Zezwolenie na pobyt stały – co daje i jak je uzyskać?

Zezwolenie na pobyt stały legalizuje pobyt cudzoziemca na terenie Polski. Kwestia posiadania zezwolenia dotyczy przede wszystkim osób chcących podjąć pracę w Polsce. Sprawdź, kto może uzyskać zezwolenie na pobyt stały i jak to zrobić.

Cudzoziemcy w Polsce mogą przebywać, uzyskując zezwolenie na pobyt czasowy lub pozwolenie na pobyt stały. Oba dokumenty dają cudzoziemcom szereg uprawnień, z których nie mogliby korzystać bez zezwolenia. Zezwolenie na pobyt czasowy i pobyt stały daje cudzoziemcom możliwość podróży i przebywania na terytorium innych państw Schengen bez wizy Schengen. Zezwolenie jest również konieczne, jeśli cudzoziemiec zechce podjąć zatrudnienie na terenie Polski.

Zezwolenie na pobyt stały

Zezwolenie na pobyt czasowy jest wydawane cudzoziemcom, którzy planują zostać w kraju dłużej niż przez okres 3 miesięcy. Maksymalny czas, na jaki obowiązuje takie zezwolenie to 3 lata. Jednak w przypadku niewystarczających argumentów, pozwolenie może zostać wydane na czas krótszy. Natomiast zezwolenie na pobyt stały wydawane jest na czas nieoznaczony. Cudzoziemiec, który uzyska pozwolenie na pobyt stały, otrzymuje tzw. kartę pobytu, która potwierdza legalność jego przebywania na terenie kraju. Sama karta jest ważna przez okres 10 lat, zatem cudzoziemiec, który uzyskał zezwolenie na pobyt stały, musi po 10 latach wymienić kartę, a nie starać się o przedłużenie zezwolenia lub wydanie nowego. Należy pamiętać o zgłoszeniu konieczności wymiany karty na 30 dni przed upływem jej ważności.

Warto zaznaczyć, że dla wielu obcokrajowców załatwienie wszystkich formalności może wiązać się z ogromnym stresem i poczuciem zagubienia. Dlatego też na rynku znajdziemy firmy, które zajmują się pełną legalizacją pobytu w Polsce zarówno dla osób prywatnych jak i firm. Jedną z lepszych jest Krakspire, która posiada bogate doświadczenie związane z pomocą setkom przyjezdnych z całego świata w legalizacji pobytu. Co więcej, duże znaczenie ma także całościowy proces relokacji do Polski, w którym również pomaga Krakspire. To przede wszystkim nadanie numeru PESEL, wymiana prawa jazdy, zameldowanie, czy zarejestrowanie auta.

Zezwolenie na pobyt stały a praca

Cudzoziemiec, który uzyskał zezwolenie na pobyt stały w Polsce, może podjąć pracę na terenie tego kraju bez uzyskiwania dodatkowych uprawnień. Nie musi starać się o pozwolenie na pracę w Polsce. Dla potwierdzenia uprawnień w karcie pobytu cudzoziemca widnieje adnotacja “dostęp do rynku pracy”. Jednak w przeciwieństwie do kwestii podróży cudzoziemiec nie może pracować na terenie innych krajów poza Polską. Natomiast jak już wyżej wspomniano, zezwolenie na pobyt stały uprawnia cudzoziemca do podróży do państw znajdujących się w strefie Schengen. Cudzoziemiec, który ma kartę stałego pobytu może na zasadzie podróży przebywać w innym kraju przez czas maksymalnie 90 dni w okresie 180 dni. Dłuższy pobyt wymaga jego legalizacji na zasadach określonych przez prawo danego państwa.

Zezwolenie na pobyt stały cudzoziemca w Polsce – kto może się ubiegać?

