Aby sąd wyraził zgodę na rozwód muszą zostać spełnione jednocześnie dwa warunki. Są to trwały i zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. Co to oznacza w praktyce? Jakie są konsekwencje rozwodu oraz jak się do niego przygotować?
Z roku na rok przybywa coraz więcej rozwodów. Choć pary deklarują zazwyczaj, że ustała między nimi jakakolwiek więź emocjonalna, to sąd nie zawsze wyraża zgodę na formalne zakończenie związku małżeńskiego. Już w 2021 roku Ministerstwo Sprawiedliwości potwierdziło, że pracuje nad wprowadzeniem zmian w kwestii rozwodów – procedury sądowe mają być droższe niż dotychczas. Ma zostać również zniesiona możliwość rozwodu na pierwszej rozprawie. Jak procedura rozwodowa prezentuje się obecnie? Jakie dokumenty należy złożyć, aby otrzymać rozwód?
Spis treści
Jak wziąć rozwód?
Wzięcie rozwodu jest ostatecznym etapem zawarcia związku małżeńskiego, który jednocześnie go kończy. Aby do niego doszło, należy udowodnić przed sądem, że nastąpił jednocześnie trwały i zupełny rozpad pożycia małżeńskiego. W Polsce to właśnie sąd okręgowy decyduje, czy podpisze orzeczenie rozwodu czy też nie. Niekiedy zamiast podpisać dokumenty rozwodowe, sędzia zleca obowiązkową separację, mediację lub terapię małżeńską u psychologa, które mają za zadanie ponowne zbliżenie małżonków oraz rezygnację z rozstania. Przyczyny rozwodów znacznie różnią się od siebie, ale bez względu na to zazwyczaj każdy z małżonków uważa, że nie ma już żadnej drogi ratunku.
Najczęstsze przyczyny rozwodów w Polsce:
- alkoholizm,
- narkomania,
- hazard,
- niegospodarność,
- uchylanie się od pracy,
- zdrada małżeńska,
- niechęć posiadania dzieci,
- wypalenie w małżeństwie.
Bez względu na to, z jakiego powodu małżonek chce wziąć rozwód, powinien najpierw dobrze się przygotować do tego emocjonującego etapu. Obecnie wyróżniamy kilka rodzajów rozwodu i w zależności od indywidualnych potrzeb, a także czynników jak np. posiadanie dzieci, różne rodzaje rozwodu sprawdzą się u różnych par.
Rodzaje rozwodów:
- rozwód bez orzekania o winie,
- rozwód z orzekaniem o winie,
- rozwód bez małoletnich dzieci,
- rozwód z małoletnimi dziećmi,
- rozwód bez podziału majątku,
- rozwód z podziałem majątku.
W zależności od tego, na jaki rozwód się zdecydujemy oraz jakie mamy relacje z partnerem, zależeć będzie to, czy zaistnieje potrzeba, aby skorzystać z pomocy doświadczonego adwokata. Skorzystanie z porady prawnej już na samym początku jest dobrym pomysłem, ale w niektórych przypadkach nie obejdzie się bez stałej opieki adwokata aż do ogłoszenia wyroku rozwodowego.
Rozwód – kiedy można orzec?
Aby sąd wyraził zgodę na rozwód, małżonkowie powinni spełnić dwa warunki. Są to:
- zupełny rozpad pożycia,
- trwały rozpad pożycia.
Muszą one być dokładnie opisane już na etapie składania pozwu, z kolei podczas rozprawy sędzia będzie sprawdzał dowody świadczące na potwierdzenie bądź zaprzeczenie tego stanu. Niekiedy mimo że strony spełniają wszystkie warunki niezbędne do stwierdzenia nieważności małżeństwa, to czasami sąd i tak nie wyraża zgody na rozwód. Wyróżniamy trzy przeszkody, przez które mimo spełnienia dwóch podstawowych warunków, do rozwodu nie dojdzie. Są to:
- brak zgody współmałżonka niewinnego rozpadu pożycia na rozwód,
- dobra wspólnych, małoletnich dzieci,
- sprzeczność z zasadami życia społecznego.
