O tym, jak zostać wójtem, decydują przepisy publikowane przez PKW. Aby spełnić wymagania na wójta, trzeba osiągnąć odpowiedni wiek, zdobyć poparcie społeczne i spełniać pozostałe kryteria, o których wspomnimy w artykule. Jak zostać wójtem krok po kroku?
Wójt jest jednoosobowym organem wykonawczym, który sprawuje władzę na terenie gminy wiejskiej. Każdy, kto zastanawia się, jak zostać wójtem, powinien najpierw poszukać w sobie umiejętności rozwiązywania problemów, strategicznego planowania i przygotowywania projektów uchwał decydujących o przyszłości gminy. Teoretyczne wymagania na wójta nie są zbyt restrykcyjne, a cała sztuka polega na zdobyciu odpowiedniego poparcia społecznego i politycznego. Kto może kandydować na wójta zgodnie z prawem? Jakie dodatkowe warunki powinien spełnić?
Szukasz pracy? Praca w Częstochowie jest na wyciągnięcie ręki!
Spis treści
Jak zostać wójtem krok po kroku? Kto to jest?
Przed podaniem konkretnych wymagań kandydata na wójta warto przedstawić, kim on w ogóle jest. Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym, wójt to jednoosobowy organ wykonawczy, który sprawuje władzę na terenie gminy wiejskiej. Czym zajmuje się kandydat na wójta, który wygra wybory w swoim regionie?
W rękach wójta gminy leży przede wszystkim dysponowanie budżetem, przygotowywanie uchwał rady gminy, powoływanie kierowników jednostek organizacyjnych i gospodarowanie mieniem komunalnym. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) może planować ścieżki rozwoju okolicy i realizować projekty analizując potrzeby mieszkańców.
Wymagania na wójta – kto może się ubiegać?
Jak już wspomnieliśmy, nie każdy może ubiegać się o pozycję kandydata na wójta. Wymagania do wystartowania w wyborach to przede wszystkim spełnienie warunku wiekowego i pełnych zdolności prawnych. Kto może kandydować na wójta zgodnie z prawem?
- Obywatel RP posiadający czynne prawo wyborcze, które pozwala mu zagłosować w wyborach na wójta.
- Osoba, która najpóźniej w dniu głosowania skończyła 25. rok życia.
- Obywatel, który nie został pozbawiony praw publicznych w drodze ubezwłasnowolnienia prawomocnym wyrokiem sądu lub orzeczenia Trybunału Stanu.
Kto nie może być wójtem?
Wiemy już, ile lat musi mieć kandydat na wójta i jakie warunki musi spełnić, aby kandydować na stanowisko. Przepisy zawarte w Kodeksie wyborczym ukazują także kilka sytuacji, które zdyskwalifikują osoby ubiegające się o fotel wójta gminy. O co dokładnie chodzi?
W tym przypadku podstawowym wymaganiem na wójta jest brak problemów z prawem. Kandydowanie nie będzie możliwe, jeśli osoba zainteresowana wzięciem udziału w wyborach została skazana prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne, ścigane z oskarżenia publicznego (lub umyślne przestępstwo skarbowe).
Startowanie w wyborach na wójta nie jest także dla osób, które zostały pozbawione prawa wybieralności prawomocnym wyrokiem sądu. Do takiego zakazu powstaje w wyniku złożenia niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego. Karę nakłada się na okres od 3 do 10 lat.
Jak zostać wójtem? Nie zawsze w wyniku wyborów
Istnieją dwa przypadki, gdy to nie wybory powszechne zadecydują o wyborze nowego wójta w gminie. Pierwszym z nich jest sytuacja, gdy do wyborów nie zgłosi się żaden kandydat uprawniony do startowania. Jeśli tak się stanie, wójt może zostać wybrany w ramach tajnego głosowania rady gminy. Posadę zdobywa ta osoba, która wygrała bezwzględną liczbą głosów ustawowego składu rady.
Tajne głosowanie rady wybiera wójta także wtedy, gdy do wyborów zgłosi się tylko jeden kandydat, który podczas głosowania powszechnego nie zdobędzie ponad połowy ważnych głosów.
