Prowadzenie biznesu wiąże się z wieloma obowiązkami, trudnościami i stresem. Przedsiębiorcy muszą dbać i nadzorować kilka spraw jednocześnie. Niestety do grona problemów zalicza się również występowanie czynu nieuczciwej konkurencji. Co to dokładnie jest i jak radzić sobie z czynem nieuczciwej konkurencji?
Czyn nieuczciwej konkurencji to nie tylko otwarcie sklepu w tej samej tematyce po drugiej stronie ulicy. Problem jest znacznie bardziej rozbudowany i powoduje ogromne starty finansowe przedsiębiorców, którzy padli ofiarami nieuczciwości innych firm. Czyn nieuczciwej konkurencji to między innymi naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, lub konkurencyjne wykorzystanie loga bez zgody właściciela marki. Na szczęście takie działania nie są bezkarne. Jak się bowiem okazuje firmy, które zmagają się z nieuczciwą konkurencją, mogą dociekać swoich praw w sadzie i domagać się zaprzestania powielania czynu nieuczciwej konkurencji, usunięcia jej skutków, a także odszkodowania pieniężnego. Jednak można podjąć także działania zapobiegawcze. Jak bronić się przed nieuczciwą konkurencją?
Spis treści
Czyn nieuczciwej konkurencji – co to?
Czyn nieuczciwej konkurencji to działanie, które podejmuje dana firma i narusza interes innego przedsiębiorcy. Czyny nieuczciwej konkurencji podlegają pod ustawę z dnia z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, w której znajdziemy dokładną definicję czynu nieuczciwej konkurencji oraz jej przykłady. Warto jednak zauważyć, że pomimo długiej listy wymienionych działań, które uznawane są za czyny nieuczciwej konkurencji, trudno przewidzieć wszystkie praktyki stosowane przez przedsiębiorców. Rozwój technologiczny sprawia bowiem, że tak naprawdę czyny te mogą nie znajdować bieżącego odzwierciedlenia w przepisach, jednak ustawodawca dał tutaj furtkę, umożliwiającą rozstrzygnięcie sądowe, czy dane działanie jest czynem nieuczciwej konkurencji, czy nie. Nawet jeśli nie zostało one uwzględnione z definicji w ustawie.
Jak zatem ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji definiuje ten problem?
Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta.
(…) Czynem nieuczciwej konkurencji jest takie oznaczenie przedsiębiorstwa, które może wprowadzić klientów w błąd co do jego tożsamości, przez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, zgodnie z prawem, do oznaczenia innego przedsiębiorstwa.
Co zaliczamy do czynu nieuczciwej konkurencji?
Czyny nieuczciwej konkurencji mogą być trudne do zdefiniowania, ponieważ firmy prześcigają się w sposobach uniknięcia odpowiedzialności za takie działania. Jednak ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewiduje również takie sytuacje. Co zatem możemy zaliczyć do nieuczciwych praktyk? Zgodnie z art. 11 czynami nieuczciwej konkurencji są:
- Ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa;
- Pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa;
- Wykorzystanie lub ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa;
- Wykorzystywanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, jeżeli osoba dokonująca wskazanej czynności wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie czynu [nieuczciwej konkurencji];
- Wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa ;
- Używanie oznaczenie przedsiębiorstwa po jego likwidacji, podziale lub przekształceniu;
- Fałszywe lub oszukańcze (wprowadzające w błąd )oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów lub usług;
- Fałszywe lub oszukańcze używanie chronionych oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia;
- wprowadzenie w błąd co do istotnych cech towarów lub usług
- Nakłanianie do niewykonania, nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych lub rozwiązania umowy;
- Naśladowanie gotowego produktu;
- Rozpowszechnianie nieprawdziwych wiadomości osobach kierujących przedsiębiorstwem lub przedsiębiorstwie;
- Utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku;
- Przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną.
Co więcej, czynem nieuczciwej konkurencji są także niezgodne z prawem reklamy. A w szczególności:
1) reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka;
2) reklama wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi;
3) reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci;
4) wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawia wrażenie neutralnej informacji;
5) reklama, która stanowi istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta niezamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji.
Czyn nieuczciwej konkurencji – skutki
Skutki nieuczciwej konkurencji dla przedsiębiorstwa, które padło ofiarą takich czynności, mogą być bardzo poważne. Chodzi przede wszystkim o duże straty finansowe, która firma może ponieść ze względu na działania innych przedsiębiorców wprowadzających konsumentów w błąd poprzez np. podrabianie produktów znanej marki i sprzedawanie ich po niższej cenie również kosztem jakości nie informując klienta o tym, gdzie i w jaki sposób towar został wyprodukowany oraz że nie jest on towarem oryginalnym, a repliką lub kopią. Możemy do takich sytuacji zaliczyć nie tylko marki, które sprzedają dobra luksusowe, ale również mniejsze firmy – nawet te jednoosobowe, których produkty są powielane bez ich zgody przez globalne koncerny.