Zupełny rozkład pożycia
Do stwierdzenia zupełnego rozkładu pożycia niezbędne jest określenie, czy między małżonkami doszło do zerwania łączących ich dotychczas więzi. Mowa o:
- więzi uczuciowej (emocjonalnej),
- więzi fizycznej,
- więzi gospodarczej (ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej).
Dopiero zerwanie wszystkich więzi jedocześnie potwierdza zupełny rozkład pożycia i może skutkować rozwodem. Warto tutaj zauważyć, że musi to być świadoma decyzja jednej ze stron. Nie mówimy o zerwaniu więzi fizycznej np. z powodu wieku lub choroby. Podobnie ma się rzecz w kwestii więzi gospodarczej. Jeśli para spełnia każdy inny warunek, ale wciąż prowadzi własne gospodarstwo domowe, ponieważ nie mają środków na wynajęcie oddzielnych mieszkań, to nadal mogą ubiegać się o rozwód.
Trwały rozkład pożycia
Drugim warunkiem niezbędnym do rozpoczęcia sprawy rozwodowej jest udowodnienie, że nastąpił trwały rozkład pożycia małżeńskiego. Ma on miejsce wtedy, kiedy nastąpił ostatecznie i nieodwracalnie. W tym przypadku to już sąd poprzez swoje doświadczenie oraz praktykę musi ustalić, czy istnieje szansa na ponowne połączenie małżonków. W sytuacji kiedy zdarzył się nagły, ale intensywny konflikt, sędzia może nie wyrazić zgody na rozwód. Może jednak w tej sytuacji zalecić skorzystanie z terapii małżeńskiej.
To, ile powinien trwać trwały rozpad pożycia małżeńskiego nie zostało uregulowane prawnie. Z tego też powodu ciężko mówić o jakimkolwiek odniesieniu. Jedno jest jednak pewne – im dłużej trwa rozkład pożycia między małżonkami, tym większe jest prawdopodobieństwo, że sąd wyrazi zgodę na rozwód.
Aktualna procedura rozwodowa
Jeśli jedna ze stron związku małżeńskiego jest przekonana, że pragnie rozwodu, to powinna tym samym rozpocząć procedurę rozwodową. W zależności od rodzaju rozwodu może zająć się tym sama lub skorzystać z pomocy zaufanego i sprawdzonego adwokata.
- Na początku należy złożyć do odpowiedniego sądu pozew rozwodowy, w którym zostanie opisana historia pożycia małżeńskiego oraz przyczyny rozpadu małżeństwa. W tym momencie należy uiścić opłatę administracyjną w wysokości 600 zł. Ten etap można wykonać samemu, a można też za pośrednictwem adwokata (zgodnie z § 78 Abs. 2 ZPO). Co ważne, wniosek o rozwód może złożyć tylko jedna ze stron, nawet jeśli każdy z małżonków chce się rozwieść.
- Następnie po otrzymaniu wniosku, sąd kieruje pozew rozwodowy do drugiego współmałżonka. Data otrzymania wniosku będzie też datą niezbędną do obliczenia czasu trwania małżeństwa. Na jej podstawie zostanie obliczona wysokość wyrównania dorobków oraz wyrównania alimentacyjnego.
- W tym momencie strona przeciwna ma czas na zajęcie stanowiska względem pozwu oraz samego rozwodu. Może zgodzić się ze wszystkimi stwierdzeniami, które zostały opisane w dokumencie, a może też zaprzeczyć. Jeśli strona przeciwna nie zgadza się na rozwód lub zawarte w pozwie ustalenia, to konieczna jest w tej sytuacji reprezentacja wynajętego adwokata.
