Prawo do urlopu wypoczynkowego proporcjonalnego przysługuje niektórym pracownikom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę. Co mówi o nim Kodeks pracy? Jak obliczyć urlop proporcjonalny i komu przysługuje?
Każda osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę ma niezbywalne prawo do urlopu wypoczynkowego. Jak wyliczyć dni urlopu? Należy wziąć pod uwagę staż pracy – osoby z ponad 10-letnim stażem mogą liczyć na pełny urlop wypoczynkowy w wymiarze 26 dni, z kolei ci, którzy posiadają mniejsze doświadczenie zawodowe, mają prawo do 20 dni wypoczynku rocznie. Niektórym jednak należy się urlop proporcjonalny. Komu przysługuje ten rodzaj wypoczynku?
Urlop proporcjonalny: co to?
Szczególnym rodzajem urlopu wypoczynkowego jest urlop proporcjonalny. Komu przysługuje? Mówiąc w skrócie – należy się osobom, które nie przepracowały pełnego roku u danego pracodawcy.
Urlop w wymiarze proporcjonalnym nie jest zarezerwowany tylko dla młodych, którzy rozpoczynają swoją przygodę z rynkiem pracy. Urlop proporcjonalny u tego samego pracodawcy przysługuje osobom, które w trakcie roku kalendarzowego wrócą do pracy po co najmniej miesięcznym urlopie wychowawczym lub bezpłatnym, tymczasowym aresztowaniu, karze pozbawienia wolności, zakończonej służbie wojskowej, ćwiczeniach lub przeszkoleniu, a także nieusprawiedliwionej nieobecności. Urlop proporcjonalny naliczany jest także wówczas, gdy pracownik rozpocznie pracę w nowej firmie w trakcie roku kalendarzowego.
Ile trwa urlop proporcjonalny? Nie da się jednoznacznie tego określić, ponieważ jego długość zależna jest od kilku czynników. Należy zapoznać się z zasadami przyznawania urlopu proporcjonalnego – na ich podstawie można dokonać wyliczeń.
Poszukujesz zatrudnienia? Praca we Wrocławiu już na Ciebie czeka!
Prawo pracy – urlop proporcjonalny
W przypadku urlopu proporcjonalnego nie obowiązuje zapis z Kodeksu pracy: urlop 14 dni, mówiący o tym, że pracownik ma obowiązek wykorzystania co najmniej jednego 14-dniowego urlopu wypoczynkowego w ciągu roku kalendarzowego. Jakie są najważniejsze zapisy dotyczące urlopu proporcjonalnego w Kodeksie pracy?
Reguły dotyczące urlopu w wymiarze proporcjonalnym zapisano w art. 155 Kodeksu. Wyjaśnia on, jak liczony jest okres pracy, od którego zależny jest wymiar urlopu. Można w nim znaleźć również zapis dotyczący sytuacji ustania stosunku pracy i zasad przyznawania urlopu wypoczynkowego u kolejnego pracodawcy. W prawie pracy znajduje się także dokładne wyjaśnienie, jak obliczyć urlop proporcjonalny i w jakich przypadkach przysługuje pracownikowi.
Jak obliczyć urlop proporcjonalny?
Urlop proporcjonalny do okresu zatrudnienia można obliczyć samodzielnie. Podczas obliczania urlopu proporcjonalnego należy wziąć pod uwagę najważniejsze zasady. Przede wszystkim każdy niepełny dzień wypoczynku zaokrąglany jest w górę (do pełnego dnia). Każdy kalendarzowy miesiąc pracy to 1/12 wymiaru urlopu, a niepełny miesiąc kalendarzowy zaokrąglany jest w górę (do pełnego miesiąca). Co ważne, pracownikowi przysługuje maksymalnie 20 lub 26 dni urlopu w ciągu jednego roku kalendarzowego – zależnie od jego stażu pracy.
Urlop proporcjonalny: tabela dla pracowników pełnoetatowych
| Liczba miesięcy przepracowanych w ciągu roku | Wymiar urlopu | Liczba dni urlopu pracownika, któremu przysługuje 20 dni urlopu w roku | Liczba dni urlopu pracownika, któremu przysługuje 26 dni urlopu w roku |
|---|---|---|---|
| 1 | 1/12 | 2 | 3 |
| 2 | 2/12 | 4 | 5 |
| 3 | 3/12 | 5 | 7 |
| 4 | 4/12 | 7 | 9 |
| 5 | 5/12 | 9 | 11 |
| 6 | 6/12 | 10 | 13 |
| 7 | 7/12 | 12 | 16 |
| 8 | 8/12 | 14 | 18 |
| 9 | 9/12 | 15 | 20 |
| 10 | 10/12 | 17 | 22 |
| 11 | 11/12 | 19 | 24 |
| 12 | 12/12 | 20 | 26 |
Urlop proporcjonalny niepełnoetatowca
Co w przypadku osób, które zatrudnione są w niepełnym wymiarze czasu pracy, a którym przysługuje urlop proporcjonalny? Jak liczyć czas ich urlopu?
