Zbiórka publiczna to sposób na sfinansowanie przedsięwzięć na cele publiczne. Aby móc w ten sposób pozyskiwać datki, organizatorzy muszą zgłosić zbiórkę. Ponadto, aby zbiórka została uznana za publiczną, musi spełnić określone kryteria. Sprawdź jakie.
Nie zawsze jesteśmy w stanie wszystko samodzielnie sfinansować. Z pomocą przychodzą jednak dobrzy ludzie. Istnieją różne rodzaje pozyskania środków od innych – zbiórka publiczna jest jednym z nich. Cechuje ją przede wszystkim fakt pozyskiwania funduszy “w terenie” oraz brak śladu ewidencyjnego. Inicjatywa może dotyczyć pozyskiwania darów w postaci rzeczy, lecz może to też być publiczna zbiórka pieniędzy. Aby móc ją prowadzić konieczne jest zgłoszenie zbiórki. Warto jednak zaznaczyć, że nie każda zbiórka na cele publiczne jest zbiórką publiczną. Czasem za taką może zostać uznana również zbiórka na cele religijne. Za prowadzenie zbiórki bez zgłoszenia grożą prawne konsekwencje.
Spis treści
Zbiórka publiczna – definicja
O tym, co dokładnie jest zbiórką publiczną, mówi nam art. 1 ustawy z dnia 14 marca 2014 roku o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych (ustawa o zbiórkach publicznych).
Zbiórka publiczna to zbieranie ofiar w gotówce lub w naturze w miejscu publicznym na określony, zgodnie z prawem cel pozostający w sferze zadań publicznych, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Zbiórka może dotyczyć również celów religijnych. Warto zaznaczyć, że za miejsce publiczne uważa się każde ogólnodostępne, takie jak ulica, parki, place i cmentarze.
Zbiórka Publiczna to określenie często nadużywane, ze względu na brak zrozumienia terminu. Zbiórki publiczne spełniają następujące kryteria:
- dotyczą ofiar w gotówce lub naturze, na przykład pieniędzy lub przedmiotów;
- zbiórka odbywa się w miejscu publicznym, na przykład na ulicy lub w parku – do puszek, czy skarbonek;
- cel zbiórki dotyczy pożytku publicznego lub religijnego.
Cele publiczne to między innymi działalność charytatywna, czy na rzecz mniejszości narodowych. Art. 4 ust. 1 o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wskazuje także na promocję zdrowia i działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, ekologię czy naukę i kulturę. Aby założyć zbiórkę publiczną, konieczne jest określenie jej celów publicznych. Już w trakcie trwania zbiórki możliwa jest zmiana celu jej zorganizowania. Także pieniądze, które zostały zabrane na pierwotnie określony cel, można spożytkować w inny sposób, jeśli nie jest możliwe osiągnięcie celu lub jego kontynuacja. Należy pamiętać jednak, by zmiana celu była zgodna z interesem publicznym.
Jak zgłosić zbiórkę publiczną? Zasady
Każdą zbiórkę publiczną należy zgłosić. Zgłoszenie zbiórki możliwe jest drogą elektroniczną, a także w postaci papierowej.
Zgłoszenie zbiórki publicznej online jest szybkie, wygodne i łatwe. Zgłoszenia elektronicznego dokonuje się przez konto ePUAP. Możliwości zgłoszenia rozbiórki należy poszukiwać w sekcji zgłoś u lub rozlicz zbiórkę elektronicznie. Nawet jeśli chcemy zgłosić zbiórkę tradycyjnie na papierze, to i tak trzeba wydrukować formularz z portalu. Dokumenty papierowe wysyła się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji. Zgłoszenia zbiórki publicznej należy dokonać na portalu zbiorki.gov.pl.
Za zbiórki publiczne odpowiada minister właściwy do spraw administracji publicznej. Poprawnie wypełniony dokument zgłoszeniowy upoważnia do przeprowadzenia zbiórki publicznej. Jednak z rozpoczęciem jej działalności należy poczekać do czasu publikacji informacji na portalu. Po przeprowadzeniu prawidłowego zgłoszenia dane zbiórki trafiają na Portal Zbiórek Publicznych. Zgłoszenia zbiórki może dokonać jej organizator lub osoba upoważniona do reprezentowania organizatora zbiórki. W przypadku braku upoważnienia konieczne jest pełnomocnictwo. W przypadku papierowego przekazania formularza zgłoszeniowego dokument należy podpisać.
Zgłoszenie zbiórki publicznej – dokumenty
- Aby zgłosić zbiórkę publiczną na podstawie danych KRS, należy przygotować zgłoszenie. Organizatora weryfikuje się na podstawie wpisu do KRS.
- Jeśli zbiórkę publiczną zgłasza pełnomocnik, musi przygotować zgłoszenie zbiórki oraz pełnomocnictwo, a także dowód uiszczenia opłaty skarbowej (17 zł).
- Jeśli założeniem zbiórki publicznej zajmuje się komitet społeczny, oprócz formularza zgłoszeniowego należy przygotować akt założycielski.
Portal Zbiórek Publicznych
Portal Zbiórek Publicznych to miejsce, do którego mogą się udać wszystkie osoby zainteresowane daną zbiórką publiczną. Ponadto na portalu znajduje się szereg informacji na temat zgłoszeń. Organizatorzy znajdą na nim instrukcje, porady czy sprawozdania zbiórek. Portal Zbiórek Publicznych umożliwia rozliczenie zbiórek, daje informacje na temat terminów sprawozdawczych. System wysyła powiadomienia na temat terminów rozliczania. Strona ukazuje informacje o wszystkich zbiórkach publicznych, jakie mają miejsce na terenie kraju.