Zezwolenie na pobyt stały może otrzymać cudzoziemiec, który spełnia warunki określone w art. 195 ustawy o cudzoziemcach. Osoby, które mogą uzyskać zezwolenie to m.in. dzieci obywateli polskich, dzieci cudzoziemców stale przebywających na terenie RP, małżonkowie obywateli Polski, osoby o polskim pochodzeniu, ofiary określonych przestępstw, czy cudzoziemcy spełniający odpowiednie kryteria. Nie wystarczy sam status przynależności do jednej z przytoczonych grup. Przepis ustala kryteria, jakie uzasadniają stały pobyt osób w Polsce.

Uzasadnienie wniosku o zezwolenie na pobyt stały

Konieczność uzyskania zezwolenia na stały pobyt w Polsce można uzasadnić przesłankami określonymi w art. 195 ustawy o cudzoziemcach. Kto może uzyskać zezwolenie na pobyt stały?

1) Małoletni, który jest dzieckiem obywatela polskiego pozostającym pod jego władzą rodzicielską.

2) Małoletnie dziecko pozostające pod władzą rodzicielską cudzoziemca, któremu udzielono zezwolenia na pobyt stały bądź pobyt rezydenta długoterminowego UE, jeśli:

• urodziło się po uzyskaniu przez rodzica zezwolenia na pobyt stały bądź zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, lub
• urodziło się w czasie ważności zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego temu cudzoziemcowi lub w okresie pobytu tego cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub zgody na pobyt tolerowany albo w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy lub udzieleniem ochrony uzupełniającej.

3) Osoba o polskim pochodzeniu, która chce na stałe osiedlić się w Polsce.

4) Małżonek obywatela polskiego, który:

• jest w związku małżeńskim uznawanym przez prawo Rzeczypospolitej Polskiej z obywatelem polskim od co najmniej 3 lat przed dniem złożenia wniosku o udzielenie mu zezwolenia na pobyt stały, oraz
• bezpośrednio przed złożeniem wniosku przebywał nieprzerwanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez minimum 2 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy udzielonego ze względu na pozostawanie w związku małżeńskim z obywatelem polskim lub ze względu na uzyskanie statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych.

5) Osoba, która zamierza się na stałe osiedlić w Polsce i posiada Kartę Polaka.

6) Ofiary handlu ludźmi w rozumieniu art. 115 § 22 Kodeksu karnego, które:

• przez minimum rok przed złożeniem wniosku przebywały na terenie Polski na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy dla ofiar handlu ludźmi,
• współpracowały z organami ścigania w postępowaniu karnym w sprawie o przestępstwo handlu ludźmi,
• mają uzasadnione obawy przed powrotem do państwa pochodzenia.

7) Cudzoziemiec, który przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały, przebywał w Polsce przez co najmniej 5 lat, posiadając status uchodźcy, ochrony uzupełniającej, czy zgody na pobyt ze względów humanitarnych.

8) Cudzoziemiec, który przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały, przebywał w Polsce przez co najmniej 10 lat, posiadając zgodę na pobyt tolerowany udzielonej na podstawie art. 351 pkt 1 lub 3 ustawy o cudzoziemcach.

9) Cudzoziemiec, któremu udzielono na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej azylu.

10) Cudzoziemiec, który przed złożeniem wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt stały przebywał w Polsce przez okres nie krótszy niż 4 lata na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę udzielonego ze względu na cel, o którym mowa w art. 114 ust. 1a, i posiada źródło stabilnego i regularnego dochodu wystarczającego na pokrycie kosztów utrzymania siebie i członków rodziny pozostających na jego utrzymaniu.

