Badanie alkomatem w pracy jest legalne? Co zrobić w przypadku, kiedy pracownik wygląda, jakby był pod wpływem środków odurzających i chcemy wykonać test? Okazuje się, że osoby nietrzeźwe chroni RODO i przepisy Kodeksu pracy. Co jednak w przypadku, gdy pracodawca wymusza przeprowadzenie takiego badania? Czy można odmówić?
Czy badanie alkomatem w pracy jest legalne? Wejście w życie RODO i związane z tym zmiany w Kodeksie pracy jasno informują, iż pracodawca ma obecnie utrudnioną możliwość sprawdzenia stanu trzeźwości pracownika, nawet jeśli posiada ku temu jednoznaczne powody. Wynik z alkomatu wykazujący zawartość alkoholu w organizmie pracownika może być uznany za dane wrażliwe, a według RODO, przetwarzanie takich informacji jest ściśle określone przepisami prawa. W związku z tym pracownik musi sam z własnej woli wyrazić na to zgodę. Sprawdź więc, jakie są konsekwencje odmowy badania alkomatem w pracy! Kiedy pracodawca może je przeprowadzić?
Szukasz zatrudnienia? Sprawdź nasze oferty pracy na stronie GoWork.pl!
Spis treści
Badanie alkomatem w pracy – co oznacza?
Badanie alkomatem w pracy to sposób na sprawdzenie trzeźwości pracownika. Jednak warto zaznaczyć, że to nie jedyna forma wykrycia substancji. Badania przeprowadzane są również z moczu, czy krwi. Takie badanie ma służyć potwierdzeniu obaw pracodawcy lub współpracowników dotyczących pracy zatrudnionego pod wpływem środka. Nietrzeźwy pracownik stanowi bowiem zagrożenie dla zdrowia, a nawet życia nie tylko własnego, ale i innych pracowników, czasem również klientów. Ryzyko jest wyższe w szczególności w przestrzeni przemysłowej, gdzie chwila nieuwagi i zaburzonej koncentracji wystarczy do spowodowania tragedii. Oprócz takich zagrożeń pracownik naraża swoim stanem również interesy biznesowe przedsiębiorstwa, ponieważ może mieć problem z ich poprawnym wykonywaniem. Zatem, czy w obliczu tak groźnych konsekwencji pracy pod wpływem alkoholu, pracodawca może skontrolować stan trzeźwości pracownika?
Badanie alkomatem w pracy – kiedy pracodawca może je przeprowadzić?
Fakt zapewnienia bezpieczeństwa w pracy przez pracodawcę jest jednym z podstawowych obowiązków. Mówi o tym art. 94 Kodeksu pracy. Pracodawca jest obowiązany w szczególności:
4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (…).
Praca pod wpływem alkoholu to naruszenie zasad BHP. Bezpieczeństwo pracy zostaje zatem przerwane. Pracodawca może nie odpuścić nietrzeźwego pracownika do pracy. Art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi wskazuje, że:
Art. 17. 1. Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.
Jeśli pracodawca zauważy u swojego pracownika nietypowe zachowanie i wyczuje od niego alkohol, pierwszą myślą jest przeprowadzenie badania sprawdzającego jego stan trzeźwości. Według RODO i obecnych przepisów Kodeksu pracy, pracodawca nie może wykonać badania alkomatem w pracy, jeśli pracownik nie wyrazi na to swojej zgody. W takim wypadku pracodawca ma prawo natychmiast odsunąć go od wykonywania czynności zawodowych.
Ważne! Istnieje wyjątek, w którym pracodawca może wykonać badanie stanu trzeźwości pracownika bez jego zgody. Jest to sytuacja, w której pracownik uczestniczył lub przyczynił się do wypadku w zakładzie pracy. Jeśli pracownik kategorycznie odmówi takiego badania, wiąże się to z utratą jego ubezpieczenia wypadkowego.
Badanie alkomatem pracownika odbywa się na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej lub pracownika, co do którego zastosowano podejrzenie spożycia alkoholu w czasie pracy lub bezpośrednio przed jej rozpoczęciem. Badanie trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony do przeprowadzenia kontroli zakładu pracy organ powołany do ochrony porządku publicznego, na przykład policja. W przypadku zabiegu pobierania krwi dokonuje go osoba posiadająca odpowiednie do tego kwalifikacje.
Podejrzenie nietrzeźwości musi być dyktowane uzasadnionymi podejrzeniami. Zatem wyrywkowe badanie całego zespołu bez podstaw sądzenia o spożywaniu alkoholu może zostać powiązane z art. 11 Kodeksu pracy.
Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.
Badanie alkomatem pracownika: podstawa prawna
Dnia 4 maja 2019 roku zaczęły obowiązywać nowe przepisy w Kodeksie pracy ustawy wprowadzonej 21 lutego 2019 roku o zmianie niektórych ustaw. Dlatego zgodnie z art. 22 1b Kodeksu pracy: to pracownik musi wyrazić zgodę na przetwarzanie informacji o np. jego stanie zdrowia (czyli w rozumieniu Urzędu Ochrony Danych Osobowych – również stanu nietrzeźwości). Co za tym idzie, pracodawca nie może zmusić do badania alkomatem w pracy pracownika, który się temu sprzeciwia.
Badanie alkomatem w pracy a RODO
Wynik badania alkomatem w pracy może być uznany za dane wrażliwe. Czym one są? Szczególnym typem danych osobowych, które dotyczą konkretnej sfery prywatnej. Takie informacje muszą być ściśle chronione przed nieuprawnionym dostępem.
W Polsce dane wrażliwe chroni się na mocy Ogólnego Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) na terenie całej Unii Europejskiej. Jego przepisy dotyczą wszystkich instytucji i firm, które gromadzą i przetwarzają dane osób fizycznych. Ujawnienie danych wrażliwych w pracy podlega karze grzywny, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do trzech lat.
Odmowa badania alkomatem w pracy: konsekwencje
Obowiązkiem każdego pracownika jest zachowanie pełnej trzeźwości w pracy, bez żadnych wyjątków. Jeśli jednak złamie on tę zasadę, może spotkać się z poważnymi konsekwencjami wymierzonymi ze strony jego pracodawcy. Najłagodniejszą karą za odmowę badania alkomatem albo wynik testu świadczący o nietrzeźwości może być upomnienie i odesłanie pijanego pracownika do domu, zaś najsurowszą rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia z winy pracownika, tak zwane zwolnienie dyscyplinarne. Zwolnienie dyscyplinarne wiąże się z innymi konsekwencjami. Pracownik może stracić prawo do dni wolnych na poszukiwanie pracy, czy mieć trudności z uzyskaniem zasiłku dla bezrobotnych. Jeśli pracownik będzie miał szczęście, spotka się jedynie z upomnieniem, czy karą pieniężną.