Poprzez Portal można sprawdzić, kto jest organizatorem zbiórki oraz jak spożytkowane mają zostać przekazane dary. Jeśli jakaś zbiórka już się zakończyła, to Portal i tak może mieć informacje na jej temat, ponieważ przechowuje dane do 10 lat wstecz. To także miejsce, w którym interesanci mogą się dowiedzieć, ile darów zebrano na rzeczy danej zbiórki. Portal pomaga również w wizualizacji danych dotyczących zbiórki poprzez tworzenie zestawień i wykresów.
Czy wpłaty na konto to zbiórka publiczna?
Jak już wyżej wspomniano, zbiórka publiczna dotyczy zbierania fizycznych pieniędzy lub przedmiotów. Dlatego wpłaty na konto, choć często nazywane są zbiórkami publicznymi, to nie nimi nie są.
Co nie jest publiczną zbiórką pieniędzy?
Cechą zbiórek publicznych jest fakt, że nie pozostawiają po sobie śladów. Jeśli dana czynność taki ślad zostawia, jak na przykład przelew, wówczas nie stanowi zbiórki publicznej w myśl definicji. Dlatego zbiórkami nie są:
- przelewy na konto bankowe;
- wpłaty na konto online,
- crowdfunding,
- apele o wpłatach,
- zlecenia stałe na konto,
- SMS-y na określony numer,
- charytatywna sprzedaż biletów.
Choć zbiórka publiczna może być wykorzystywana na cel religijny, to warto zaznaczyć, że tylko w przypadku, gdy odbywa się poza terenem kościoła. Jeśli pieniądze są zbierane przy kościele, wówczas zbiórką publiczną nie są.
Zbiórki pieniędzy w Internecie – czy to zbiórka publiczna?
W ostatnich latach wzrosła popularność zbiórek internetowych. Jednak ich charakter działania jest taki, że pieniądze są wpłacane na konto. Zatem zgodnie z definicją zbiórek publicznych, internetowe zbiórki publicznymi nie są. Za zbiórkę publiczną nie uważa się także sprzedaży rzeczy ani usług na cele charytatywne.
Kto może zorganizować zbiórkę publiczną?
Zbiórkę publiczną mogą prowadzić:
- fundacje,
- stowarzyszenia,
- związki zawodowe,
- kluby sportowe,
- organizacje pracodawców,
- organizacje kościelne i wyznaniowe,
- spółdzielnie socjalne,
- komitety społeczne powołane w celu przeprowadzenia zbiórki.
W przypadku komitetu społecznego zbiórkę publiczną prowadzą przynajmniej trzy osoby z pełną zdolnością do czynności prawnych. Członkowie nie mogą być karani. W celu stworzenia komitetu uchwalają akt założycielski, który zawiera imiona i nazwiska, adresy, numery PESEL, dane osób upoważnionych, a także cel powstania komitetu. Utworzenie komitetu odbywa się na urzędowym wzorze papierowym, formularzu z Portalu Zbiórek Publicznych. Aby uchronić się przed odpowiedzialnością karną za przestępstwa wiarygodności dokumentów, mienia, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe – wszyscy członkowie komitetu muszą złożyć oświadczenie o niekaralności.
Sprawozdanie ze zbiórki publicznej
Gdy zbiórka publiczna dobiegnie końca, konieczne jest sporządzenie dwóch sprawozdań. Sprawozdanie składa się z informacji na temat zebranych ofiar i ich wartości. Czas na przeprowadzenie sprawozdania z przeprowadzonej zbiórki publicznej mija w ciągu 30 dni od zakończenia zbiórki publicznej w przypadku komitetu i 3 miesięcy od zakończenia roku obrotowego organizacji. Sprawozdania organizacji są publikowane na Portalu Zbiórek Publicznych, Dzięki temu każdy interesant może sprawdzić przebieg zbiórki.
Warto zaznaczyć, że konsekwencje grożą również za niezłożenie sprawozdania ze zbiórki publicznej. Wówczas organizator nie może zgłosić kolejnej zbiórki. W pierwszej kolejności musi zgłosić sprawozdanie z poprzedniej zbiórki publicznej.
Co grozi za niezgłoszenie zbiórki publicznej?
Kodeks Wykroczeń wskazuje na konsekwencje prowadzenia zbiórki publicznej bez zgłoszenia. Mówi nam o tym art. 56. KW § 1.:
Kto bez wymaganego zgłoszenia zbiórki publicznej lub niezgodnie ze zgłoszeniem zbiórki publicznej organizuje lub przeprowadza publiczną zbiórkę ofiar, podlega karze grzywny.
Karane jest również podżeganie i pomocnictwo. Ponadto:
§ 3. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych ze zbiórki publicznej przeprowadzonej niezgodnie ze zgłoszeniem, orzeka się zaś ich przepadek, gdy zbiórkę publiczną przeprowadzono bez zgłoszenia.
§ 4. Można orzec przepadek przedmiotów uzyskanych z czynu określonego w § 1 także wtedy, gdy zostały one przekazane przez sprawcę innej osobie lub instytucji, jak i przepadek pieniędzy uzyskanych za zebrane ofiary w naturze i rzeczy nabytych za uzyskane ze zbiórki publicznej pieniądze.
Lepiej zatem pamiętać o zgłoszeniu zbiórki publicznej, ponieważ sama procedura zgłoszeniowa wcale nie jest trudna, a konsekwencje jej obejścia mogą być dotkliwe dla organizatora zbiórki.