- Po otrzymaniu powyższego stanowiska strony, sąd wysyła do każdego ze współmałżonków formularz. Dzięki jego wypełnieniu będzie możliwe obliczenie wyrównania alimentacyjnego.
- Po obliczeniu wyrównania alimentacyjnego, sąd wyznacza termin pierwszej rozprawy rozwodowej. Zazwyczaj nie trwa ona dłużej niż 15 minut. Obecność każdego współmałżonka jest obowiązkowa, ponieważ muszą zabrać głos w sprawie swoich wniosków. Na tym etapie nie muszą ich jeszcze uzasadniać. Co ważne, jeśli każda ze stron zgadza się z warunkami zawartymi w pozwie, a także żadne z małżonków nie składa żadnych wniosków ani nie orzeka o winie, to istnieje szansa, aby otrzymać szybki rozwód, który zakończy się już po pierwszej rozprawie. Jak już wspominaliśmy, istnieją jednak prace nad zmianą tego przepisu w ustawie. W zależności od liczby wątków, które sąd musi rozstrzygnąć (prawo do opieki nad dzieckiem, podział majątku, podział sprzętów domowych itd.) rozprawy mogą się stale wydłużać, a sam rozwód może trwać nawet kilka lat.
- Po ustaleniu wszystkich skutków rozwodu, sąd wydaje orzeczenie rozwodowe, na które byli małżonkowie mogą złożyć zażalenie, jeśli nie zgadzają się z ustaleniami. Jeśli jednak każda ze stron zgadza się z warunkami opisanymi w orzeczeniu, to są dwa sposoby, aby wyrok stał się prawomocny:
- jeśli małżonkowie podczas rozwodu korzystali z pomocy adwokatów, to mogą oni złożyć rezygnację ze środka procesowego. Dzięki takiemu oświadczeniu wyrok staje się prawomocny w trybie natychmiastowym.
- jeśli zaś małżonkowie nie korzystali z pomocy adwokata lub jedna ze stron była tej pomocy pozbawiona, to wyrok stanie się prawomocny dopiero po upływie 4 tygodni. Czas ten liczony jest od dnia wydania orzeczenia rozwodu.
Pozew rozwodowy – jak go napisać?
Pierwszym krokiem do rozpoczęcia procedury rozwodowej jest przygotowanie odpowiedniego pozwu rozwodowego. Powinien on być profesjonalnie napisany oraz dopasowany do indywidualnych potrzeb małżonków. Oznacza to tyle, że jeśli para zamierza wziąć rozwód z orzekaniem o winie, ma zostać uwzględniony podział majątku wspólnego i dodatkowo posiadają oni dzieci, to taki pozew będzie się znacznie różnił od pozwu, który powinna złożyć para, która nie posiada dzieci, nie zamierza ubiegać się o podział majątku wspólnego ani orzekać o winie. Taki pozew o rozwód jak najbardziej można napisać samemu, ale można też skorzystać z pomocy adwokata, który po wysłuchaniu historii trwania małżeństwa jak i oczekiwań swojego klienta, przygotuje odpowiedni i dopasowany pozew rozwodowy.
Dodatkowo do pozwu należy dołączyć inne dokumenty, które będą się różnić w zależności od rodzaju rozwodu. Zazwyczaj jest to odpis aktu małżeństwa i potwierdzenie dokonania opłaty. Dodatkowo mogą być również konieczne odpisy aktów urodzenia dzieci, jeśli jest rozdzielność majątkowa, to dokument potwierdzający zawarcie intercyzy, zaświadczenie o zarobkach, dokumentacja medyczna w tym obdukcja sądowa, faktury, rachunki, zdjęcia, sprawozdania detektywistyczne i wiele innych, które będą niezbędne do postępowania dowodowego.
