Pedagog szkolny – na czym polega jego praca? Wymagania na tym stanowisku

Wśród obowiązków pedagoga szkolnego możemy wyliczyć wspieranie nauczycieli i wychowawców w pracy, rozwiązywanie konfliktów w społeczności szkolnej czy pomoc uczniom w potrzebie. Czym jeszcze zajmuje się pedagog szkolny i ile zarabia?

Pedagog szkolny to jeden z tych zawodów, który jest nam doskonale znany już od podstawówki. Osoba ta zawsze czujnie obserwowała zachowanie uczniów między sobą, pomagała wychowawcom i nauczycielom w rozwiązywaniu sporów, a w razie potrzeby była wsparciem dla całej społeczności szkolnej. Dobry pedagog szkolny to osoba cierpliwa, empatyczna i sprawiedliwa. Co dokładniej należy do obowiązków pedagoga szkolnego? Jakie trzeba mieć kwalifikacje na tym stanowisku? Czy jest to zawód dobrze płatny? Przeczytaj, czy praca pedagoga szkolnego jest odpowiednia dla Ciebie!

Czym się zajmuje pedagog szkolny?

W każdej placówce szkolnej bez względu na poziom wykształcenia, które oferuje (przedszkole, podstawówka, liceum, technikum, zawodówka), pracuje pedagog szkolny. Jest on obecny każdego dnia – w zwyczajne dni szkolne i te bardziej świąteczne. Stoi zawsze na uboczu, czasami coś powie, ale przede wszystkim – bacznie obserwuje szkolny świat. Czym tak naprawdę zajmuje się pedagog szkolny?

Aby odpowiedzieć sobie na to pytanie, należy w pierwszej kolejności przyjrzeć się jego wykształceniu oraz zdobytym kwalifikacjom. Pedagogiem szkolnym zostaje zazwyczaj osoba po psychologii, lub osoba, która ukończyła studia wyższe z psychologii oraz dodatkowo ukończyła studia podyplomowe z pedagogiki. To pokazuje, że istnieje konieczność posiadania wiedzy z zakresu pedagogiki, czyli nauki o wychowaniu człowieka na każdym jego etapie rozwojowym.

Pedagog szkolny jako specjalista w tej dziedzinie rozumie wszystkie procesy, które zachodzą w umyśle dorastającego dziecka. W razie konieczności, pomaga również w zrozumieniu ich przez nauczycieli i rodziców. Jego obowiązkiem jest baczne obserwowanie uczniów, czy aby na pewno żadne z ich zachowań nie jest niepokojącym odstępstwem od normy. Jeśli takowe zauważy, do jego obowiązków należy pomoc psychologiczno-pedagogiczna, a także stały kontakt z rodzicami dziecka, które ma problemy. Dzieje się tak nie z powodu nękania i uprzykrzania życia, ale z chęci niesienia właśnie pomocy. Pedagog powinien trafnie analizować zachowania i relacje międzyludzkie oraz szybko reagować, by zapobiec nieprzyjemnościom. Jest też często łącznikiem między uczniem, a jego rodzicami, nauczycielami czy wychowawcą.

Rola i zadania pedagogów szkolnych

Wszystkie zadania, które powinien podejmować w szkole pedagog szkolny zostały dokładnie określone oraz spisane w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 stycznia 2003 roku w sprawie zasad udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej we wszelkich jednostkach dydaktycznych – przedszkolach, szkołach i innych placówkach. Na ich podstawie można zauważyć, na czym dokładnie polega praca pedagoga szkolnego.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna polegać ma w szczególności na:

• diagnozowaniu środowiska ucznia,
• rozpoznawaniu potencjalnych możliwości oraz indywidualnych potrzeb ucznia i umożliwianiu ich zaspokojenia,
• rozpoznawaniu przyczyn trudności w nauce i niepowodzeń szkolnych,
• wspieraniu ucznia z wybitnymi uzdolnieniami,
• organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
• podejmowaniu działań wychowawczych i profilaktycznych wynikających z programu wychowawczego szkoły i programu profilaktyki, o których mowa w odrębnych przepisach, oraz wspieraniu nauczycieli w tym zakresie,
• prowadzeniu edukacji prozdrowotnej i promocji zdrowia wśród uczniów, nauczycieli i rodziców,
• wspieraniu uczniów, metodami aktywnymi, w dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowania kariery zawodowej oraz udzielaniu informacji w tym zakresie,
• wspieraniu nauczycieli w organizowaniu wewnątrzszkolnego systemu doradztwa oraz zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu,
• wspieraniu nauczycieli i rodziców w działaniach wyrównujących szanse edukacyjne ucznia,
• udzielaniu nauczycielom pomocy w dostosowaniu wymagań edukacyjnych wynikających z realizowanych przez nich programów nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono zaburzenia i odchylenia rozwojowe lub specyficzne trudności w uczeniu się, uniemożliwiające sprostanie tym wymaganiom,
• wspieraniu rodziców i nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych,
• umożliwianiu rozwijania umiejętności wychowawczych rodziców i nauczycieli,
• podejmowaniu działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.

