Zwolnienie dyscyplinarne to jedna z najbardziej rygorystycznych form rozwiązania stosunku pracy, która może mieć poważne konsekwencje dla pracownika. Jest ono stosowane w sytuacjach, gdy dochodzi do ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, przywłaszczenia mienia pracodawcy, pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy lub innych poważnych uchybień. W praktyce oznacza natychmiastowe rozwiązanie umowy bez okresu wypowiedzenia, co może wpłynąć na dalsze możliwości zatrudnienia i sytuację finansową osoby zwolnionej.
W niniejszym artykule omówimy, jakie mogą być przyczyny zwolnienia dyscyplinarnego, jaka jest jego procedura, jakie są konsekwencje zwolnienia dyscyplinarnego (dochodzi np. do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym), a także jakie prawa przysługują pracownikowi w przypadku niesłusznego zwolnienia.
Co to jest zwolnienie dyscyplinarne?
Zwolnienie dyscyplinarne to jednostronne oświadczenie woli pracodawcy o natychmiastowym rozwiązaniu umowy o pracę z winy pracownika. Zgodnie z przepisami zakresu prawa pracy, podstawą do jego zastosowania może być:
- ciężkie naruszenie podstawowego obowiązku pracowniczego,
- popełnienie przestępstwa przez pracownika w czasie trwania umowy, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie,
- utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Tego rodzaju rozwiązanie stosunku pracy jest wyjątkowo surową sankcją, ponieważ pozbawia pracownika okresu wypowiedzenia oraz nie pozwala na skorzystanie z wielu praw pracowniczych, takich jak odprawa czy okres ochronny przed zwolnieniem.
Podstawy prawne zwolnienia dyscyplinarnego
Zwolnienie dyscyplinarne stanowi nadzwyczajny sposób rozwiązania łączącego pracodawcę z pracownikiem stosunku pracy, który może zostać zastosowany wyłącznie w przypadku wystąpienia przesłanek określonych w przepisach Kodeksu pracy, który określa trzy główne przesłanki uprawniające pracodawcę do takiego rozwiązania umowy:
- Ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych – np. opuszczenie stanowiska pracy, przyjście do pracy w stanie nietrzeźwości, agresja wobec współpracowników czy przywłaszczenie mienia pracodawcy.
- Popełnienia przestępstwa, które zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem – chodzi o czyny, które mogą wpłynąć na zaufanie do pracownika, np. kradzież, oszustwo czy korupcja.
- Utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy – np. utrata prawa jazdy przez kierowcę zawodowego czy cofnięcie uprawnień lekarskich w przypadku lekarza.
Pracodawca ma obowiązek wykazać, że dana okoliczność faktycznie miała miejsce i że była okolicznością uzasadniającą rozwiązanie umowy w trybie natychmiastowym.
Procedura zwolnienia dyscyplinarnego
Pracodawca musi przestrzegać określonej procedury, aby zwolnienie było zgodne z prawem.
- Ustalenie przyczyny zwolnienia – pracodawca musi zebrać dowody potwierdzające ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych.
- Konsultacja ze związkami zawodowymi – jeśli pracownik jest członkiem organizacji związkowej, pracodawca ma obowiązek poinformować ją o zamiarze zwolnienia.
- Sporządzenie pisemnego oświadczenia o rozwiązaniu umowy – dokument powinien zawierać przyczynę zwolnienia, datę oraz pouczenie o możliwości odwołania się do sądu pracy.
- Doręczenie oświadczenia woli pracodawcy – najlepiej osobiście lub listem poleconym za potwierdzeniem odbioru.
Pracownik, który uważa, że jego zwolnienie było niesłuszne, ma 21 dni na wniesienie odwołania do sądu pracy.
Konsekwencje zwolnienia dyscyplinarnego
Zwolnienie dyscyplinarne niesie za sobą szereg konsekwencji, które mogą znacząco wpłynąć na życie zawodowe i prywatne pracownika:
- Utrata prawa do odprawy – pracownik nie otrzyma żadnej rekompensaty finansowej.
- Brak okresu wypowiedzenia – z winy pracownika umowa zostaje rozwiązana natychmiast, co oznacza nagłą utratę dochodów.
- Problemy ze znalezieniem nowej pracy – adnotacja o zwolnieniu dyscyplinarnym w świadectwie pracy może zniechęcić przyszłych pracodawców.
- Brak prawa do zasiłku dla bezrobotnych przez 180 dni – jeśli zwolnienie nastąpiło z winy pracownika, może to wpłynąć na możliwość pobierania świadczeń socjalnych.
Zwolnienie dyscyplinarne a prawo do odszkodowania
Nie zawsze zwolnienie dyscyplinarne jest przeprowadzane zgodnie z prawem. Jeśli pracownik uważa, że został zwolniony niesłusznie, może dochodzić swoich praw w sądzie pracy.
Jeżeli sąd uzna, że zwolnienie dyscyplinarne było bezpodstawne, może:
- przywrócić pracownika do pracy,
- zasądzić odszkodowanie – jego wysokość może wynosić równowartość wynagrodzenia za okres wypowiedzenia lub czas do końca trwania umowy (maksymalnie 3 miesiące).
Warto pamiętać, że pracodawca nie może zwolnić pracownika dyscyplinarnie po upływie miesiąca od uzyskania informacji o zdarzeniu, które stanowi podstawę do rozwiązania umowy
Jak uniknąć zwolnienia dyscyplinarnego?
Aby uniknąć ryzyka zwolnienia dyscyplinarnego, warto:
- Przestrzegać regulaminu pracy i poleceń przełożonych.
- Dbać o relacje w miejscu pracy – unikać konfliktów oraz przestrzegać zasad etyki zawodowej.
- Nie naruszać przepisów BHP i obowiązków służbowych.
- Pilnować wymaganych uprawnień – unikać sytuacji, które mogłyby doprowadzić do utraty uprawnień koniecznych do wykonywania zawodu.
W przypadku jakichkolwiek nieporozumień z pracodawcą warto szukać pomocy u prawnika specjalizującego się w zakresie prawa pracy.
Co zrobić po zwolnieniu dyscyplinarnym?
Zwolnienie dyscyplinarne nie oznacza końca kariery zawodowej. Oto kilka kroków, które warto podjąć:
- Sprawdzenie zasadności zwolnienia – czy była podstawa prawna do rozwiązania umowy?
- Złożenie odwołania do sądu pracy – jeśli zwolnienie było bezpodstawne.
- Dostosowanie CV – w nowym CV nie trzeba podawać informacji o zwolnieniu dyscyplinarnym.
- Aktywne poszukiwanie nowego zatrudnienia – warto być przygotowanym na pytania o powody rozstania z poprzednim pracodawcą.
Zwolnienie dyscyplinarne to najostrzejsza forma zakończenia stosunku pracy, stosowana w przypadkach ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, pracownika utraty uprawnień koniecznych lub przestępstw, które uniemożliwiają dalsze zatrudnianie go. Pracownik, który uważa, że został zwolniony niesłusznie, ma prawo odwołać się do sądu pracy i domagać się odszkodowania lub przywrócenia do pracy.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_76705534_zdenerwowany-zwolniony-biznesmen-z-kartonu-w-biurze.html