Wzór pozwu rozwodowego
Każdy pozew w zależności od historii małżeństwa oraz powodów jego zakończenia będzie się od siebie różnił. Jest jednak kilka stałych elementów, które powinien zawierać każdy dokument. W pozwie należy zawsze umieścić wniosek o rozwód oraz informację o tym, jakiego rodzaju będzie to rozwód. Zawsze należy spisać przebieg małżeństwa, a także sposób, w jaki doszło do jego zakończenia. Ważne jest, aby podkreślić tym samym, że doszło do zerwania trwałego i zupełnego pożycia małżeńskiego, co jest warunkiem, aby sąd zgodził się na rozwód. W tym miejscu trzeba też podkreślić, że doszło do zerwania więzi emocjonalnej, fizycznej i ekonomicznej. Pod koniec należy także stwierdzić, że nie ma żadnych podstaw, aby sąd mógł uniemożliwić orzeczenie rozwodu (zgodnie z zasadami współżycia społecznego), zaś sami małżonkowie zrobili wszystko, co w ich mocy, aby spróbować naprawić małżeństwo.
Poniżej przygotowaliśmy przykładowy wzór pozwu rozwodowego dla pary, która nie posiada dzieci i domaga się rozwodu bez orzekania o winie.
……………………………….., dnia …………………….
Sąd Okręgowy w …………………………..
Wydział Cywilny Rodzinny
ul. ……………………………………………….
……………………………………………………..
Powódka: ……………………………………..
ul. …………………………………………………
……………………………………………………..
PESEL: …………………………………………
Pozwany: ……………………………………..
ul. …………………………………………………
……………………………………………………..
PESEL: …………………………………………
POZEW O ROZWÓD
BEZ ORZEKANIA O WINIE
Niniejszym wnoszę o:
- rozwiązanie małżeństwa stron zawartego w dniu ………………………… roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w ………………………… nr aktu małżeństwa ………………………… bez orzekania o winie;
- zaniechanie orzekania o wspólnym mieszkaniu stron;
- zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu połowy kosztów postępowania;
- dopuszczenie oraz przeprowadzenie dowodów z dołączonych do pozwu dokumentów oraz dowodu z przesłuchania stron na podane w treści pozwu okoliczności.
UZASADNIENIE
Nasze małżeństwo zostało zawarte ………………………… roku w Urzędzie Stanu Cywilnego w ………………………….
(dowód: odpis skrócony aktu małżeństwa zawartego w USC w …………………………).
– na okoliczność zawarcia związku małżeńskiego stron.
Z małżeństwa nie posiadamy małoletnich dzieci.
Po zawarciu związku małżeńskiego zamieszkaliśmy w …………………………. . Początkowo pożycie małżeńskie przebiegało pomyślnie, jednak z czasem zaczęło dochodzić do coraz częstszych kłótni. Uwidoczniły się różnice charakterów w zakresie sposobu spędzania wspólnego czasu i wizji dotyczącej przyszłości. Mieliśmy inne zainteresowania i przestaliśmy ze sobą rozmawiać. Pojawiły się problemy finansowe.
Nie potrafiliśmy się porozumieć nawet w najprostszych kwestiach życia codziennego, takich jak …………………………. .
W następstwie stopniowego oddalania się ustała więź fizyczna. Powyższe miało miejsce w ………………………… roku, a kryzys w małżeństwie zaczął się pogłębiać.
W efekcie od ………………………… roku ustała również więź gospodarcza. Powódka/pozwany wyprowadził się do …………………………. . Od tego czasu podejmowaliśmy próby ratowania związku, jednak nie przyniosły one żadnych rezultatów. W celu ratowania związku ……………………………………………………………………….. (np. podjęliśmy terapię małżeńską, wyjechaliśmy na wspólny wyjazd) .
W tych okolicznościach należy stwierdzić, że rozpad małżeństwa jest trwały i zupełny. Małżonkowie nie darzą się wzajemnym uczuciem, nie utrzymują więzi fizycznych i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego. Nie istnieje szansa na nawiązanie pożycia.