Oprócz skutków ekonomicznych w grę wchodzi również uszczerbek na wizerunku. Jeśli produkty lub usługi są trudne do odróżnienia, może się okazać, że odbiorcy będą obwiniać za słabą jakość pierwotnego producenta. Możliwy jest również inny scenariusz, w którym pojawią się głosy o zbyt wysokich cenach – w końcu inna firma sprzedająca kopie robi to znacznie taniej. Jednak na wysokość ceny ma np. produkcja krajowa lub korzystanie z ekologicznych materiałów, z których firma dokonująca czynu nieuczciwej konkurencji nie uwzględnia w swojej produkcji.
Czyny nieuczciwej konkurencji – konsekwencje dla sprawców
Warto jednak zaznaczyć, że przedsiębiorca, który zmaga się z nieuczciwą konkurencją, ma możliwość walki o swoje prawa oraz domagać się ukarania sprawców i zadośćuczynienia. Konsekwencje takich zachowań również znajdziemy w przepisach zawartych w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
W razie dokonania czynu nieuczciwej konkurencji, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać:
1) zaniechania niedozwolonych działań;
2) usunięcia skutków niedozwolonych działań;
3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie;
4) naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych;
5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych;
6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego – jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.
Jak się bronić przed nieuczciwą konkurencją?
Jak się okazuje, wielu przedsiębiorców skupionych na rozwoju firmy zapomina o tym, że przed nieuczciwą konkurencją można w pewnym stopniu się bronić i ucinać takie działania jeszcze w zarodku. w końcu nie po to pracowałeś tyle lat, żeby teraz ktoś z taką łatwością mógł kraść Twoje pomysły lub klientów. I choć wiele osób prowadzących biznesy może uznawać, że takie rzeczy dzieją się tylko na filmach lub przytrafiają się tylko większym przedsiębiorstwom, to jednak przypadków nieuczciwej konkurencji w ciągu każdego roku jest bardzo dużo. I nie chodzi tutaj tylko o podrobienie logo. Co jeśli wieloletni pracownik odejdzie z firmy wraz z najważniejszym klientem i kontaktami do innych kontrahentów i na tej podstawie zbuduje konkurencyjną firmę? Tak, takie sprawy są bolesne, nie tylko pod względem biznesowym i finansowym – jednak się zdarzają. Ty, jako przedsiębiorca musisz się przed tym zabezpieczyć. I to jak najszybciej, żeby zapobiegać, a nie szukać rozwiązań po fakcie. Choć oczywiście jeśli padniesz już ofiarą nieuczciwej konkurencji, również możesz walczyć o swoje prawa – a co więcej – powinienieś to robić! Warto jednak podjąć kroki, które zabezpieczą cię przed takim scenariuszem lub chociaż ułatwią późniejsze dochodzenie do sprawiedliwości.
Zatem co możesz zrobić? Przede wszystkim zwróć uwagę na aspekty takie jak:
- zastrzeżenie znaku towarowego/logo,
- zastrzeżenie dostępu do bazy danych,
- podpisywanie z pracownikami umów o zakazie konkurencji,
- podpisywanie z pracownikami umów o zachowaniu poufności.
Jak czytamy na portalu Corazlepszafirma.pl ogromne znaczenie ma wiedza o tym, czym jest tajemnica przedsiębiorstwa i jak ją chronić:
Wokandy spraw sądowych pokazują, że z punktu widzenia biznesu jedną z najistotniejszych spraw – bez względu na branżę, w jakiej funkcjonujemy – jest odpowiednia świadomość prawna przedsiębiorcy i wiedza na temat tego, czym jest tajemnica przedsiębiorstwa i jak można ją chronić!
Tajemnica przedsiębiorstwa – co to jest?
Tajemnica przedsiębiorstwa są to informacje posiadające wartość gospodarczą, które nie zostały dopuszczone do wiadomości publicznej oraz, które przedsiębiorca zastrzegł w celu zachowania ich poufności. Zgodnie z art. 11 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji:
Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.
