony.
Układy zbiorowe można podzielić na zakładowy układ zbiorowy pracy i ponadzakładowy układ zbiorowy pracy. Pierwszy z nich zawierany jest przez organizację związkową zrzeszającą pracowników dla jednego pracodawcy, z kolei ponadzakładowy układ zbiorowy pracy jest zawierany dla więcej niż jednego pracodawcy w ramach ogólnokrajowej organizacji związkowej.
Co to jest ponadzakładowy układ zbiorowy pracy?
To umowa, która ma miejsce między partnerami społecznymi. Jest ona zawierana w momencie rokowań. Ponadzakładowy układ zbiorowy tworzą zatrudnieni pracujący w jednej branży, która zrzesza pracodawców w ramach jednej organizacji. Zaletą tego układu jest możliwość ustalenia indywidualnych warunków w umowach pracowników. Mogą one dotyczyć wynagrodzeń czy świadczeń. Stanowią wówczas podstawę do dochodzenia swoich roszczeń.
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy – strony
Układ pracy może zostać zawarty pomiędzy pracodawcą i organizacjami pracowników czy związkami zawodowymi. Ich stronami w ponadzakładowym układzie zbiorowym pracy są:
- Stroną pracowników (jednostek organizacyjnych w sektorze prywatnym i budżetowym) jest ogólnokrajowy związek zawodowy, a także federacja czy konfederacja związków.
- Stroną prywatnych pracodawców może być właściwy statutowo organ zrzeszonych w organizacji pracodawców.
- Stroną budżetowych pracodawców jest minister lub centralny organ administracji rządowej.
Stroną pracodawców zatrudniających pracowników samorządowych sfery budżetowej może być: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa albo przewodniczący zarządu związku międzygminnego lub międzypowiatowego. - Ponadzakładowy układ zbiorowy może dotyczyć tylko części pracodawców w organizacji. Jedna organizacja może reprezentować wielu pracodawców, a jeden układ może zostać zawarty przez kilka organizacji.
Jak działa ponadzakładowy układ pracy?
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy poszerza ustawowe prawa pracowników. Jego zapisy nie mogą być zatem mniej korzystne niż te zawarte w Kodeksie pracy. Treść ponadzakładowego układu zbiorowego pracy ma za zadanie poprawiać sytuację zatrudnionych. Jeszcze przed zawarciem układu strony organizują rokowania, w trakcie których przedstawiają warunki.
Kto może zawrzeć ponadzakładowy układ zbiorowy pracy?
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy może obejmować pracowników niezależnie od przynależności związkowej i wymiaru pracy, a nawet umowy. Mają do niego prawo także emeryci i renciści. Aby możliwe było utworzenie ponadzakładowego układu zbiorowego pracy, konieczne jest zebranie min. 10 tysięcy pracowników. Inicjatywa do zawarcia ponadzakładowego układu zbiorowego pracy przysługuje:
- organizacji pracodawców uprawnionej do zawarcia układu ze strony pracodawców,
- każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników, dla których ma być zawarty układ.
Ponadzakładowy układ zbiorowy – reprezentacja
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy może reprezentować więcej niż jedna organizacja związkowa. W takiej sytuacji rokowania prowadzi ich wspólna reprezentacja albo wspólne organizacje. Układ obejmuje wszystkie organizacje związkowe, które brały udział w rokowaniach nad nim, albo wszystkie te organizacje, które je reprezentują.
Szukasz zatrudnienia w Łodzi? Sprawdź zakładkę praca: Łódź. Na GoWork.pl znajdziesz wiele interesujących ofert pracy
Zakładowy a ponadzakładowy zbiorowy układ pracy
Zakład może zostać objęty jednocześnie układem zakładowym i ponadzakładowym układem zbiorowym. Jeśli regulacje układu ponadzakładowego są korzystniejsze, wówczas należy także zmienić postanowienia zakładowego tak, by je wyrównać.
Ponadzakładowy układ zbiorowy należy wpisać do rejestru prowadzonego przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. W tym celu trzeba złożyć wniosek. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy jest aktem normatywnym, a zatem zarówno pracodawca, jak i pracownicy zobowiązani są do jego przestrzegania. W razie naruszenia przepisów pracownik ma prawo powołać się na nie w sądzie.