Związek stron nie rokuje szans na odbudowanie, przez co jego rozkład nosi znamiona trwałości w rozumieniu art. 56 KRO. Pomiędzy małżonkami nie ma możliwości odbudowy więzi emocjonalnej. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wytycznych z 28 maja 1955 roku, I CO 5/55 (OSNCK 1955 nr 3, poz. 46), do stwierdzenia, iż rozkład pożycia małżeńskiego jest trwały wystarczy oparta na doświadczeniu życiowym ocena, że powrót do wspólnego pożycia nigdy nie nastąpi.
Ostatnim wspólnym miejscem zamieszkania stron był …………………………, gdzie obecnie powódka nadal zamieszkuje, stąd też właściwy do rozpoznania sprawy jest Sąd Okręgowy w ………………………… (art. 41 KPC).
Pomiędzy małżonkami nie toczyły się sprawy o rozwód, separację i alimenty.
Jak już zaznaczono, strony podjęły próbę pozasądowego rozwiązania sporu, jednak z uwagi na różnice charakterologicznie nie przyniosły one pożądanych skutków. Obecnie kontakt jest znikomy i dotyczy tylko najpilniejszych kwestii. Każde z małżonków powoli organizuje sobie swoje życie.
Mając na uwadze całokształt naprowadzonych okoliczności, wnoszę jak w petitum niniejszego pozwu.
………………………….…………………
Załączniki:
- potwierdzenie dokonania opłaty w wysokości 600 zł,
- odpis pozwu wraz z załącznikami (x2),
- odpis skrócony aktu małżeństwa oryginał wraz z kserokopią.
Darmowy wzór pozwu rozwodowego bez orzekania o winie do pobrania w formacie PDF
Jak i gdzie złożyć pozew o rozwód?
Kiedy pozew o rozwód wraz z wnioskiem rozwodowym, odpisami oraz innymi niezbędnymi załącznikami są już przygotowane, nie pozostaje nic innego, jak złożyć całą dokumentację do odpowiedniego sądu. Pozew należy złożyć do sądu okręgowego. Najczęściej jest to ten sąd, w którego okolicy mieszkają lub mieszkali małżonkowie, albo zamieszkuje jedna ze stron. Pozew można złożyć na dwa sposoby – osobiście poprzez biuro podawcze lub korespondencyjnie, wysyłając pozew listem poleconym. Jeśli w pozwie zabraknie niezbędnych sformułowań lub sąd uzna, że brakuje stosownych załączników, to zgodnie z prawem może taki pozew zwrócić w celu poprawienia.
Ile trwa rozwód w sądzie?
Czas trwania samego rozwodu może być naprawdę różny. Wynika to przede wszystkim z rodzaju rozwodu. Jeśli postanowienia pary zostały ustalone już przed pierwszą rozprawą i są zgodne lub jak najmniej rozbieżne, to istnieje szansa na otrzymanie rozwodu już po pierwszej rozprawie. Jeśli zaś jedna ze stron zamierza orzekać o winie, dzielić majątek i ustalać prawa do władzy rodzicielskiej, to taki rozwód może potrwać nawet kilka lat. Sama rozprawa rozwodowa trwa z kolei od kilku minut do nawet kilku godzin. Na początku zawsze jest sprawdzana obecność zgromadzonych. Następnie zbierane są oświadczenia od małżonków w celu ustalenia stanowiska procesowego oraz zbierane są dowody. Po przesłuchaniu każdej ze stron oraz świadków sąd może zakończyć rozprawę lub ustalić datę następnego spotkania.
Ile kosztuje rozwód?
