Piramida Maslowa – jak wykorzystać ją w firmie?

Piramida Maslowa jest ciekawą koncepcją dotyczącą zaspokajania ludzkich potrzeb i ich wpływu na motywację. Według amerykańskiego psychologa nie da się osiągnąć najwyższego stopnia rozwoju, nie dbając o te najniższe. Dowiedz się więcej!

Piramida Maslowa to teoria psychologiczna opracowana przez amerykańskiego badacza Abrahama Maslowa, który w 1943 roku opublikował artykuł na temat hierarchii potrzeb człowieka, a następnie w 1954 wydał o tym znaną i wybitną książkę pt. “Motywacja i osobowość”. Maslow poprzez odpowiednio sformułowany schemat ludzkich potrzeb w formie piramidy przedstawia potrzeby niższego i najwyższego rzędu będące motywacją do działania i prawidłowego funkcjonowania człowieka.

Piramida Maslowa – czym jest? Definicja

Hierarchia potrzeb Maslowa stara się wyjaśnić, dlaczego część osób odczuwa ciągłą potrzebę parcia do przodu, podczas gdy innym wystarcza to, co osiągnęli do tej pory. Abraham Maslow podzielił potrzeby na pięć kategorii, układając je od tych najbardziej podstawowych do najbardziej złożonych.

Według tej teorii człowiek nie jest w stanie wejść na wyższy poziom rozwoju i zapotrzebowania bez całkowitego zaspokojenia bardziej podstawowych potrzeb.

Piramida Maslowa – przykłady potrzeb

Piramida Maslova obejmuje następujące poziomy (począwszy od jej szczytu).

• Potrzeba samorealizacji
• Potrzeba uznania
• Potrzeba przynależności
• Potrzeba bezpieczeństwa
• Potrzeby fizjologiczne

Piramida Maslowa to model podzielony na 5 podstawowych części. Jej celem jest opisanie motywacji kierujących ludzkimi zachowaniami i przedstawienie hierarchii w formie przypominającej popularną piramidę żywienia. Zgodnie z tym modelem zaspokajanie kolejnych potrzeb jest możliwe dopiero po zaspokojeniu potrzeb niższego rzędu. Co za tym idzie, potrzeba doświadczania doznań niematerialnych nastąpi dopiero wtedy, gdy zaspokoimy potrzebę bezpieczeństwa, biologicznego przetrwania, uznania i przynależności. Jak możemy opisać poziomy piramidy wartości Maslowa?

Piramida Maslowa – potrzeby fizjologiczne

Na samym dole piramidy Abraham Maslow umieścił zaspokojenie potrzeb fizjologicznych (potrzeb niższych), czyli tych najbardziej związanych z działaniem ludzkiego organizmu i naszym przetrwaniem. Według niego bez zaspokojenia potrzeb fizjologicznych nie można mówić o przejściu na wyższy poziom. To znaczy, że niższa potrzeba biologicznego przetrwania człowieka jest jednocześnie potrzebą najważniejszą. Jakie potrzeby fizjologiczne można wymienić?

• Zdobywanie pożywienia i picia;
• sen i odpoczynek;
• prokreacja;
• zapewnienie sobie odzieży i podstawowych wygód;
• posiadanie dachu nad głową (bezpiecznego schronienia).

Piramida potrzeb Maslowa – zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa

Następnym poziomem jest zaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa. To etap nieco bardziej skomplikowany od poprzedniego. Bezpieczeństwo człowieka trzeba postrzegać wielowymiarowo. Dlaczego? Hierarchia potrzeb Maslowa określa bezpieczeństwo nie tylko jako zabezpieczenie się przed bezpośrednim zagrożeniem utraty zdrowia lub życia. Bezpieczeństwo to też zdrowe finanse, gotowość do stawienia czoła sytuacji kryzysowej i stałość zatrudnienia. Jakie potrzeby tego typu można wymienić?

• Bezpieczeństwo ekonomiczne;
• bezpieczeństwo zdrowotne;
• bezpieczeństwo społeczne i socjalne.

Piramida potrzeb Maslowa a potrzeba przynależności

Często mówi się, że człowiek jest zwierzęciem stadnym. Według Maslowa każdy potrzebuje akceptacji i przynależności do grupy społecznej. Niezależnie od tego, czy jest to grupa religijna, zrzeszenie kibiców jakiegoś klubu, czy zespół w pracy. Pragniemy przebywać w otoczeniu ludzi, którzy nas lubią i liczą się z naszym zdaniem.

Człowiek nieczujący odwzajemnionej sympatii bądź miłości nie jest szczęśliwy i czegoś mu brakuje. A w myśl hierarchii potrzeb Maslowa, jeżeli czegoś nam brakuje, nie jesteśmy w stanie przeskoczyć na następny poziom.

Piramida Maslowa – potrzeba uznania

A następnym poziomem jest potrzeba uznania (potrzeba szacunku), czyli zdobycie posłuchu wśród otaczających nas ludzi. Gdy już potrzeba bezpieczeństwa, fizjologiczna i przynależności została zaspokojona, człowiek przechodzi na poziom potrzeby uznania. Potrzeby wyższego rzędu są napędzane przez potrzebę uznania i rosnące poczucie własnej wartości.

Za nasze osiągnięcia pragniemy być wynagradzani. To może być awans w pracy, ustna pochwała, zdobycie prestiżu lub popularności. Jeżeli nasze działania nie są wynagradzane uznaniem, nie przejdziemy na wyższy poziom, ponieważ obecne funkcjonowanie może okazać się bezcelowe.