Warto jednak zaznaczyć, że tajemnicą przedsiębiorstwa nie jest informacja, którą osoby trzecie mogą pozyskać z materiałów promocyjnych, reklam lub instrukcji. Nie dotyczy to także informacji, które mogą dotrzeć do konkurencji w sposób, który nie wymaga od niej podejmowania żadnych działań w tym celu. Jednocześnie jak podaje Urząd Zamówień Publicznych:
Informacja nie ujawniona do wiadomości publicznej traci ochronę prawną, gdy inny przedsiębiorca (konkurent) dowiedzieć się o niej może drogą zwykłą i dozwoloną, a więc np. gdy pewna wiadomość jest przedstawiana w pismach fachowych lub, gdy z towaru wystawionego na widok publiczny każdy fachowiec poznać może, jaką metodę produkcji zastosowano.
Dodatkowo istnieją również informacje, których nie można zastrzec jako tajemnicy przedsiębiorstwa. Informacje o nich znajdziemy również na stronie Urzędu Zamówień Publicznych:
- Za tajemnicę przedsiębiorstwa nie mogą natomiast być uznane w szczególności następujące dokumenty (informacje):
- aktualny odpis z właściwego rejestru, bowiem np. zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, rejestr jest jawny; przepis art. 11 ust. 1 i 4 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji wyklucza objęcie tajemnicą informacji, które osoba zainteresowana może uzyskiwać w zwykłej i dozwolonej drodze (wyrok SN z dnia 5 września 2001 r., sygn. akt I CKN 1159/00),
- informacje ujawniane przez zamawiającego w czasie otwarcia ofert (art. 86 ust. 4), a więc nazwę (firmę) oraz adres (siedzibę) wykonawcy, którego oferta jest otwierana, a także informacje dotyczące ceny oferty, terminu wykonania zamówienia publicznego, okresu gwarancji, warunków płatności zawartych w ofercie, kosztorys, ceny jednostkowe stanowiące podstawę obliczenia ceny na roboty budowlane.
Jak utworzyć tajemnicę przedsiębiorstwa?
Jak wynika z przepisów, konieczne jest podjęcie działań, które mają na celu poinformowanie o tym co jest tajemnicą przedsiębiorstwa, a co nią nie jest. Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 15 listopada 2012 r., IACa 1024/12, przedsięborca może podjąć nawet minimalne kroki, których celem jest ochrona informacji poufnych:
(..) nie jest wymagane podjęcie jakichś nadzwyczajnych środków zabezpieczenia, lecz jedynie zabezpieczeń niezbędnych, wręcz minimalnych na określonym polu pozyskiwania danych. Dlatego zabezpieczenie danych utrwalonych na elektronicznych nośnikach wymaga ograniczenia dostępu do nich poprzez wprowadzenie haseł dla określonego kręgu osób.
Chodzi więc o między innymi:
- utrudnianie dostępu do poufnych danych poprzez założenie haseł,
- informuj pracowników i kontrahentów o tym, że te informacje są poufne – najlepiej na piśmie,
- dopilnuj, aby pracownicy i wspólnicy biznesowi po skończeniu współpracy złożyli pisemne oświadczenie o poufności informacji przez nich uzyskanych.
Już takie proste zabezpieczenie Twoich interesów prowadzi do tego, że powstaje tajemnica przedsiębiorstwa, którą możesz chronić różnymi, nawet tak błahymi sposobami, jak założenie haseł dostępu.
Zakaz konkurencji
Warto też zwrócić uwagę na zakaz konkurencji, który jest oddzielną sprawą. W tym wypadku pracodawca może podpisać ze swoim pracownikiem zakaz konkurencji dotyczący tylko podejmowania konkurencyjnej działalności gospodarczej lub zarobkowej. Jeśli np. zatrudniasz sekretarza, to może on po godzinach pracy podjąć drugie zatrudnienia jako księgowy w innej firmie o podobnym profilu działalności. Zakaz konkurencji zabrania mu bowiem pracy na stanowisku sekretarza.
Jeśli jednak zależy Ci na zakazie konkurencji, który będzie trwał jeszcze przez jakiś czas po ustaniu stosunku pracy, po to, aby ewentualne kontakty i powiązania między pracownikiem, a klientami wygasły, musisz liczyć się z kosztami. Aby taki zakaz był zgodny z prawem, musisz bowiem płacić pracownikowi część wynagrodzenia za to, że blokujesz mu dalszy rozwój w zawodzie. Jest to odszkodowanie za to, że pracownik ten nie może podjąć pracy na tym samym stanowisku tylko w innej firmie na terenie kraju lub w określonej odległości np. 150 km od siedziby firmy i obszaru jej działania. Pamiętaj jednak ze tak skonstruowany zakaz konkurencji można również rozwiązać polubownie w momencie zakończenia współpracy z pracownikiem.