Jak widać w powyższym rozporządzeniu, do głównych obowiązków pedagoga szkolnego należy przede wszystkim opieka i troska względem wszystkich uczniów w placówce edukacyjnej oraz wspieranie i niesienie ewentualnej pomocy nauczycielom, wychowawcom i rodzicom.

W jakiej formie pedagog szkolny może pomagać uczniom?

Aby owoce pracy pedagoga szkolnego były rzeczywiście widoczne, powinien on uważnie obserwować, a w razie konieczności reagować. To właśnie do jego zadań należy inicjowanie różnych form pomocy. To, w jaki konkretnie sposób pedagog może pracować zostało również spisane w rozporządzeniu.

Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole jest organizowana w szczególności w formie:

1. zajęć dydaktyczno-wyrównawczych;
2. zajęć specjalistycznych: korekcyjno-kompensacyjnych, logopedycznych, socjoterapeutycznych oraz innych zajęć o charakterze terapeutycznym;
3. klas wyrównawczych, z zastrzeżeniem ust. 3;
4. klas terapeutycznych, z zastrzeżeniem ust. 4;
5. zajęć psychoedukacyjnych dla uczniów;
6. zajęć psychoedukacyjnych dla rodziców;
7. zajęć związanych z wyborem kierunku kształcenia i zawodu;
8. porad dla uczniów;
9. porad, konsultacji i warsztatów dla rodziców i nauczycieli.

Jak można zauważyć, zadaniem pedagoga jest troska i niesienie pomocy nie tylko samym uczniom, ale też nauczycielom i rodzicom. W zależności od tego, kto z powyższych ma kłopot, a także czego on dotyczy, pedagog szkolny może zastosować odpowiednią według siebie formę pomocy. Aby tego dokonać, powinien posiadać odpowiednie kwalifikacje oraz wiedzę, jak przeprowadzić rozmaite zajęcia czy jaką radą służyć. Bez tego nie dość, że nie przyniesie ukojenia w potrzebie, to dodatkowo może zniechęcić uczestników do dalszej współpracy.

Jak zostać pedagogiem szkolnym?

Aby zostać pedagogiem szkolnym, należy posiadać wykształcenie wyższe – jak w każdym przypadku jakiejkolwiek pracy w placówce oświatowej. Osoba na tym stanowisku musi mieć zatem ukończony kierunek pedagogiczny. Inną możliwością jest uzyskanie dyplomu z psychologii, a następnie ukończenie szkoły podyplomowej o kierunku pedagogicznym. Jak więc widać – edukacja pedagogiczna jest w tym przypadku obowiązkowa.

Po zdobyciu odpowiednich kwalifikacji i co najważniejsze, wiedzy i umiejętności, pedagog szkolny może pracować we wszystkich możliwych placówkach oświatowych – w publicznych przedszkolach, szkołach podstawowych, liceach, technikach, zawodówkach. A także we wszystkich tych miejscach, w których mogą być dzieci i dorastająca młodzież, która może potrzebować pomocy, czyli np. w: poradni psychologiczno-pedagogicznej, świetlicy, placówce oświatowo-wychowawczej, placówce doskonalenia nauczycieli czy nawet w ośrodku wychowawczym dla młodzieży z trudnościami. To, co robi pedagog szkolny dla dzieci, może okazać się nieocenioną pomocą w ich rozwoju ku dorosłości.

Wymagania na stanowisku pedagoga szkolnego

Jak już wiadomo, aby móc pracować w szkole trzeba posiadać wykształcenie wyższe. W przypadku pedagoga szkolnego odbycie przygotowania pedagogicznego nie wystarczy, aby móc pracować na wymarzonym stanowisku. Przyszły pedagog szkolny powinien mieć tytuł magistra, a jeśli zamierza pracować w szkole podstawowej, to wystarczy tytuł licencjata. Ogólnie przyjmuje się, że odpowiednie kwalifikacje, które pozwolą na pracę w tym zawodzie to studia wyższe lub podyplomowe z pedagogiki ogólnej, szkolnej lub opiekuńczo-wychowawczej.