Należy wówczas wziąć pod uwagę ich wymiar czasu pracy, bowiem przysługujący im wypoczynek jest proporcjonalny do wymiaru czasu pracy. Jeżeli np. pracownik, którego podstawowy wymiar urlopu wynosiłby 20 dni, pracuje na pół etatu, po przepracowanym roku należy mu się 10 dni wypoczynku. Oznacza to, że po miesiącu pracy przysługiwałoby mu 0,83 dnia urlopu. Urlop proporcjonalny niepełnoetatowca zaokrągla się do pełnych dni, co oznacza, że po miesiącu należy mu się 1 dzień wypoczynku.
Tabela: wymiar urlopu proporcjonalnego niepełnoetatowca (½ etatu)
| Liczba przepracowanych miesięcy w ciągu roku | Wymiar urlopu | Liczba dni urlopu pracownika, któremu przysługuje 20 dni urlopu w roku | Liczba dni urlopu pracownika, któremu przysługuje 26 dni urlopu w roku |
|---|---|---|---|
| 1 | 1/12 | 1 | 2 |
| 2 | 2/12 | 2 | 3 |
| 3 | 3/12 | 3 | 4 |
| 4 | 4/12 | 4 | 5 |
| 5 | 5/12 | 4 | 6 |
| 6 | 6/12 | 5 | 7 |
| 7 | 7/12 | 6 | 8 |
| 8 | 8/12 | 7 | 9 |
| 9 | 9/12 | 8 | 10 |
| 10 | 10/12 | 9 | 11 |
| 11 | 11/12 | 10 | 12 |
| 12 | 12/12 | 10 | 13 |
Urlop proporcjonalny w pierwszej pracy
Zasady dotyczące urlopu proporcjonalnego nie mają zastosowania wówczas, gdy dana praca jest pierwszą pracą zatrudnionego. Prawo do urlopu wypoczynkowego nabywa się wówczas z każdym przepracowanym miesiącem. Urlop proporcjonalny za miesiąc pracy nowego pracownika, którego podstawowy wymiar wypoczynku wynosi 20 dni, wynosi 1,67 dnia. Zatrudniony po dwóch przepracowanych miesiącach będzie miał prawo do urlopu w wymiarze 3,34 dnia, zaś po trzech miesiącach (tyle zazwyczaj trwa okres próbny) – 5,01 dnia. Pierwszy pracodawca nie ma obowiązku zaokrąglania urlopu w górę (choć może to zrobić).
Należy dodać, że według przepisów pracownik nabywa odgórne prawo do 20-dniowego urlopu od początku roku kalendarzowego następującego po roku, w którym rozpoczął swoją pierwszą pracę.
Urlop proporcjonalny u kolejnego pracodawcy
Jak wyliczyć urlop proporcjonalny pracownika, który w ciągu roku zmienił pracę? Należy wówczas wziąć pod uwagę jego okres zatrudnienia u obu pracodawców. W przypadku, gdy u pierwszego z nich zatrudniony wykorzystał urlop w wyższym wymiarze, kolejny pracodawca przyzna mu odpowiednio niższy wymiar wypoczynku. Jeśli z kolei wykorzysta cały przysługujący mu w danym roku kalendarzowym urlop w dotychczasowej pracy, w kolejnej wypoczynek będzie przysługiwał mu dopiero w kolejnym roku.
Przy umowie na czas określony urlop proporcjonalny będzie odpowiednio niższy – np. w przypadku 3-miesięcznego okresu próbnego pracownika, którego podstawowy wymiar urlopu wynosi 26 dni, będzie on wynosił 6,5 dnia, a więc w zaokrągleniu 7 dni.
Urlop proporcjonalny w trakcie roku a rozwiązanie umowy
Załóżmy, że pracownik, któremu przysługiwał 26-dniowy urlop wypoczynkowy, postanowi złożyć wypowiedzenie. Wówczas pracodawca przyznaje mu określony czas urlopu proporcjonalnego w trakcie roku. Jeżeli nie zdąży on wykorzystać przysługującego mu wolnego w całości, pracodawca ma obowiązek wypłacenia mu ekwiwalentu pieniężnego.
Przykładowo: pracownik postanowił zmienić pracę i złożył wypowiedzenie. Pracę w dotychczasowej firmie zakończył 30 czerwca 2021 roku. Wymiar urlopu proporcjonalnego takiej osoby przy założeniu, że miała ona prawo do 26-dniowego urlopu wypoczynkowego, wynosił 13 dni. W okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2021 roku wykorzystała ona 8 dni urlopu. W tym przypadku pracodawca ma obowiązek wypłacenia ekwiwalentu za pozostałe 5 dni niewykorzystanego urlopu.
Wszystkie najważniejsze zasady dotyczące zasad przyznawania oraz obliczania urlopu proporcjonalnego określone są w prawie pracy. W razie pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości dotyczących zasad przyznawania oraz obliczania urlopu w wymiarze proporcjonalnym odpowiedzi należy szukać w Kodeksie pracy.