11) Obywatel Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, o którym mowa w art. 10 ust. 1 lit. b i d Umowy Wystąpienia, który do dnia 31 grudnia 2020 r. wykonywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej pracę jako pracownik delegowany przez pracodawcę zagranicznego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i spełnia łącznie poniższe warunki:

• przed złożeniem wniosku przebywa na terytorium Polski legalnie i nieprzerwanie co najmniej przez 5 lat na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy,
• posiadał stabilne i regularne źródło dochodu wystarczające na utrzymanie zarówno siebie, jak i członków rodziny,
• dysponuje ubezpieczeniem zdrowotnym w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych lub potwierdzenie pokrycia przez ubezpieczyciela kosztów leczenia na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Zezwolenie na pobyt stały dla Ukraińca

W szczególnej sytuacji znajdują się uchodźcy z Ukrainy, którzy znaleźli się w Polsce od dnia wybuchu wojny, czyli 24 lutego 2022 roku. Wobec tych obywateli zastosowano tzw. specustawę ukraińską, która reguluje legalny pobyt uchodźców na terenie kraju. Ważną kwestią jest zatem fakt, że adnotacja o dostępie do rynku pracy nie jest umieszczana na kartach pobytu, jakie otrzymują cudzoziemcy ze statusem uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych. Mimo to mogą oni jednak pracować w Polsce legalnie bez pozwolenia. Specustawa ukraińska natomiast nadaje prawo do podjęcia zatrudnienia przez Ukraińców bez zezwolenia na pobyt stały, określa również regulacje dotyczące przedstawicieli zawodów medycznych. Przepisy specustawy ukraińskiej nie mają zastosowania do Ukraińców, którzy mają nadane zezwolenie na pobyt stały na terenie Polski.

Wniosek o zezwolenie na pobyt stały

Aby ubiegać się o zezwolenie na pobyt stały, należy złożyć odpowiedni wniosek. Wniosek trzeba złożyć w dwóch egzemplarzach. Wyjątek stanowią sprawy dotyczące cudzoziemców poniżej 13 roku życia. W ich przypadku wystarczy złożenie jednego egzemplarza. Formularz należy wypełnić czytelnie, drukowanymi literami wpisywanymi w odpowiednie kratki. Wniosek zawiera objaśnienia w kilku językach, jednak powinien być wypełniony w języku polskim. Wniosek o zezwolenie na pobyt stały można pobrać ze strony rządowej Mazowieckiego Urzędu Wojewódzkiego w Warszawie. Do samego wniosku należy załączyć również inne dokumenty, takie jak oryginał paszportu zagranicznego i dwie kserokopie stron paszportu wraz z pieczątkami, wpisami i adnotacjami. Przy czym warto zaznaczyć, że oryginał paszportu służy jedynie do wglądu i cudzoziemiec go nie pozostawia w urzędzie. Do wniosku o zezwolenie na pobyt stały należy również dołączyć:

1) 4 aktualne zdjęcia:

• nieuszkodzone,
• kolorowe,
• o wymiarach 35 x 45 mm,
• wykonane w ciągu ostatnich 6 miesięcy,
• wykonane na jednolitym jasnym tle,
• o dobrej ostrości,
• ukazujące w sposób wyraźny oczy i twarz od wierzchołka głowy do górnej części barków,
• na których twarz zajmuje 70 – 80% fotografii;
• bez nakrycia głowy i okularów z ciemnymi szkłami,
• z osobą patrzącą na wprost z otwartymi oczami, nieprzysłoniętymi włosami, z naturalnym wyrazem twarzy i zamkniętymi ustami.

Jeśli cudzoziemiec nalezy do wspólnoty wyznaniowej, która wymaga nnoszenia nakrycia głowy, może on zamiescić taką fotografię, jednak wizerunek twarzy musi być zupełnie widoczny i mozliwy do identyfikacji. W takim przypadku musi także dołączyć oświadczenie cudzoziemca o przynalezności do wspólnoty wyznaniowej.

2) Dokument potwierdzający tożsamość, które potwierdzą dane wpisane we wniosek oraz okoliczności, które uzasadniają nadanie zezwolenia na pobyt stały wnioskodawcy.

3) Dowód dokonania opłaty skarbowej.