To, czy dana osoba będzie dobrze sprawować się jako pedagog szkolny zależy od decyzji dyrektora szkoły lub placówki. Powinien on porównać wszystko to, co znajduje się w Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z np. planem zajęć, który kandydat zrealizował podczas studiów. Nie zawsze osoba, która ukończyła kierunki pokrewne jak resocjalizacja czy pedagogika wczesnoszkolna poradzi sobie z obowiązkami pełnoprawnego pedagoga szkolnego.

Cechy dobrego pedagoga szkolnego

Zawód pedagoga szkolnego jest niezwykle trudny i wymaga ciągłej uwagi. Nie każdy nadaje się na to stanowisko. Jakie cechy powinien posiadać dobry pedagog szkolny? Pedagog szkolny powinien być:

• otwarty, by bez trudu nawiązywał nowe relacje – młodzi ludzie często niechętnie proszą o pomoc, ponieważ zazwyczaj towarzyszy im uczucie wstydu i niepewności. Dobry psycholog powinien ośmielać i zachęcać ich do mówienia i działania.
• empatyczny – dobry pedagog potrafi nie tylko wysłuchać i dopomóc w potrzebie, ale też po prostu współczuć. Czasami zrozumienie to najlepsze, co może podarować uczniowi.
• cierpliwy i wyrozumiały – jeśli jednak dziecko z problemami nie będzie chciało się zwierzyć, to pedagog powinien być spokojny i opanowany,
• sprawiedliwy – czasami w sytuacjach kryzysowych to właśnie do zadań pedagoga należy rozstrzygnięcie sporu. Powinien być sprawiedliwy, by swoim zdaniem nie zniechęcić do siebie żadnej ze stron.
• dojrzały emocjonalnie – w pracy pedagoga zdarzają się trudne i nieprzewidziane sytuacje. Zdenerwowana młodzież może mówić różne nieprzemyślane słowa, których pedagog nie powinien przyjmować do siebie. Powinien być zawsze opanowany.
• słuchający i okazujący szacunek – na każdym poziomie rozwoju prawdziwe problemy są czymś innym, ale dobry pedagog nie może lekceważyć i bagatelizować żadnego z nich.

Ile zarabia pedagog szkolny?

Jak widzimy, praca pedagoga szkolnego wymaga wielu umiejętności, a także niezbędnych cech, bez których osoba na tym stanowisku nie mogłaby sobie poradzić. Choć pedagog szkolny zajmuje czołowe miejsce wśród pracowników szkoły, to niestety jego zarobki nie są równie proporcjonalne. Przeciętnie pedagog szkolny zarabia około 3200 zł brutto. Zaś dokładniejsza stawka zależna jest od wykształcenia, umiejętności oraz praktyki zawodowej.

Kiedy warto pójść do pedagoga szkolnego?

W wielu placówkach pedagog szkolny bezpodstawnie bywa traktowany przez uczniów jak wróg. Czasami oczywiście zdarzy się, że pedagog zauważy w tłumie osobę, która ma problemy i zechce jej pomóc, ale nie dlatego, aby ją nękać, ale aby ułatwić jej życie. Uczniowie sami mogą, a czasami wręcz powinni zgłaszać się do pedagoga, w naprawdę wielu przypadkach. Kiedy uczeń powinien zgłosić się po pomoc? Między innymi wtedy, gdy:

• są źle traktowani przez rówieśników (np. bullying)
• mają problemy różnego rodzaju, z którymi nie potrafią sobie poradzić,
• nie potrafią porozumieć się z rodzicami lub gdy w domu są problemy (np. rozwód lub nałogi),
• borykają się z chorobą lub śmiercią bliskiej osoby,
• mają złe samopoczucie, depresję, myśli samobójcze.

Jak już wiemy, pedagog szkolny pomaga nie tylko uczniom, ale też nauczycielom, wychowawcom czy nawet rodzicom. Kiedy oni powinni udać się po pomoc? Między innymi wtedy, gdy:

• mają problemy wychowawcze w klasie lub w domu,
• nie potrafią porozumieć się z uczniem lub z dzieckiem,
• mają podejrzenia co do tego, że dziecko może przyjmować substancje zakazane (papierosy, alkohol, narkotyki),
• zauważą, że stan dziecka się pogorszył – jest agresywne lub smutne, zamknięte w sobie.