Związek zawodowy w Polsce – czym się zajmuje? Jak go założyć?

Związki zawodowe pełnią funkcję reprezentacyjną pracowników i innych przynależących do nich osób, a także bronią ich praw i zawodowych oraz socjalnych interesów. Sprawdź, czym dokładnie jest związek zawodowy i kto może do niego należeć. Dowiedz się również, jak go założyć i czy trzeba informować o tym swojego przełożonego.

Związki zawodowe – czym są?

W mediach często czytamy o działalności związku zawodowego skupionego w danej firmie. Choć związki zawodowe mogą niektórym z nazwy przypominać organizacje bardziej z dawnych lat, to wiele z nich funkcjonuje obecnie i walczy o prawa pracowników. Na czym polega ich działalność? 

Zgodnie z ustawą z dnia 23 maja 1991 roku, związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. Jest on również niezależny od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz innych organizacji. Ponadto, przytoczone wcześniej instytucje, są zobowiązane jednakowo traktować wszystkie związki zawodowe.

W Polsce zarejestrowanych jest obecnie ponad 7,5 tysiąca związków zawodowych. Członkami takiej organizacji są głównie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, gdzie przynależność związkowa chroni ich przed nagłym zwolnieniem. Oprócz tego, do związków mogą należeć również:

• Wszyscy pracownicy, bez względu na jakiej umowie współpracują
• Osoby zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, jeśli nie są pracodawcami
• Pracownicy wykonujący pracę nakładczą
• Bezrobotni
• Emeryci i renciści

Czym zajmują się związki zawodowe?

Związki zawodowe pełnią rolę reprezentacyjną pracowników i osób wymienionych powyżej, bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i moralnych. Współuczestniczą również w tworzeniu dla nich korzystnych warunków pracy, bytu i wypoczynku oraz kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących interesów, na przykład czy w danym zakładzie przestrzegane są obowiązujące przepisy prawa pracy.

Związek zawodowy – jak go założyć?

Według ustawy z dn. 23 maja 1991 roku związek zawodowy powstaje z mocy ustawy co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych. Następnie osoby te uchwalają statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Taki związek zawodowy należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym (bez ponoszenia żadnych opłat) w terminie 30 dni od dnia założenia związku.

Istnieje jeszcze drugi sposób utworzenia związku zawodowego. Można na przykład stworzyć komisję związkową przy związku zawodowym, który już istnieje. Nie trzeba wtedy rejestrować go w sądzie ani sporządzać odpowiedniego statusu. Należy tylko zwołać zebranie założycielskie, na którym zostanie przyjęta uchwała o powołanie związku zawodowego i wybrać władzę, czyli komisję rewizyjną i zarząd. Następnie, kiedy będziemy mieć już wszystko, co potrzeba, wysyłamy kopie dokumentów do centrali związkowej w celu rejestracji nowej struktury.

Jeśli pracownicy zakładu chcą poinformować swojego pracodawcę o założeniu związku zawodowego, muszą przekazać mu odpowiednie dokumenty związkowe, czyli wypis z KRS, kopie statutu i uchwał.

Czy trzeba poinformować pracodawcę o założeniu związku zawodowego?

Pracodawca nie musi zostać poinformowany o założeniu związku zawodowego przez jego pracowników, tak samo, jak i nie trzeba przekazywać mu imiennej listy jego członków. Jednak nie zawsze jest to opłacalne. W sytuacji, gdy pracodawca chciałby skonsultować zwolnienia w firmie, nie będzie wiedział do kogo się zwrócić. W tym przypadku może dojść do zamieszania, o którym związek nie zostanie poinformowany, a przecież jego głównym założeniem jest bronić praw pracowników.