Wniosek o zezwolenie na pobyt stały – dokumenty

Oprócz wyżej wskazanych elementów do wniosku w niektórych przypadkach trzeba dołączyć również inne dokumenty. Jeśli wniosek dotyczy:

• Nieletnich dzieci cudzoziemców posiadających pobyt stały lub zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego UE w Polsce, które przebywają pod jego władzą rodzicielską i zostały urodzone w okresie ważności zezwolenia cudzoziemca, należy dostarczyć również odpis aktu urodzenia i kopie decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt przedstawiciela ustawowego.
• Dziecka obywatela polskiego sprawującego nad nim władzę rodzicielską to odpis aktu urodzenia dziecka i kopie dowodu przedstawiciela ustawowego.
• Osoby z polskim pochodzeniem, to:

– oryginały dokumentów potwierdzających polskie pochodzenie jednego z rodziców, dziadków lub dwojga pradziadków,

– dokumenty, które potwierdzające pokrewieństwo z osobami o polskich korzeniach.

• Małżonka obywatela polskiego

– aktualny odpis aktu małżeństwa wystawiony do 3 miesięcy przed złożeniem wniosku o zezwolenie na pobyt stały,

– kserokopię dowodu osobistego małżonka,

– odpisy aktów urodzenia dzieci posiadanych wspólnie z małżonkiem,

–  zaświadczenie o wywiązywaniu się ze zobowiązań podatkowych wobec Skarbu Państwa.

• Ofiary handlu ludźmi – dokumenty, które potwierdzają współpracę z organami ścigania w sprawie przestępstwa handlu ludźmi i obawy przed powrotem do państwa pochodzenia.
• Cudzoziemców przebywających w Polsce za uzyskaniem statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej lub zgody na pobyt ze względów humanitarnych przez min. 5 lat – przed złożeniem wniosku muszą dostarczyć dokumenty, które potwierdzą okres przebywania w Polsce przez wymagany czas (np. kserokopiwa ważnego dokumentu podróży).
• Osoby przebywające w Polsce na podstawie zgody na pobyt tolerowany przez min. 10 lat muszą dostarczyć dokument, który te lata potwierdzi.
• Osoby posiadające ważną Kartę Polaka muszą dostarczyć oryginalny dokument do wglądu.

Opłata za zezwolenie na pobyt stały

Opłata za zezwolenie na pobyt stały wynosi 640 zł. Osoba, która posiada Kartę Polaka i chce się na stałe osiedlić w Polsce, nie musi ponosić opłaty skarbowej. W razie negatywnej decyzji, czy w przypadku umorzenia postępowania można wnieść podanie o zwrot opłaty skarbowej. Zwrot opłaty jednak nie przysługuje, jeśli wnioskodawca odwoła się od decyzji wojewody do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Podaną kwotę skarbową uiszcza się w momencie wnioskowania, natomiast przy odbiorze karty pobytu cudzoziemiec musi jeszcze uiścić kwotę w wysokości 50 zł za kartę pobytu. Opłat dokonuje się w kasie urzędu wojewódzkiego, w jakim cudzoziemiec załatwia sprawę. Można także przelać kwotę na konto urzędu.

Otrzymanie zezwolenia na pobyt stały – krok po kroku

• Krok 1

Wizytę w urzędzie należy umówić poprzez portal cudzoziemca inPOL. Oprócz złożenia dokumentów od cudzoziemca zostaną pobrane odciski palców w celu wydania karty pobytu.

• Krok 2

W sprawie udzielenia zezwolenia na pobyt stały cudzoziemiec powinien zgłosić się do wojewódzkiego urzędu właściwego ze względu na miejsce jego pobytu. Cudzoziemiec musi udać się do urzędu osobiście. Warunkiem możliwości wnioskowania o uzyskanie zezwolenia jest legalne przebywanie przez cudzoziemca na terenie Polski. To oznacza, że wnioskodawca może złożyć wniosek najpóźniej w ostatnim dniu legalnego pobytu – ważności dokumentu, który uprawnia go do przebywania w kraju, np. karta pobytu czasowego, czy wiza. W urzędzie należy złożyć wniosek i dokumenty określone w poprzedniej części artykułu. Wniosek o udzielenie zezwolenia na pobyt stały osobie małoletniej składają jej rodzice lub opiekunowie ustanowieni przez sąd. Dzieci powyżej 6 roku życia muszą być obecne przy składaniu wniosku. Dzieci poniżej tego wieku nie muszą składać odcisków palców.