Kandydat na wójta – warunki dodatkowe
Warto dodać, że kandydat spełniający wymagania na wójta, może startować jednocześnie tylko w jednej gminie. Nie można też ubiegać w tym samym czasie o posadę radnego powiatu, sejmiku województwa i wójta.
Kto może być zastępcą wójta? Jakie wymagania?
Każdy wójt (burmistrz, prezydent miasta) potrzebuje swojego zastępcy, który będzie pełnił obowiązki w razie jego nieobecności. O powołaniu zastępcy decyduje sam wójt, który na podstawie artykułu 26. ustawy o samorządzie gminnym:
Wójt, w drodze zarządzenia, powołuje oraz odwołuje swojego zastępcę lub zastępców i określa ich liczbę.
O liczbie zastępców w dużej mierze decyduje populacja zarządzanej gminy. W tym samym artykule możemy znaleźć informację o dopuszczalnej liczbie w zależności od populacji:
Liczba zastępców wójta nie może być większa niż: jeden w gminach do 20 000 mieszkańców; dwóch w gminach do 100 000 mieszkańców; trzech w gminach do 200 000 mieszkańców; czterech w gminach powyżej 200 000 mieszkańców.
Proces wyborczy na stanowisko wójta: Etapy i terminy
Aby kandydować na stanowisko wójta, należy spełnić określone kryteria i przejść kilka etapów procedury wyborczej. Najważniejszym z nich jest zebranie podpisów poparcia od mieszkańców gminy – wymagana liczba podpisów zależy od wielkości społeczności. Po zgłoszeniu kandydatury do Państwowej Komisji Wyborczej i pozytywnej weryfikacji dokumentów kandydat może rozpocząć oficjalną kampanię.
Wybory samorządowe odbywają się co pięć lat i są przeprowadzane w jednej lub dwóch turach, w zależności od liczby głosów. Jeśli żaden z kandydatów nie uzyska ponad 50% głosów w pierwszej turze, organizowana jest druga tura, w której rywalizuje dwóch kandydatów z najlepszym wynikiem. Proces wyborczy jest przejrzysty i nadzorowany przez komisje wyborcze, co zapewnia równość szans wszystkim uczestnikom.
Obowiązki i kompetencje wójta w strukturze samorządu gminnego
Wójt pełni kluczową rolę w zarządzaniu gminą i podejmowaniu decyzji dotyczących jej rozwoju. Jako organ wykonawczy odpowiada za realizację budżetu, organizację usług publicznych oraz dbanie o interesy mieszkańców. Jego kompetencje obejmują również nadzór nad pracą urzędu gminy oraz podejmowanie inicjatyw mających na celu poprawę jakości życia w lokalnej społeczności.
W praktyce wójt zajmuje się także współpracą z radą gminy, przedstawianiem projektów uchwał i wdrażaniem polityki rozwoju. Do jego obowiązków należy koordynowanie inwestycji oraz dbanie o infrastrukturę, edukację i ochronę środowiska. Pełnienie tej funkcji wymaga zarówno wiedzy administracyjnej, jak i umiejętności zarządzania zespołem oraz podejmowania strategicznych decyzji.
Nowe obowiązki wójta w zakresie ochrony ludności i obrony cywilnej
Od 1 stycznia 2025 roku wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast mają nowe obowiązki wynikające z ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej. Nowe przepisy zobowiązują ich do koordynowania działań związanych z ochroną mieszkańców w sytuacjach kryzysowych, takich jak klęski żywiołowe, katastrofy czy zagrożenia militarne. Wójt jest odpowiedzialny za tworzenie planów zarządzania kryzysowego, organizację systemu ostrzegania ludności oraz współpracę z administracją rządową i służbami ratunkowymi. Ponadto, musi zapewnić środki na realizację zadań związanych z obroną cywilną oraz prowadzić działania edukacyjne w zakresie bezpieczeństwa. To oznacza, że zakres obowiązków wójta znacznie się rozszerzył, a jego rola w systemie zarządzania kryzysowego stała się kluczowa dla bezpieczeństwa gminy.