Cena rozwodu również jest zależna od jego rodzaju, a także tego, czy strony zamierzają korzystać z pomocy adwokatów. Z tego też powodu sam rozwód może wynieść od kilkuset złotych do nawet kilku tysięcy złotych. Istnieją jednak stałe koszty administracyjne. Są to:
- opłata sądowa od wniesienia pozwu o rozwód wynosi 600 zł (podczas rozprawy sąd może zarządzić, aby jedna ze stron zwróciła połowę tych kosztów drugiej stronie),
- opłata za rozprawę z podziałem majątku (jeśli strony są zgodne) wynosi 300 zł,
- opłata za rozprawę z podziałem majątku (jeśli strony nie są zgodne) wynosi 1000 zł,
- koszt rozwodu w przypadku orzekania o winie wynosi 1000 zł, ale w zależności od stopnia skomplikowania może też być znacznie wyższy,
- opłata skarbowa od pełnomocnictwa wynosi 17 zł,
- opłata kancelaryjna za odpis wyroku wynosi 20 zł.
Pozostałe kwoty związane z rozwodem zależne są od tego, czy strony chcą być reprezentowane przez pełnomocników. W tym przypadku ceny wynikają już ze stawek ustalonych przez kancelarię i tak np. samo przygotowanie indywidualnego pozwu rozwodowego może wynieść od 200 nawet 800 zł.
Adwokat rozwodowy – czy warto go mieć?
Wielu małżonków zadaje sobie pytanie, czy warto skorzystać z pomocy adwokata podczas rozwodu. Wszystko tak naprawdę zależy od rodzaju rozwodu oraz tego, jak w kwestii ustaleń porozumieli się małżonkowie. Jeśli rozwód sam w sobie nie będzie skomplikowany, a strony są zgodne co do warunków, to skorzystanie z pomocy adwokata nie jest w tym przypadku konieczne. Oczywiście dużym wsparciem będzie na początku całej drogi rozmowa z profesjonalistą, który odpowie na najważniejsze pytania jak również pomoże przygotować indywidualny pozew rozwodowy.
W przypadku kiedy druga ze stron otrzyma pozew i złoży negatywne stanowisko, zgodnie z prawem każdy z małżonków ma w takiej sytuacji obowiązek skorzystania z profesjonalnej pomocy. Dodatkowo pomoc ta będzie nieoceniona w skomplikowanych przypadkach, gdzie sprawy mogą trwać nawet latami. Adwokat, który specjalizuje się w sprawach rozwodowych, bez wątpienia doda otuchy w tych trudnych chwilach. Do jego obowiązków należy:
- udzielenie porady prawnej,
- sporządzenie pozwu o rozwód,
- sporządzenie odpowiedzi na pozew o rozwód,
- sporządzenie dalszych pism procesowych,
- stawienie się osobiście na rozprawie rozwodowej razem z klientem,
- złożenie rezygnacji ze środka procesowego.
Rozwód a dobro wspólnych, małoletnich dzieci
Jeśli strony spełniają warunki niezbędne do otrzymania rozwodu (trwały oraz zupełny rozpad pożycia), ale sąd dostrzeże, że z tego powodu ucierpią np. małoletnie dzieci, to orzeczenie rozwodu w takiej sytuacji byłoby niezgodne z zasadami współżycia społecznego.
Zasady współżycia społecznego to nic innego jak powszechnie uznawane zasady moralne i etyczne, które nie pokrywają się z przepisami prawa, ale bywają szczególnie ważne oraz chętnie przytaczane podczas różnego rodzaju sporów, w tym także sądowych.
W przypadku kiedy strony posiadają wspólne, małoletnie dzieci, do zadań sądu należy też ustalenie, czy nie zostaną osłabione potrzeby emocjonalne oraz materialne dziecka. Ważne jest też, czy nie zostanie osłabiona więź dzieci z rodzicem, któremu nie zostanie powierzona władza rodzicielska. W sytuacji kiedy między małżonkami już od dłuższego czasu istnieje trwały i zupełny rozkład pożycia, wszelkie relacje z dzieckiem oraz jego potrzeby nie są zaspokajane w takim stopniu, jak w prawidłowo funkcjonującym małżeństwie. Z tego też powodu sąd zazwyczaj wyraża zgodę na rozwód.