Zaspokajanie potrzeby samorealizacji – wierzchołek klasyfikacji potrzeb

W wyniku prawidłowego zaspokojenia wyższych potrzeb człowiek dociera do ostatniego szczebla piramidy wartości Maslowa, jakim jest potrzeba samorealizacji. Jej zaspokojenie jest wyjątkowo trudne. Człowiek osiągający sam szczyt piramidy Maslowa charakteryzuje się ciągłą chęcią poszerzania swojej wiedzy i umiejętności. Osoba, której wszystkie najbardziej podstawowe potrzeby są zaspokojone, poszukuje nowych wrażeń estetycznych i kulturowych.

Potrzeby zdobywania wiedzy i potrzeby estetyczne to efekt przeskoczenia każdego kolejnego poziomu hierarchii. Taki człowiek jest osobą spełnioną, bezpieczną, cieszącą się uznaniem i akceptacją w społeczeństwie. Jedynym sposobem na dalszą pogoń za doskonałością jest poszukiwanie głębszego rozumienia świata, zaspokajania własnej ciekawości, poszukiwania nowych rozwiązań i doświadczania głębokich doznań związanych z otaczającym nas pięknem.

Jak przenieść piramidę Maslowa do firmy?

Jeżeli zgadzasz się z poglądami psychologa, możesz pomyśleć o zbudowaniu piramidy swojego zespołu i wprowadzaniu jej zasad w życie. Jak może to wyglądać?

• Potrzeby fizjologiczne – do tej grupy ludzkich potrzeb zaliczane mogą być odpowiednie warunki pracy, w tym czas na odpoczynek (przerwy), brak nadgodzin, możliwość skorzystania z kuchni i z toalety, czy nawet wynagrodzenie
• Potrzeby bezpieczeństwa – m.in. potrzeba stabilizacji, zaspokajana poprzez stałość zatrudnienia w tym dobra umowa, ciągłość zatrudnienia, wynagrodzenie, ubezpieczenia, świadczenia socjalne
• Potrzeby przynależności – to potrzeba akceptacji, zrozumienia, przyjaźni, dobry kontakt z szefem i współpracownikami
• Potrzeby uznania – to szacunek i docenienie ze strony szefa i współpracowników, prestiż, awans, premia, sukcesy
• Potrzeby samorealizacji – ciągłe zdobywanie nowych umiejętności, udział w szkoleniach czy kursach, realizacja własnych celów, zamierzeń i talentów, potrzeby rozwoju osobistego i zauważanie sensu w realizacji pracowniczych obowiązków

Piramida Abrahama Maslowa a zadania pracodawcy

Każdy pracodawca powinien zapewnić pracownikowi odpowiednie warunki pracy, aby mógł on sukcesywnie realizować swoje zadania i odnosić coraz to lepsze wyniki, co wpłynie na lepszą jakość działania firmy. W piramidzie potrzeb Maslowa widzimy, iż wszystko ma na siebie wpływ i każda z powyższych potrzeb się w pewien sposób uzupełnia. Dlatego pracodawca nie może oczekiwać, iż pracownik będzie pracował na “najwyższych obrotach”, jeśli nie ma on zapewnionych odpowiednich warunków do pracy.

Piramida potrzeb według Maslowa mogła wyglądać inaczej

Abraham Maslow przedstawił swój model związany z realizacją kolejnych szczebli ludzkich potrzeb. Co ciekawe, wielu socjologów uważa, że taka piramida Maslowa wcale nie powinna mieć 5 poziomów. Zdaniem niektórych, teorię sławnego badacza powinno się przedstawiać w formie piramidy 8-stopniowej. W tej wersji piramidy Maslowa funkcjonuje jeszcze kilka etapów:

• potrzeby poznawcze: głębsze rozumienie świata i dążenie do zaspokajania własnej ciekawości. Celem nie jest znalezienie odpowiedzi, a ciągłe poszukiwanie pytań.
• potrzeby estetyczne: tendencja do poszukiwania piękna w otaczającym nas świecie. Piękna w formie tworów natury albo dzieł ludzkich rąk.
• potrzeba transcendencji: to potrzeba doświadczania doznań niematerialnych, wręcz nadprzyrodzonych. Otaczający świat ma swoje granice, natomiast kontakt z bóstwami, doznania cielesne i metafizyczny – nie.

Piramida Abrahama Maslowa – krytyka teorii

Hierarchia ludzkich potrzeb według Maslowa wciąż pozostaje przedmiotem dyskusji. Wielu socjologów i psychologów krytykuje taki model, przedstawiając szereg nieścisłości. Krytyka spływa przede wszystkim na grupę badawczą, której przedstawicielami byli wyłącznie biali mężczyźni z dobrym wykształceniem. Badania przeprowadzano wyłącznie w społeczeństwie amerykańskim, które w tamtych czasach znacznie różniło się od pozostałych.

Badacze wytykają także pewne błędy dotyczące samej struktury piramidy. Potrzeba samorealizacji może być przecież zaspokojona, nawet jeśli nie do końca spełniliśmy potrzebę uznania lub bezpieczeństwa. W obecnych czasach potrzeba rozwoju często wnika z braku bezpieczeństwa ekonomicznego, a nie pełnego zaspokojenia innych potrzeb.