• Krok 3

O terminie, w jakim cudzoziemiec może oczekiwać wydania decyzji, mówi nam art. 210 ustawy o cudzoziemcach. Zgodnie z jego brzmieniem czas na wydanie decyzji w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały wynosi 6 miesięcy. Przy czym bieg sprawy rozpoczyna się od dnia, w którym wniosek został złożony osobiście w urzędzie, nie zawiera braków formalnych, lub te zostały uzupełnione.

• Krok 4

Kartę pobytu można odebrać wyłącznie osobiście. Po kartę należy się zgłosić po uzyskaniu decyzji na pobyt stały. Trzeba ze sobą zabrać również potwierdzenie uiszczenia opłaty za kartę i potwierdzenie zameldowania na pobyt czasowy trwający ponad 2 miesiące, jeżeli w karcie ma być zamieszczony adres zameldowania. Jeśli karta dotyczy dziecka, które nie ukończyło 13 roku życia, wówczas to jego przedstawiciel ustawowy lub kurator odbiera dokument.

Ważne. Osoby, które otrzymały zezwolenie na pobyt stały w Polsce na podstawie Karty Polaka, zobowiązane są do zwrotu Karty w terminie do 14 dni od dnia o uzyskaniu decyzji ostatecznej w sprawie stałego pobytu.

Zezwolenie na pobyt stały – odmowa

Zdarza się, że cudzoziemiec spotka się z decyzją odmowną. Taki scenariusz jest możliwy, jeśli cudzoziemiec:

• przebywa w Polsce nie posiadając dokumentów, które dają mu do tego prawo (nie posiada ważnego dokumentu podróży);
• przebywa w Polsce na podstawie wizy Schengen wydanej ze względów humanitarnych;
• przebywa w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy ze względów krótkotrwałych;
• został zatrzymany bądź przebywa w strzeżonym ośrodku, bądź areszcie dla cudzoziemców;
• nie może opuszczać kraju;
• odbywa karę pozbawienia wolności;
• jest tymczasowo aresztowany;
• musi opuścić Polskę;
• przebywa poza terytorium Polski;
• nie złożył odcisków linii papilarnych;
• mógłby zaszkodzić względom obronności i bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego;
• zawarł związek małżeński (stanowiący uzasadnienie wniosku), który został zawarty tylko w celu uzyskania zezwolenia;
• podał nieprawdziwe lub sfałszowane dane;
• zalega w opłatach na rzecz Skarbu Państwa.

Odwołanie od decyzji w sprawie zezwolenia na pobyt stały

Jeśli decyzja w sprawie zezwolenia na pobyt stały nie satysfakcjonuje cudzoziemca, to istnieje możliwość odwołania się do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców w Warszawie, za pośrednictwem wojewody, który wydał decyzję. Odwołanie należy złożyć na piśmie w ciągu 14 dni od daty otrzymania decyzji. W ciągu 2 miesięcy odwołanie powinno zostać rozpatrzone. Jeśli procedura nie przyniesie skutku, to cudzoziemiec w ciągu 30 dni od otrzymania decyzji może wnieść skargę do sądu administracyjnego. Jednak sam fakt trwania procesu w sprawie uzyskania zezwolenia na pobyt stały nie nadaje prawa do przebywania na terenie Polski. Dlatego cudzoziemiec, który przebywa nielegalnie na terenie kraju, musi go opuścić, nawet jeśli postępowanie wciąż się toczy.